Legitymacja ubezpieczeniowa dowodem w postępowaniu z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

Publikacja omawia kwestie legitymacji ubezpieczeniowej jako dowodu w postępowaniu z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Przytoczone są konkretne przypadki z postępowania sądowego, gdzie legitymacja ubezpieczeniowa odegrała kluczową rolę w ustaleniu okresu zatrudnienia i nabywaniu praw do świadczeń przedemerytalnych.

Tematyka: legitymacja ubezpieczeniowa, prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, świadczenia przedemerytalne, postępowanie sądowe

W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dopuszczalności
dowodów przewidziane w KPC, co oznacza, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia co do
środków dowodowych stwierdzających m.in. fakt zatrudnienia i jego okres, a dowodem może być np.
legitymacja ubezpieczeniowa.
Rozstrzygnięcie SO
Sąd Okręgowy w Płocku – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: SO) po rozpoznaniu sprawy
z odwołania A.K. (dalej: Odwołująca) przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P. (dalej: ZUS)
o prawo do świadczenia przedemerytalnego, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał Odwołującej
prawo do przedmiotowego świadczenia od 29.4.2021 r.
Stan faktyczny
Odwołująca złożyła 28.4.2021 r. w ZUS wniosek o świadczenie przedemerytalne. Od 7.5.2020 r. była zarejestrowana
w Powiatowym Urzędzie Pracy w P. jako osoba bezrobotna i po upływie 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych
wystąpiła o wnioskowane świadczenie. W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez
uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu
ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót
publicznych.
Odwołująca ostatnio była zatrudniona w ROM-T. S. I S-KA sp. j. z siedzibą w P. od 2.4.2002 r. do 30.4.2020 r.
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku dziewiarza szydełkarek płaskich. Umowa o pracę została rozwiązana
przez ww. pracodawcę z zachowaniem okresu wypowiedzenia zgodnie z art. 30 § 1 pkt 2 KP.
ZUS uznał za udowodnione 30 lat, 5 miesięcy i 23 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 7 miesięcy i 11 dni okresów
nieskładkowych, tj. 33 lata, 1 miesiąc i 4 dni łącznego stażu ubezpieczeniowego Odwołującej. Mając powyższe na
uwadze ZUS 13.5.2021 r. wydał zaskarżoną decyzję, którą odmówił Odwołującej prawa do świadczenia
przedemerytalnego z powodu nieudowodnienia wymaganego, 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.
Kolejną decyzją z 11.6.2021 r. ZUS – po rozpatrzeniu dokumentów złożonych wraz z odwołaniem – ponownie
odmówił Odwołującej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Do stażu pracy nadal nie doliczono okresu
zatrudnienia od 1.9.1981 r. do 15.6.1984 r. w sklepie w G. (w ramach Gminnej Spółdzielni (...) w B.; dalej: Sklep) jako
pracownika młodocianego, ponieważ nie przedłożono żadnych dokumentów pośrednich potwierdzających ww.
zatrudnienie, a zeznania tylko jednego świadka były – zdaniem ZUS – mało wiarygodne.
Przedmiot sporu
SO wskazał, że spór w sprawie dotyczył możliwości zaliczenia pracy Odwołującej, jako pracownika młodocianego,
w Zakładach (...) w P. (dalej: Zakłady) oraz w Sklepie w okresie od 1.9.1981 r. do 15.6.1984 r. i uzupełnienia o ww.
okres niespornego, łącznego stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 33 lata, 1 miesiąc i 4 dni, tak aby Odwołująca
legitymowała się co najmniej 35-letnim okresem uprawniającym do emerytury i nabyła prawo do świadczenia
przedemerytalnego.
W przedmiotowej sprawie brak było dokumentów osobowych Odwołującej ze spornego okresu. W tym miejscu SO
wskazał, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia
dopuszczalności dowodów przewidziane w art. 246 KPC i art. 247 KPC w zw. z art. 304 KPC. Oznacza to, że
w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia co do środków dowodowych stwierdzających m.in. fakt
zatrudnienia i jego okres.
Stan prawny
SO wskazał, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 30.4.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2021
r. poz. 1867; dalej: ŚwPrzedEmU) prawo świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia
rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji
zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do
emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 3
ŚwPrzedEmU, świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni

pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia
łącznie następujące warunki:
1. nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;
2. w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji
odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;
3. złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia
wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla
bezrobotnych.
Z kolei w myśl art. 6 ust. 2 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 291; dalej: EmRentyFUSU) za okresy składkowe uważa się również przypadające przed
15.11.1991 r. następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie
było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:
• zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa
pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia
społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową (art. 6 ust. 2 pkt 1 lit.
a EmRentyFUSU);
• zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach
obowiązujących przed 1.1.1975 r. (art. 6 ust. 2 EmRentyFUSU).
Z uzasadnienia SO
W niniejszej sprawie sporna była przesłanka posiadania przez Odwołującą okresu uprawniającego do emerytury,
wynoszącego co najmniej 35 lat. W ocenie ZUS udowodniła ona łączny okres zatrudnienia wynoszący 33 lata, 1
miesiąc i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Pozostałe warunki przyznania świadczenia
przedemerytalnego były bezsporne.
Odwołująca wniosła o zaliczenie jej pracy, jako pracownika młodocianego, w Zakładach oraz w Sklepie w okresie od
1.9.1981 r. do 15.6.1984 r. Zeznania Odwołującej, które SO uznał za wiarygodne w całości, dały podstawę do oceny,
że pracowała ona u ww. pracodawców w maksymalnie dopuszczonym wymiarze czasu pracy pracownika
młodocianego, tj. w Zakładach – po sześć godzin dziennie, mając wówczas 15 i 16 lat, natomiast po ukończeniu 16
roku życia świadczyła pracę w Sklepie – po osiem godzin dziennie. Ustalenie, że Odwołująca świadczyła pracę
u ww. pracodawców i określenie okresów zatrudnienia, wobec braku innych dokumentów osobowych, nie
byłoby możliwe bez jej legitymacji ubezpieczeniowej. Zdaniem SO wymaga podkreślenia, iż w myśl § 1 ust. 1
rozporządzenia Rady Ministrów z 6.10.1959 r. w sprawie legitymacji ubezpieczeniowych (Dz.U. z 1959 r. Nr 56 poz.
388), legitymacje ubezpieczeniowe dla pracowników były jedynymi dokumentami uprawniającymi do
uzyskiwania świadczeń wchodzących w zakres pomocy leczniczej, ustalonych w przepisach o ubezpieczeniu
na wypadek choroby i macierzyństwa, oraz do uzyskiwania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy.
Legitymacje te służyły również do rejestracji okresów zatrudnienia i zarobków oraz do dokonywania wpisu o sposobie
rozwiązania stosunku pracy. W świetle powyższych uregulowań SO wskazał, że Zakłady wydały Odwołującej
przedmiotową legitymację 22.5.1982 r., co wynika wprost z oznaczenia na pierwszej ww. legitymacji. Zatem wobec
faktu, że legitymacje te były wydawane wyłącznie pracownikom, zasadny jest wniosek, że ww. pracodawca traktował
Odwołującą jak pracownika co najmniej od daty wystawienia tej legitymacji. Powyższe dało SO przekonanie, że
Odwołująca w okresie co najmniej od 22.5.1982 r. do 15.6.1984 r. była zatrudniona jako pracownik młodociany
w Zakładach oraz w Sklepie i w tym czasie pobierała wynagrodzenie. Wobec tego SO stwierdził, iż Odwołująca
wykazała, że posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat. Bezsporny, łączny okres
składowy i nieskładkowy wynoszący 33 lata, 1 miesiąc i 4 dni uzupełniła bowiem o okres zatrudnienia po ukończeniu
15 lat życia, w trakcie którego pobierała wynagrodzenie od 22.5.1982 r. do 15.6.1984 r.

Komentarz
Mając na uwadze stan faktyczny ustalony w rozpatrywanej sprawie i stan prawny znajdujący do niego zastosowanie
SO dokonał analizy zasad postępowania z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, a w szczególności reguł
dotyczących postępowania dowodowego prowadzonego w tego typu kategorii spraw. SO wskazał, że specyfika ww.
spraw polega na tym, że nie obowiązują w nich ograniczenia dopuszczalności dowodów przewidziane w KPC (art.
246 KPC i art. 247 KPC w zw. z art. 304 KPC in fine) i środków dowodowych stwierdzających fakty (tu: okoliczność
zarówno samego zatrudnienia, jak i jego okresu). W konsekwencji wyżej zaprezentowanego stanowiska, SO
uwzględnił jako dowód legitymację ubezpieczeniową Odwołującej i na jej podstawie ustalił, że w spornym okresie
istniało zatrudnienie. Przedmiotowe ustalenie miało bezpośredni wpływ na przyznanie Odwołującej uprawnienia, tj.
prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na spełnienie przez nią ustawowej przesłanki w postaci

„posiadania okresu uprawniającego do emerytury, wynoszącego co najmniej 35 lat”.

Wyrok SO w Płocku z 21.9.2021 r., VI U 631/21,

Analiza stanu faktycznego i prawnego potwierdza, że legitymacja ubezpieczeniowa jest istotnym elementem dowodowym w sprawach związanych z prawem pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd Okręgowy w Płocku uwzględnił legitymację jako dowód, co przyczyniło się do przyznania świadczenia przedemerytalnego.