Wyższe kary za przestępstwa drogowe

Sejm pracuje nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, mającym na celu poprawę bezpieczeństwa na drogach, walkę z przestępstwami drogowymi oraz wsparcie rodzin ofiar wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym. Projekt zakłada surowsze kary za fałszowanie tachografów oraz renty dla bliskich ofiar śmiertelnych wypadków, wprowadza powiązanie składek na ubezpieczenie OC z liczbą punktów karnych i wyższe mandaty za wykroczenia drogowe.

Tematyka: wyższe kary, przestępstwa drogowe, fałszowanie tachografów, renty dla ofiar wypadków, mandaty drogowe, bezpieczeństwo drogowe

Sejm pracuje nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych
innych ustaw (druk nr 1504). Projekt dotyczy poprawy bezpieczeństwa na drogach, w szczególności przez
walkę z przestępstwami drogowymi. Ma też na celu stworzenie systemu wsparcia dla rodzin ofiar
przestępstw wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym. Planowane zmiany dotyczą m.in. ustawy
z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 450 ze zm., dalej: PrDrog) czy ustawy
z 5.1.2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1212 ze zm., dalej: KierujPojU). Przewiduje się,
że nowe przepisy, z pewnymi wyjątkami, wejdą w życie 1.12.2021 r.
• Projekt nowelizacji przewiduje powiązanie wysokości składek na ubezpieczenie OC z liczbą punktów karnych,
wyższe mandaty oraz usprawnienie otrzymywania renty wypłacanej przez sprawcę przestępstw umyślnych, których
następstwem jest śmierć pokrzywdzonego.
Surowsze kary za fałszowanie tachografów
Nowelizacja przewiduje zmiany art. 135 ust. 1 pkt 2a i ust. 5 oraz art. 135a ust. 1 pkt 2a i ust. 6 PrDrog oraz art. 102
ust. 1 pkt 6 i ust. 1b, 1c, 1d, 1da i 1e KierujPojU. Chodzi o nałożenie na kierującego pojazdem w przewozach
drogowych, który dopuścił się ingerencji w system tachografów, nie tylko kary grzywny, ale także sankcji
administracyjnych. Miałyby one polegać na utracie prawa jazdy na okres do trzech miesięcy. W związku z tym
nowelizacja przewiduje nadanie funkcjonariuszom Policji i inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego uprawnień
do zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w przypadku ujawnienia na tzw. „gorącym uczynku” fałszowania
przez kierującego jego rzeczywistej aktywności (czyli odczytów tachografów). Zgodnie z art. 36 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z 4.2.2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie
drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych
w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.Urz. UE L
z 2014 r. Nr 60 s. 1) okres aktywności kierowcy, który podlega kontroli wynosi aktualnie dzień kontroli i 28 dni go
poprzedzających. Od 31.12.2024 r. Okres ten wydłuży się do 56 dni.
Renty dla bliskich ofiar śmiertelnych wypadków
Jednym z najważniejszych założeń nowelizacji prawa drogowego jest ustanowienie przepisów umożliwiających
sprawne przeprowadzenie postępowania w sprawie renty w sytuacji, gdy ofiara przestępstwa drogowego poniosła
w jego wyniku śmierć. Szczególnie, jeśli ofiara była jedynym żywicielem swoich bliskich, zwłaszcza jeśli była ich
ustawowym opiekunem. Dotychczasowe przepisy nie zapewniają bowiem dostatecznej koordynacji między
postępowaniem karnym a cywilnym, w skutek czego bliscy muszą dochodzić swoich roszczeń w długotrwałych
i skomplikowanych postępowaniach cywilnych. Zmianie ulegną więc przepisy ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575 ze zm., dalej: KPC) oraz przepisy ustawy z 6.6.1997 r.
Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 534 ze zm., dalej: KPK). Chodzi o Część I, Księga I, Tytuł IV,
Dział IIIa KPC oraz art. 49a i art. 415 KPK. Zmianie ulegnie też art. 96 ust. 1 pkt 16 ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 755 ze zm., dalej: KSCU).
Nowelizacja zakłada ścisłe powiązanie postępowania karnego i cywilnego, tak aby otrzymanie renty po zmarłym
przebiegało sprawnie i szybko. Na prokuratora i na organizację społeczną uczestniczącą w postępowaniu nałożony
zostanie obowiązek złożenia wniosku do sądu o przesłanie odpisu prawomocnego wyroku do sądu cywilnego wraz
z żądaniem wszczęcia postępowania w sprawie renty dla osób, względem których ciążył na pokrzywdzonym
obowiązek alimentacyjny, lub innej osoby najbliższej, której pokrzywdzony dobrowolnie i stale dostarczał środków
utrzymania. Sąd karny będzie miał 48 godzin od momentu ogłoszenia wyroku (w razie skazania lub warunkowego
umorzenia postępowania za przestępstwo umyślne, którego następstwem jest śmierć pokrzywdzonego) na
przekazanie odpisu prawomocnego wyroku do sądu cywilnego wraz z żądaniem wszczęcia postępowania
o przyznanie renty na rzecz osoby uprawnionej. Na zarządzenie nie przysługuje zażalenie.
Po otrzymaniu prawomocnego wyroku skazującego, sąd cywilny wszczynać będzie postępowanie w nowym,
wprowadzonym przez ustawę nowelizującą, rodzaju postępowania (art. 47717 i nast. KPC). Postępowanie to dotyczyć
będzie jedynie spraw o przyznanie renty dla osób, względem których na zmarłym, którego śmierć nastąpiła wskutek
przestępstwa umyślnego, ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny lub dla innych osób bliskich, którym
pokrzywdzony dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania.
W związku z tym, że w projektowanym postępowaniu nie występuje typowe dla procedury cywilnej pismo procesowe
wszczynające postępowanie, jego substytutem ma być wpłynięcie odpisu prawomocnego wyroku wraz z żądaniem,

co wywołuje skutki, które KPC wiąże ze złożeniem pozwu. Warto dodać, że sąd będzie samodzielnie ustalać wartość
przedmiotu sporu na podstawie miesięcznej kwoty renty oznaczonej w żądaniu. Postępowanie o rentę zawsze będzie
toczyło się z udziałem prokuratora. Sądem właściwym miejscowo do prowadzenia postępowań o rentę w tym trybie
będzie sąd cywilny miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do renty.
Omawiana nowelizacja przewiduje również, że sąd, w ciągu 14 dni od dnia wszczęcia postępowania na rzecz osoby
uprawnionej do renty, orzekać będzie o zabezpieczeniu w formie miesięcznego świadczenia na zapewnienie kosztów
utrzymania w wysokości połowy najniższej emerytury lub renty, określonej w ustawie z 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.).
Wyższe mandaty
Nowelizacja przewiduje także wiele zmian w wysokości kar za wykroczenia i przestępstwa drogowe. W przypadku
wykroczeń drogowych, określonych w ustawie z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 281 ze zm.)
górna granica zagrożenia karą grzywny ma być podniesiona z kwoty 5 000 zł do kwoty 30 000 zł w przypadku
wykroczeń drogowych. Wzrośnie też do 5 000 zł wysokość mandatu, który może nałożyć Policja. Przy zbiegu
wykroczeń mandat taki może wynieść nawet 6 000 zł. W przypadku zapłaty mandatu na miejscu zdarzenia, jego
wysokość będzie mogła zostać obniżona o 10 proc.
Mandat za przekroczenie dopuszczalnej prędkości o ponad 30 km/h ma wynosić od 1 500 zł do 5 000 zł, niezależnie
od rodzaju drogi. W sytuacji, gdy kierowca w ciągu ostatnich dwóch lat popełnił już tego typu wykroczenie, kara
wyniesie nie mniej niż 3 000 zł. Wyprzedzanie w niedozwolonych miejscach zagrożone będzie karą w wysokości 1
000 zł, a jeśli kierowca wcześniej również dopuścił się podobnego wykroczenia, kara będzie nie niższa niż 2 000 zł.
Tamowanie lub utrudnianie ruchu karane będzie mandatem w wysokości co najmniej 1 500 zł. Prowadzenie pojazdu
bez uprawnień będzie natomiast zagrożone karą w wysokości 1 000 zł. Kierowca, który w ciągu ostatnich dwóch lat
popełnił już tego typu wykroczenie będzie musiał liczyć się z podwójną karą finansową lub nawet aresztem,
ograniczeniem wolności czy zakazem prowadzenia pojazdów. Najniższy mandat za kolizje wynosić będzie 1 500 zł.
Nieprawidłowe zachowanie kierowcy względem pieszego zagrożone będzie karą w wysokości 1 500 zł. W przypadku
realnego zagrożenia bezpieczeństwa dla życia i zdrowia pieszego, sąd będzie mógł orzec zakazu prowadzenia
pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Nowelizacja przewiduje m.in. sankcje dla fałszujących tachografy, ułatwienia w otrzymywaniu renty dla rodzin ofiar przestępstw drogowych ze skutkiem śmiertelnym oraz podniesienie wysokości mandatów za wykroczenia drogowe. Zmiany mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach i usprawnienie postępowania w przypadku śmierci ofiar przestępstw drogowych.