Wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem tylko dla sądu

Publikacja omawia problematykę związana z wnioskiem o doręczenie wyroku z uzasadnieniem tylko dla sądu, analizując kwestie proceduralne i prawne związane z odmową uzasadnienia wyroku oraz jego doręczenia. Autor przedstawia także trudności interpretacyjne wynikające z nowelizacji przepisów KPC, które wprowadziły zmiany dotyczące sądów właściwych do rozpoznania zażalenia oraz wymogów doręczania pism procesowych między pełnomocnikami.

Tematyka: wniosek o doręczenie wyroku, uzasadnienie wyroku, sąd II instancji, art. 394 KPC, art. 3941a KPC, ZmKPC19, postanowienie kończące, apelacja, profesjonalny pełnomocnik, doręczenie pism procesowych, standardy proceduralne, Sąd Najwyższy

Zażalenie na postanowienie o odmowie uzasadnienia wyroku oraz jego doręczenia rozpoznaje sąd II instancji
(art. 394 § 1 KPC w związku z art. 3941a § 1 pkt 7 KPC i art. 3941b KPC). Odpis wniosku o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem nie podlega doręczeniu w trybie określonym w art. 132 § 1 KPC także po wejściu w życie
ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2019 r. poz. 1469; dalej: ZmKPC19).
Pytanie prawne
Pełnomocnik R.W. złożył wniosek o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem, jednak został on zwrócony z uwagi na
brak oświadczenia o doręczeniu pisma drugiej stronie lub o nadaniu przesyłką pocztową. Gdy pełnomocnik pozwanej
złożył kolejny wniosek, który zawierał wymagane oświadczenie, Sąd odmówił pozwanej sporządzenia i doręczenia
uzasadnienia wyroku stwierdzając, że wniosek został złożony po terminie.
Sąd rozpoznający zażalenie R.W. na to postanowienie zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnień
prawnych:

1. Czy w aktualnym stanie prawnym do rozpoznania zażalenia na postanowienie o odmowie uzasadnienia wyroku
wydanego przez sąd I instancji oraz jego doręczenia właściwy jest sąd II instancji na podstawie art. 394 § 1 KPC,
czy też właściwy jest inny skład sądu I instancji na podstawie art. 3941a § 1 pkt 7 KPC?
2. Czy w środku zaskarżenia sporządzonym przez profesjonalnego pełnomocnika wniosek, o którym mowa w treści
art. 380 KPC – tj. wniosek o rozpoznanie przez sąd odwoławczy również tych postanowień sądu I instancji
(zarządzeń przewodniczącego), które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na
rozstrzygnięcie sprawy – powinien być sformułowany wyraźnie, czy też dopuszczalne jest przyjęcie na podstawie
analizy treści środka zaskarżenia, że taki wniosek – chociaż wprost nie został wyartykułowany, to – został
złożony w sposób dorozumiany?
3. Czy w aktualnym stanie prawnym, ustanowiony w treści art. 132 § 1 KPC wzajemny obowiązek doręczania sobie
w toku sprawy przez profesjonalnych pełnomocników i towarzyszący mu obowiązek zamieszczenia w treści
pisma procesowego wnoszonego do sądu oświadczenia o doręczeniu odpisu pisma II stronie albo o jego
nadaniu przesyłką poleconą, pod rygorem zwrotu pisma bez wzywania do usunięcia tego braku – dotyczy
również składanego w formie pisma procesowego żądania doręczenia wyroku z uzasadnieniem?
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że wątpliwości co do sądu właściwego do rozpoznania wskazanego
zażalenia powstały w związku ze zmianą stanu prawnego dokonaną ZmKPC19, na mocy której dodano art. 394 1a
KPC. W przepisie tym ustawodawca określił katalog postanowień zaskarżanych zażaleniem poziomym, które jest
rozpoznawane przez sąd I instancji. Zgodnie z art. 3941a § 1 pkt 7 KPC zażalenie do innego składu sądu I instancji
przysługuje na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego
doręczenia. Zastosowanie wykładni językowej prowadzi do wniosku, że wobec braku rozróżnienia w tym przepisie
orzeczeń kończących i niekończących postępowanie w sprawie, każde postanowienie odmawiające uzasadnienia
wyroku oraz jego doręczenia podlega zaskarżeniu zażaleniem poziomym. Jednak zastosowanie metod wykładni
systemowej rodzi wątpliwości, postanowienie o odmowie sporządzenia i doręczenia wyroku jest bowiem
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, które zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 394 § 1 KPC podlega
zaskarżeniu do sądu II instancji, gdyż zamyka drogę do wniesienia apelacji.
W zakresie drugiego z przedstawionych zagadnień Sąd wskazał, że w orzecznictwie SN w przypadku środków
zaskarżenia sporządzonych przez profesjonalnych pełnomocników dominuje linia, zgodnie z którą dokonanie przez
sąd odwoławczy kontroli niezaskarżalnych orzeczeń sądu niższej instancji w trybie art. 380 KPC odbywa się
wyłącznie na wyraźny wniosek skarżącego, który musi być sformułowany wprost i w skazywać na wady
kwestionowanego rozstrzygnięcia. Istnienia takiego wniosku nie można domniemywać lub wyprowadzać go
z samego tylko zawarcia w środku zaskarżenia zarzutów przeciwko niezaskarżalnemu postanowieniu (zob.
postanowienie SN z 2.10.2018 r., I UZ 27/18,
; postanowienie SN z 25.10.2017 r, II PZ 23/17,
). Sąd
podkreślił, że w zażaleniu R.W. sporządzonym przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłoszono wprost wniosku
z art. 380 KPC o skontrolowanie zarządzenia o zwrocie wniosku.
Co do trzeciego z zagadnień Sąd wyjaśnił, że w dotychczasowym orzecznictwie ugruntowany był pogląd, zgodnie
z którym odpis wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia i doręczenie orzeczenia wraz z pisemnym
uzasadnieniem nie był objęty wymogiem bezpośrednich doręczeń w toku sprawy pomiędzy profesjonalnymi

pełnomocnikami (zob. wyrok SN z 22.10.2015 r., II PK 265/14,
; wyrok SN z 26.6.2012 r., II PK 273/11,
). W świetle wprowadzonych ZmKPC19 zmian rodzą się poważne wątpliwości, czy w obecnym stanie
prawnym zachowały aktualność dotychczasowe argumenty, z których wynikało, że wniosek o uzasadnienie jest
pismem irrelewantnym dla drugiej strony. W modelu postępowania odwoławczego obowiązującym przed 7.11.2019 r.
można było wywieść apelację mimo niezłożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, aktualnie złożenie
wniosku o uzasadnienie warunkuje dopuszczalność apelacji i zażalenia. W rezultacie aktualnie złożenie wniosku
o uzasadnienie ma nie tylko walor informacyjny dla drugiej strony, ale również bezpośrednio wpływa jej na jej
sytuację procesową i to nie tylko w płaszczyźnie uprawomocnienia się wyroku. Zdaniem Sądu, zasada równości stron
oraz zasada jawności przemawiają za wnioskiem, że stronie przeciwnej powinien zostać doręczony odpis wniosku
o uzasadnienie.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy stwierdził, że postanowienie o odmowie sporządzenia i doręczenia wyroku jako
postanowienie kończące postępowanie w sprawie podlega zaskarżeniu do sądu II instancji. Za taką
interpretacją obowiązujących przepisów przemawia konieczność zapewnienia standardów określonych w art.
6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka, których niedochowania nie może uzasadniać argumentacja
w zakresie szybkości postępowania. W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że zmiany wprowadzone
ZmKPC19 nie podważyły podstaw uznania braku wymogu doręczania profesjonalnym pełnomocnikom strony
przeciwnej wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Art. 132 § 1 KPC dotyczy bowiem pism, które
wymagają doręczenia przeciwnikowi, gdyż niosą w sobie informacje istotne dla niego w prowadzonym
postępowaniu, rzutujące na potrzebę i kierunek podejmowanych czynności procesowych, natomiast pisma
zawierające oświadczenia czy wnioski dla drugiej strony obojętne nie podlegają regułom art. 132 § 1 KPC.
W pozostałym zakresie SN odmówił podjęcia uchwały.
Uchwała SN z 4.8.2021 r., III PZP 6/20,

Sąd Najwyższy potwierdził, że postanowienie o odmowie sporządzenia i doręczenia wyroku podlega zaskarżeniu do sądu II instancji, argumentując konieczność zachowania standardów proceduralnych i ochrony praw stron postępowania. Zmiany w przepisach KPC wprowadzone ustawą ZmKPC19 nie zmieniły istniejącego obowiązku doręczania profesjonalnym pełnomocnikom wniosków o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.