Pozew z brakami zwraca się pełnomocnikowi

Zarządzenie o zwrocie pozwu w kontekście działań pełnomocnika procesowego, zgodnie z art. 1301a KPC, stanowi istotną kwestię w postępowaniu sądowym. Publikacja omawia procedury zwrotu pozwu oraz kwestie związane z brakami formalnymi w pismach procesowych, a także analizuje interpretacje prawne dotyczące doręczania zarządzeń stronom. Przedstawione są również stanowiska sądów w zakresie rozstrzygania spornych kwestii prawnych.

Tematyka: Zwrot pozwu, pełnomocnik procesowy, art. 1301a KPC, doręczenie zarządzeń, braki formalne w pismach procesowych, interpretacje prawne, sądowa procedura, orzecznictwo, postępowanie sądowe

Zarządzenie o zwrocie pozwu wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika, wydane na podstawie art.
1301a § 1 i 2 KPC, doręcza się temu pełnomocnikowi a nie bezpośrednio stronie. Termin do wniesienia
zażalenia na to zarządzenie biegnie od dnia jego doręczenia z uzasadnieniem sporządzonym na żądanie –
wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Zwrot pozwu
Reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika A.B. wniosła powództwo domagając się uznania zawartej
z bankiem umowy kredytowej za nieważną. Ponieważ pozew nie spełniał wymogów formalnych został zwrócony.
Zgodnie z art. 1301a KPC, jeżeli pismo procesowe wniesione przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika
patentowego lub Prokuratorię Generalną RP nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania
warunków formalnych, przewodniczący zwraca pismo stronie bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia.
Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu
biegu i rozpoznania go w trybie właściwym. W zarządzeniu o zwrocie pisma wskazuje się braki, które stanowią
podstawę zwrotu. W terminie tygodnia od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma strona może je wnieść
ponownie. Jeżeli pismo to nie jest dotknięte brakami, wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Skutek ten nie
następuje w przypadku kolejnego zwrotu pisma, chyba że zwrot nastąpił na skutek braków uprzednio niewskazanych.
Pełnomocnik złożył wniosek o przywrócenie terminu do uzupełnienia braków, który został oddalony oraz zażalenie na
zarządzenie o zwrocie pozwu.
Pytanie prawne
Rozpoznający zażalenie Sąd Apelacyjny w W. zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygniecie:
1. Czy zarządzenie o zwrocie pozwu wydane na podstawie art. 130 1a KPC podlega doręczeniu stronie, nawet jeśli
jest ona reprezentowana przez pełnomocnika procesowego;
2. Czy wydanie zarządzenia o zwrocie pozwu na podstawie art. 1301a KPC ze wskazaniem braków stanowiących
podstawę zwrotu zgodnie z § 2 tego przepisu powoduje, że termin do złożenia zażalenia na to zarządzenie
biegnie od dnia jego doręczenia?
W orzecznictwie na gruncie art. 133 § 3 KPC utrwalił się pogląd, że ustanowienie pełnomocnika procesowego przez
stronę wyłącza dopuszczalność dokonania doręczenia tej stronie osobiście jakiejkolwiek korespondencji sądowej,
nawet gdyby wprost o to wnosiła, bowiem przepisy o doręczeniach mają charakter bezwzględnie obowiązujący.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że z literalnej wykładni art. 1301a § 1 KPC wynika, iż przepis ten stanowi
lex specialis wobec art. 133 § 3 KPC i wyłącza obowiązek dokonywania doręczeń pełnomocnikowi. Pomimo złożenia
pisma przez profesjonalnego pełnomocnika, ustawodawca wyraźnie wskazuje, że sąd zobowiązany jest do
doręczenia zarządzenia stronie, a nie pełnomocnikowi. Na poparcie takiej interpretacji wskazuje się na różnice
w brzmieniu tego przepisu oraz art. 130 2 § 1 KPC, zgodnie z którym przewodniczący zwraca pismo wniesione przez
adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, które nie zostało należycie opłacone, nie wskazując
jednocześnie strony jako adresata takiego zwrotu.
Drugie stanowisko opiera się na założeniu, że art. 130 1a § 1 KPC nie uchyla dyspozycji art. 133 § 3 KPC, wobec
czego zarządzenie o zwrocie nienależycie opłaconego pisma doręcza się pełnomocnikowi, a nie bezpośrednio
stronie. Podkreśla się, że na gruncie art. 130 2 § 2 KPC, który przewiduje możliwość sanowania błędu przez
uiszczenie opłaty i w którym również jest mowa o działaniu strony przyjęto, iż jeżeli reprezentuje ją pełnomocnik
procesowy, to jemu należy doręczać zarządzenie o zwrocie pozwu. Sąd stwierdził, że wszelkie odstępstwa od
zasady doręczania wszelkich pism oraz zarządzeń ustanowionemu pełnomocnikowi procesowemu powinny być
wprost uregulowane. Natomiast w art. 1301a KPC doszło do niezamierzonego posłużenie się pojęciem strony jako
adresata zwrotu, nie ma bowiem ani aksjologicznego ani praktycznego uzasadnienia dla wprowadzenia wyjątku
w tym przypadku. Pełnomocnik może bowiem uzupełnić nie tylko braki fiskalne, jak i formalne pisma.
Uzasadniając drugie z przedstawionych zagadnień, Sąd wyjaśnił, że celem wprowadzenia art. 130 1a KPC było
odciążenie sędziów, którego konsekwencją ma być przyśpieszenie postępowań. Osiągnięcie tego rezultatu ma
nastąpić m.in. poprzez zwolnienie sędziów od obowiązku uzasadniania wydawanych przez nich orzeczeń
w nieuzasadnionych sytuacjach oraz od zbędnego wzywania do uzupełnienia braków formalnych. Jedno stanowisko
zakłada, że obowiązek wskazania braków, które stanowią podstawę zwrotu, jest uzasadnieniem zarządzenia. Ma to
nie tylko umożliwić wnoszącemu pismo uzupełnienie lub poprawienie braków formalnych, ale również służyć
możliwości kontroli instancyjnej zarządzenia, jeżeli przysługuje na nie zażalenie. Skoro przyczyny zwrotu pisma

zostały ujawnione, strona nie musi składać wniosku o sporządzenie uzasadnienia, które sprowadzałoby się do
powtórzenia tej samej argumentacji. W rezultacie złożenie wniosku o doręczenie uzasadnienia zarządzenia nie jest
warunkiem sine qua non dopuszczalności zażalenia i nie skutkuje jego odrzuceniem.
Stanowisko przeciwne wymaga natomiast stosowania w takiej sytuacji reguł ogólnych związanych z terminem
i sposobem wniesienia zażalenia. Pogląd ten opiera się na twierdzeniu, że wskazanie braków stanowiących
przyczynę zwrotu pisma ma znaczenie jedynie dla możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art.
1301a § 3 KPC, czyli ponownego wniesienia pisma. Rozwiązanie to ma jedynie usprawniać postępowanie, natomiast
skorzystanie z możliwości zaskarżenia zarządzenia o zwrocie pozwu wymaga wniosku o sporządzenie uzasadnienia
tego zarządzenia.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy stwierdził, że zarządzenie o zwrocie pozwu wniesionego przez adwokata, radcę prawnego,
rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP, wydane na podstawie art. 130 1a § 1 i 2 KPC, doręcza
się tym podmiotom. Jak podkreślono, przepisy KPC o doręczeniach mają charakter obligatoryjny, co
oznacza, że wiążą zarówno sąd, jak i strony (zob. postanowienie SN z 9.11.2017 r., I CZ 95/17,
). Doręczenie
pisma sądowego lub procesowego samej stronie, a nie ustanowionemu przez nią pełnomocnikowi oznacza
naruszenie przepisów postępowania (zob. postanowienie SN z 30.6.2016 r., I CZ 36/16,
). SN zaznaczył, że
skuteczne wniesienie zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu uzależnione jest od wniesienia wniosku
o jego uzasadnienie - art. 357 § 21 w zw. z art. 362 KPC. Termin do wniesienia tego zażalenia biegnie od dnia
doręczenia zarządzenia z uzasadnieniem.
Uchwała SN z 29.10.2021 r., III CZP 60/20,

Rozważając problematykę zwrotu pozwu oraz przekazania zarządzeń, należy uwzględnić obowiązujące przepisy prawa procesowego oraz orzecznictwo sądowe. Konieczne jest właściwe zrozumienie interpretacji art. 1301a KPC w kontekście doręczania pism stronom i pełnomocnikom, co ma kluczowe znaczenie dla skuteczności procesu sądowego.