Sąd ustala wynagrodzenie kuratora uwzględniając VAT

Sąd ustalając wynagrodzenie kuratora procesowego uwzględniającego VAT, analizuje kwestie związane z podatkiem od towarów i usług oraz postanowienia dotyczące zażaleń na decyzje sądowe. Pytanie prawne dotyczy m.in. interpretacji przepisów przejściowych i wpływu zmian legislacyjnych na rozpatrywanie zażaleń. Istotną kwestią jest również różnica w brzmieniu przepisów dotyczących wynagrodzenia kuratorów w związku z VAT, co stanowi przedmiot licznych interpretacji sądowych.

Tematyka: wynagrodzenie kuratora, VAT, sąd, zażalenie, postanowienie, Sąd Najwyższy, interpretacja przepisów, zmiany legislacyjne

Ustalając wynagrodzenie kuratora procesowego, ustanowionego na podstawie art. 69 § 1 KPC,
obowiązanego do rozliczenia podatku od towarów i usług, sąd uwzględnia kwotę tego podatku. Wniesione po
6.11.2019 r. zażalenie na postanowienie sądu I instancji dotyczące wynagrodzenie kuratora, rozpoznaje inny
skład sądu I instancji – stwierdził Sąd Najwyższy.
Pytanie prawne
Sąd Okręgowy w W. w sprawie z powództwa „U.” sp. z o.o. przeciwko „E.” sp. z o.o. o zapłatę skierował do Sądu
Najwyższego pytanie prawne o następującej treści:
Czy zażalenie na postanowienie sądu I instancji mieszczące się obecnie w katalogu orzeczeń wymienionych
w art. 3941a § 1 KPC, a zapadłe w czasie gdy sprawa rozpoznawana była stosownie do art. 11 ust. 1 pkt 1
ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2019 r. poz. 1469; dalej: ZmKPC19) w oparciu o przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji, rozpoznaje inny
skład sądu I instancji?
A w przypadku odpowiedzi pozytywnej:
Czy wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług
przyznawane w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9.3.2018 r. w sprawie
określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla
strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 536; dalej: WynagrKurSprCywR) podlega podwyższeniu
o kwotę podatku od towarów i usług?
Uzasadniając pierwsze z przedstawionych zagadnień Sąd wskazał na systematykę przepisów przejściowych
ZmKPC19. Na jej postawie można przyjąć, że w sprawach wskazanych w art. 11 ust. 1 ZmKPC19 wszystkie
zażalenia od postanowień sądu I instancji, które zostały wydane przed zakończeniem postępowania w danej
instancji, powinny być rozpoznawane przez sąd II instancji. Przy czym zakończenie postępowanie w danej instancji
następuje z chwilą wydania orzeczenia kończącego merytorycznie lub niemerytorycznie postępowanie w sprawie
w tej instancji. Jeżeli do tego nie doszło, to sprawa jako całość nadal powinna być rozpoznawana na podstawie
przepisów w brzmieniu dotychczasowym. Sąd pokreślił, że samo wniesienie zażalenia wszczyna postępowanie
o charakterze kontrolnym, ale nie wszczyna odrębnej sprawy (zob. uchwała SN [7] z 5.6.2008 r., III CZP 142/07,
). Odmienna interpretacja jest oparta na art. 9 ust. 4 ZmKPC19, zgodnie z którym do rozpoznania środków
odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie ZmKPC19 stosuje się przepisy KPC
w brzmieniu dotychczasowym. Zdaniem Sądu z regulacji tej wynika, że wolą ustawodawcy było stosowanie nowych
przepisów do spraw będących w toku, co przyczyni się do usprawnienia postępowania sądowego.
Drugie zagadnienie wynika z różnic w brzmieniu WynagrKurSprCywR i poprzednio obowiązującego rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z 13.11.2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków
poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1476).
W poprzednim stanie prawnym ustawodawca zastrzegł, że wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem
obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług powinno być podwyższone o kwotę podatku od towarów
i usług. Z uwagi na brak takiej regulacji w WynagrKurSprCywR, część sądów odmawia podwyższenia wynagrodzenia
kuratora o VAT przyjmując, że aby kwota podatku została dodatkowo zasądzona konieczne jest istnienie aktualnie
obowiązującego przepisu przewidującego taką możliwość (zob. wyrok SA w Krakowie z 4.2.2021 r., I ACa 1260/19,
). Jednak w części orzeczeń sądy przyznając profesjonalnym pełnomocnikom wynagrodzenie z tytułu
pełnienia funkcji kuratora taki podatek uwzględniają (zob. postanowienie SO w Olsztynie z 26.5.2021 r., IX Ca
204/21,
; wyrok SO w Gliwicach z 17.12.2020 r., VIII U 52/19,
).
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy uznał, że również w sprawach, w których przed dniem wejścia w życie ZmKPC19 wydano
nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione po 6.11.2019 r. zażalenie na postanowienie sądu
I instancji dotyczące wynagrodzenie kuratora, rozpoznaje inny skład sądu I instancji art. 3941a § 1 pkt 9 KPC
per analogiam. Zgodnie ze wskazanym przepisem zażalenie do innego składu sądu I instancji przysługuje na
postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest zwrot zaliczki, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka, a także koszty przyznane
w nakazie zapłaty, jeżeli nie wniesiono środka zaskarżenia od nakazu. Jednocześnie SN wskazał, że jeśli kurator

procesowy, ustanowiony na podstawie art. 69 § 1 KPC, jest obowiązany do rozliczenia podatku od towarów i usług,
sąd podwyższa jego wynagrodzenie o kwotę tego podatku.
Uchwała SN z 5.11.2021 r., III CZP 68/20,

Sąd Najwyższy wskazał, że zażalenia na postanowienia sądu I instancji dotyczące wynagrodzenia kuratora procesowego, ustanowionego na podstawie art. 69 § 1 KPC i obowiązanego do rozliczenia VAT, powinny być rozpatrywane przez inny skład sądu I instancji. Uchwała SN ustaliła, że w przypadku kuratora obowiązanego do rozliczenia podatku od towarów i usług, sąd podnosi wynagrodzenie o kwotę tego podatku.