Zażalenie na nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności

Publikacja omawia zagadnienie związane z zażaleniem na postanowienie sądu I instancji dotyczące nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Autor analizuje kwestie prawne związane z rozpoznaniem zażalenia przez sąd okręgowy jako sąd II instancji oraz wprowadzenie nowelizacji do art. 7674 KPC. W artykule poruszona jest także kwestia interpretacji przepisów KPC oraz stanowiska Sądu Najwyższego w tej sprawie.

Tematyka: zażalenie, klauzula wykonalności, sąd II instancji, art. 795 KPC, art. 7674 KPC, nowelizacja KPC, interpretacja przepisów, Sąd Najwyższy, uchwała SN

Publikacja omawia zagadnienie związane z zażaleniem na postanowienie sądu I instancji dotyczące nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Autor analizuje kwestie prawne związane z rozpoznaniem zażalenia przez sąd okręgowy jako sąd II instancji oraz wprowadzenie nowelizacji do art. 7674 KPC. W artykule poruszona jest także kwestia interpretacji przepisów KPC oraz stanowiska Sądu Najwyższego w tej sprawie.

Zażalenie na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli
wykonalności rozpoznaje inny skład tego sądu.
Pytanie prawne
Do Sądu Najwyższego wpłynęło pytanie prawne, w którym zwrócono się o rozstrzygnięcie:
C zy zażalenie na postanowienie w przedmiocie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wydane przez sąd
rejonowy podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy jako sąd II instancji?

Zgodnie z art. 795 § 1 KPC, na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie.
W art. 795 § 2 KPC, ustawodawca używa pojęcia „sąd II instancji” wskazując sąd, który uwzględniając zażalenie
wierzyciela na postanowienie o odmowie nadania klauzuli wykonalności, uchyla zaskarżone postanowienie
i przekazuje wniosek do ponownego rozpoznania, jeżeli zachodzą podstawy do nadania klauzuli wykonalności. Do
czasu wejścia w życie ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469; dalej: ZmKPC19) jednolicie przyjmowano wykładnię art. 795 § 1 KPC
uwzględniającą dewolutywny charakter zażalenia na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności
skutkujący przekazaniem sprawy do sądu wyższej instancji. Powszechnie przyjmowano też, że w postępowaniu
wywołanym wniesieniem tego zażalenia mają zastosowanie przepisy ogólne postępowania egzekucyjnego.
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie podkreślano
jednak prawną odrębność postępowania o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w stosunku do
postępowania egzekucyjnego. Postępowanie o nadanie klauzuli tytułowi egzekucyjnemu nie należy do właściwego
postępowania egzekucyjnego, czyli zmierzającego bezpośrednio do wyegzekwowania roszczenia, ale zostało
uregulowane w księdze drugiej KPC, poświęconej przede wszystkim postępowaniu egzekucyjnemu (zob.
postanowienie SN z 14.1.2010 r., IV CZ 113/09, 
; postanowienie SN z 20.10.2005 r., II CZ 90/05, 
).
Nowelizacja
Na skutek wejścia w życie nowelizacji do art. 7674 KPC dodano § 11 na mocy którego zażalenie rozpoznaje sąd,
który wydał zaskarżone postanowienie w składzie trzech sędziów. Ustawodawca nie dokonał przy tym zmiany treści
art. 7674 § 2 KPC, zgodnie z którym na postanowienie sądu II instancji wydane po rozpoznaniu zażalenia skarga
kasacyjna nie przysługuje. W konsekwencji powstaje pytanie o wzajemny stosunek art. 7674 i art. 795 KPC.
Przyjęcie, że art. 7674 § 11 KPC ma zastosowanie w postępowaniu klauzulowym oznaczałoby, że zażalenie
wniesione na podstawie art. 795 KPC powinno być rozpoznanie przez sąd rejonowy. W ocenie Sądu II instancji za
słusznością tej interpretacji przemawia dążenie ustawodawcy do ograniczenia możliwości wnoszenia zażaleń do
sądów okręgowych działających jako sądy II instancji. Wprowadzenie zażaleń rozpoznawanych przez inny skład
sądu tej samej instancji ma na celu m.in. przyspieszenie pracy sądów w zakresie wydawania orzeczeń wpadkowych.
Ponadto postępowanie klauzulowe, jako część postępowania egzekucyjnego, zawiera normy lex specialis
w stosunku do norm części ogólnej o postępowaniu egzekucyjnym, które derogują normy o charakterze ogólnym.
Sąd II instancji opowiedział się jednak za poglądem odmiennym. Jak wyjaśniono, skoro racjonalny ustawodawca nie
zdecydował się na zmianę art. 795 § 2 KPC, pozostawiając sformułowanie „sąd II instancji”, to jego wolą było
pozostawienie dotychczasowych reguł orzekania w zakresie zażaleń na postanowienie o nadaniu klauzuli.
W konsekwencji jako zasadę należy przyjąć, że gdy w KPC mowa o sądzie II instancji, to jest to sąd wyższego rzędu
nad sądem, który wydał zaskarżone orzeczenie, a wyjątki od tej zasady zostały precyzyjnie określone
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska Sądu II instancji i stwierdził, że na gruncie aktualnie obowiązujących
przepisów KPC zażalenie na postanowienie sądu I instancji dotyczące nadania tytułowi egzekucyjnemu
klauzuli wykonalności podlega rozpoznaniu przez inny skład tego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.
Uchwała SN z 20.8.2021 r., III CZP 58/20, 








Sąd Najwyższy w uchwale z 20.8.2021 r. stwierdził, że zażalenie na postanowienie sądu I instancji w sprawie nadania klauzuli wykonalności powinno być rozpatrywane przez inny skład tego samego sądu. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla interpretacji przepisów KPC oraz wykładni dotyczącej sądów II instancji. Publikacja stanowi cenny materiał dla praktyków prawa zajmujących się postępowaniem egzekucyjnym.