Sposób działania Systemu Losowego Przydziału Spraw jest informacją publiczną

Sposób działania Systemu Losowego Przydziału Spraw (SLPS) opisuje ciąg czynności, które prowadzą do wyznaczenia konkretnego sędziego do załatwienia sprawy. Fundacja P. wniosła o udostępnienie informacji publicznej dotyczącej algorytmu SLPS, co spotkało się z odmową Ministra Sprawiedliwości. Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który uznał, że informacje techniczne dotyczące SLPS nie stanowią informacji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny jednak uchylił ten wyrok i uznał, że algorytm SLPS spełnia kryteria informacji publicznej.

Tematyka: System Losowego Przydziału Spraw, SLPS, informacja publiczna, Minister Sprawiedliwości, Fundacja P., Wojewódzki Sąd Administracyjny, Naczelny Sąd Administracyjny, algorytm SLPS

Sposób działania Systemu Losowego Przydziału Spraw (dalej: SLPS) przewidziany w jego algorytmie, czyli
zestawie poszczególnych poleceń jakie ten system realizuje, jest informacją o ciągu czynności
prowadzących do wyznaczenia konkretnego sędziego do załatwienia sprawy. To, że ten ciąg czynności
realizuje program komputerowy i z tego względu ma on charakter techniczny nie może pozbawiać tej
informacji charakteru informacji publicznej.
Informacja techniczna czy publiczna?
W 2017 r. Fundacja P. wystąpiła do Ministra Sprawiedliwości o udostępnienie informacji publicznej, poprzez
przesłanie informacji w zakresie kodu źródłowego SLPS i algorytmu w oparciu którego funkcjonuje. Organ
poinformował wnioskodawcę, że te informacje nie stanowią informacji o sprawie publicznej, w rozumieniu art. 1 ust. 1
ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176; dalej: DostInfPubU), bowiem
obie wymienione składowe narzędzia informatycznego, jakim jest program komputerowy przeznaczony do losowego
przydziału spraw sądowych, mają charakter informacji technicznej.
Fundacja wniosła do WSA w Warszawie skargę na bezczynność Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie
nieudostępnienia informacji publicznej, ograniczając swoje żądanie do informacji dotyczących algorytmu. W skardze
wskazano, że w ustawie z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2072; dalej:
PrUSP) wprowadzono losowe przydzielanie spraw, zaś z § 43 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 18.6.2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1141; dalej: ZmRegSądR),
wynika, iż sprawy są przydzielane referentom - sędziom i asesorom sądowym losowo, zgodnie z ustalonym
podziałem czynności, przez narzędzie informatyczne działające w oparciu o generator liczb losowych. Skarżąca
stwierdziła, że algorytm jest wyrazem realizacji przepisów powszechnie obowiązującego prawa i jest praktycznym
przejawem działalności władz publicznych. Algorytm w istocie informacją o ciągu czynności, które podejmuje
zaprojektowany w tym celu SLPS, zatem jego poznanie pozwala na zweryfikowanie, czy w ogóle zastosowano oraz
czy odpowiednio zastosowano przepisy dotyczące losowego przydziału spraw. W ocenie Fundacji P. pozbawienie
możliwości weryfikacji algorytmu pod kątem zgodności z prawem i zasadą niezawisłości sędziowskiej oznacza, że
obywatele pozbawieni są mechanizmu sprawdzenia praktyki realizacji przepisów prawa, co może podważać
pośrednio zaufanie do sądów.
W odpowiedzi na skargę Minister Sprawiedliwości wyjaśnił, że SLPS jest aplikacją sieciową, czyli narzędziem
informatycznym dostępnym z komputerów zalogowanych do wewnętrznych sieci informatycznych w sądach
powszechnych. Zasady funkcjonowania SLPS zostały szczegółowo omówione w uzasadnieniu ZmRegSądR, które
zostało sporządzone przystępnym językiem i jest dostępne dla każdego w domenie publicznej. Minister wskazał
również, że algorytm składa się z informacji o charakterze technicznym, które służą programistom, są to informacje
wyrażone w tzw. języku naturalnym, w językach programowania, w postaci schematu graficznego lub ciągu symboli.
Wyrok WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uznał, że Minister Sprawiedliwości nie pozostawał w bezczynności,
bowiem w ustawowym terminie udzielił Fundacji P. odpowiedzi dotyczącej żądanej przez nią informacji wskazując, iż
ten rodzaj informacji nie posiada waloru informacji publicznej. Organ wyraźnie wskazał, że kod źródłowy i algorytm
SLPS są częścią systemu informatycznego, a więc narzędzia informatycznego do wspomagania realizacji bieżących
zadań przez Ministerstwo Sprawiedliwości i nie stanowią one informacji publicznej, gdyż nie zawierają informacji
o funkcjonowaniu lub organizacji organu. Sąd podkreślił, że informacje techniczne, dotyczące sposobu
funkcjonowania danego narzędzia użytkowanego przez organ nie stanowią informacji publicznej, co jest uzasadnione
m.in. potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa i integralności danego narzędzia przed ingerencją wewnętrzną, jak
i zewnętrzną. W ocenie Sądu, że opis SLPS dostępny w domenie publicznej pozwala zorientować się w kwestii
zasad funkcjonowania tego systemu SLPS oraz poszczególnych etapów i wariantów losowego przydziału spraw.
Algorytm SLPS jest informacją publiczną
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok w całości i zobowiązał Ministra Sprawiedliwości do
rozpoznania wniosku Fundacji P. w zakresie udostępnienia algorytmu SLPS uznając, że spełnia on kryteria
informacji publicznej. Jak wyjaśniono przepisy Regulaminu urzędowania sądów powszechnych pozwalają na
uzyskanie wiedzy o sposobie funkcjonowania SLPS, jednak żądanie strony nie dotyczyło zakładanego przez
przepisy prawa sposobu funkcjonowania SLPS, ale praktycznych aspektów jego działania. Pod pojęciem

algorytmu rozumie się pewien skończony ciąg jasno zdefiniowanych czynności koniecznych do wykonania
pewnego rodzaju zadań, sposób postępowania prowadzący do rozwiązania problemu. Sąd podkreślił, że
ZmRegSądR określa jakimi zasadami powinien kierować się SLPS, jakie elementy i kryteria uwzględniać,
jednak nie wyjaśnia jak aplikacja sieciowa SLPS rzeczywiście działa.
W uzasadnieniu wyroku porównano opracowanie algorytmu do opisu sposobu działania, sekwencji, czy też zestawu
ściśle określonych czynności prowadzących do określonego rezultatu - w tym przypadku wylosowania składu dla
konkretnej sprawy wprowadzonej do SLPS. W ocenie NSA czynności organu związane z zaprojektowaniem
SLPS, jego obsługą i funkcjonowaniem to czynności o charakterze „sprawy publicznej” w rozumieniu art. 1
ust. 1 DostInfPubU. Algorytm przedstawiający sposób działania aplikacji sieciowej SLPS za pomocą której
wyznaczany jest skład rozpoznający sprawę sądową mieści się w pojęciu informacji publicznej z tego
względu, że informuje o sposobie funkcjonowania sądów, o sposobie przyjmowania i załatwiania spraw - art.
6 ust. 1 pkt 3 lit. d DostInfPubU. W okolicznościach tej sprawy algorytm SLPS nie stanowi jedynie informacji
technicznej, ale jest wyrazem procedury ściśle związanej z bezpośrednią sytuacją obywateli, których sprawy są
rozpoznawane. Techniczny charakter tej informacji wynika wyłącznie z postępu technologicznego. Podkreślono, że
sprawa ze skargi na bezczynność ograniczała się wyłącznie do przesądzenia charakteru żądanej informacji, a nie
możliwości i sposobu jej udostępnienia. W rozpoznawanej sprawie nie chodziło o kod źródłowy oprogramowania, lecz
o zestaw poszczególnych czynności, jakie wedle założeń programisty powinien realizować SLPS, a które następnie
zostały zapisane w określonym języku programowania.
Wyrok NSA z 19.4.2021 r., III OSK 836/21

Algorytm Systemu Losowego Przydziału Spraw (SLPS) został uznany za informację publiczną przez Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA podkreślił, że algorytm przedstawiający sposób działania aplikacji sieciowej SLPS mieści się w pojęciu informacji publicznej, informując o sposobie przyjmowania i załatwiania spraw w sądach. Decyzja NSA stanowiła o zobowiązaniu Ministra Sprawiedliwości do udostępnienia algorytmu SLPS Fundacji P.