Odszkodowanie za opóźniony lot - przemienna właściwość sądu cywilnego i organu administracji

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego jest związany prawomocnym wyrokiem sądu cywilnego w sprawie odszkodowania za opóźnienie lotu. Brak odszkodowania i pomocy dla pasażerów skutkuje karą pieniężną na przewoźnika lotniczego. Wyrok WSA uchylił decyzję Prezesa ULC w części dotyczącej umorzenia postępowania, argumentując brakiem ustalenia prawomocności innych wyroków. NSA stwierdził przemienność drogi postępowania pomiędzy sądem cywilnym i organem administracji w sprawach o odszkodowanie za opóźniony lot.

Tematyka: odszykodowanie, opóźniony lot, Prezes ULC, Sąd Administracyjny, przemienność postępowania

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego jest związany prawomocnym wyrokiem sądu cywilnego w sprawie
odszkodowania za opóźnienie lotu rozstrzyganej na podstawie art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia (WE) nr
261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania
i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia
lotów, uchylającego rozporządzenie nr 295/91/EWG (Dz.Urz. WE L z 2004 r. Nr 46, s. 1; dalej: OpóźnLotR),
niezależnie od motywów tego rozstrzygnięcia - stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Brak odszkodowania i pomocy dla pasażerów
Do Prezesa ULC wpłynął wniosek pasażerów M.P. i A.I. o stwierdzenie naruszenia przez przewoźnika lotniczego „P.”
S.A. przepisów OpóźnLotR, w związku z niepoinformowaniem pasażerów opóźnionego lotu o przysługującej pomocy
oraz brakiem wypłaty należnego odszkodowania. Prezes ULC stwierdził naruszenie przez przewoźnika lotniczego
art. 7 ust. 1 lit b w zw. z art. 6 ust. 1 OpóźnLotR poprzez zaniedbanie obowiązku wypłaty pasażerom odszkodowania
w wysokości 400 EURO w związku z opóźnieniem lotu, umorzył postępowanie w zakresie ustalenia terminu
usunięcia tego naruszenia w stosunku do M.P. i A.I. oraz nałożył na przewoźnika karę pieniężną w wysokości 2 tys.
zł. Organ wskazał, że umorzenie postępowania nastąpiło z uwagi na zasadę powagi rzeczy osądzonej w związku
z tym, iż Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy oddalił powództwa M.P. i A.I. o zapłatę przeciwko „P.” S.A. z powodu
przedawnienia roszczenia. Prezes ULC stwierdził, że jest związany treścią tych wyroków, ale nie w zakresie
stwierdzenia naruszenia prawa i nałożenia na przewoźnika kary administracyjnej. Po rozpoznaniu odwołania M.P. i
A.I. organ stwierdził dodatkowo naruszenie przez przewoźnika lotniczego art. 14 ust. 2 OpóźnLotR oraz nałożył karę
pieniężną w wysokości 400 zł. Przepis ten wymaga bowiem wprost, by przewoźnik lotniczy, który odmawia przyjęcia
na pokład lub odwołuje lot wręczył każdemu pasażerowi pisemną informację o przepisach na temat odszkodowania
i pomocy zgodnie z rozporządzeniem, zaś „P.” S.A. nie przedstawiła dowodu na wręczenie ulotek informacyjnych
pasażerom.
Wyrok WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Prezesa ULC w części dotyczącej umorzenia
postępowania. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że zgodnie z art. 365 § 1 KPC, prawomocne orzeczenie sądu
powszechnego wiąże strony i sąd, który je wydał, inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji
publicznej, ale wyłącznie w zakresie ujętym w sentencji prawomocnego orzeczenia (zob. wyrok SN z 15.1.2015 r., IV
CSK 181/14,
). Sąd stwierdził, że organ nie ustalił, czy w dacie wydania przez Prezesa ULC zaskarżonej
decyzji wyroki Sądu Rejonowego z powództw M.P. i A.I. były prawomocne. Ponadto powodem oddalenia powództw
skarżących było przedawnienie roszczeń na podstawie art. 778 KC, zaś stosowanie przepisów KC do spraw
rozstrzyganych w trybie administracyjnym jest możliwe tylko wówczas, jeżeli wynika to z jednoznacznego odesłania.
Z uwagi na brak odesłania do odpowiedniego stosowania przepisów prawa prywatnego w sprawach unormowanych
w art. 7 i art. 16 ust. 2 OpóźnLotR oraz brak odesłania do stosowania przepisów KC w sprawach unormowanych
w art. 205a i art. 205b ustawy z 3.7.2002 r. Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1970; dalej: PrLot), Prezes ULC
nie był związany tym, że sąd powszechny uznał przedawnienie roszczenia o zapłatę. Jeśli więc organ uznał, że
zaistniały przesłanki roszczenia z art. 7 ust. 1 lit. b OpóźnLotR, przewoźnik lotniczy zaniedbał obowiązku wypłacenia
tego odszkodowania i nie wykazał, że opóźnienie lotu wynikło z przyczyn od niego niezależnych, to nie mógł umorzyć
postępowania w zakresie ustalenia terminu usunięcia naruszenia prawa. Choć przedmiotem rozstrzygnięcia
administracyjnego jest należność pieniężna pomiędzy przewoźnikiem lotniczym a pasażerami, to ustawowe
określenie drogi administracyjnej do jej ustalenia powoduje, że ustalenie to następuje w ramach stosunku
administracyjnoprawnego, w którym organ władczo orzeka o wynikających z ustawy obowiązkach przewoźnika
lotniczego.
Przemienność postępowania
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu stwierdzając, że zaskarżony wyrok pomimo
błędnej argumentacji odpowiada prawu. Jak wyjaśniono, Sąd Najwyższy uznał, że w sprawie, w której
pasażer domaga się od przewoźnika lotniczego odszkodowania za opóźniony lot na podstawie art. 7
OpóźnLotR zachodzi przemienność drogi postępowania przed sądami powszechnymi lub przed Prezesem
ULC (zob. uchwała SN z 7.2.2014 r., III CZP 113/13,
). Przemienność postępowania ma charakter
procesowy, ale dotyczy tej samej materialnoprawnej podstawy rozstrzygnięcia, dlatego skutkiem prawnym
przemiennej właściwości sądu cywilnego i organu administracji w niniejszej sprawie, w której występują te
same strony, jest dopuszczalność prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy tylko przez jeden z tych organów.

Pomimo tego, że z przepisów PrLot nie wynika dopuszczalność stosowania w postępowaniu administracyjnym przed
Prezesem ULC przepisów KPC, to jednak z samej treści art. 365 § 1 KPC wynika związanie tego organu
prawomocnym orzeczeniem sądu cywilnego, a w konsekwencji Prezes ULC związany jest także art. 366 KPC.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że skoro nie zostało wyjaśnione, czy wyroki Sądu Rejonowego dla m.st.
Warszawy o oddaleniu powództw M.P. i A.I. były prawomocne w chwili podejmowania decyzji przez Prezesa ULC,
zaś z akt sprawy wynika, że zostały złożone apelacje, to obowiązkiem organu przy ponownym rozstrzyganiu sprawy
będzie ustalenie, czy powództwa cywilne skarżących w granicach zbieżnych z zakresem prowadzonego
postępowania administracyjnego zostały prawomocnie rozstrzygnięte, co ma znaczenie dla sposobu zakończenia
postępowania administracyjnego w kontekście skutków wynikających z art. 365 § 1 i art. 366 KPC.
Wyrok NSA z 23.2.2021 r., I OSK 2371/20

Przemienność postępowania między sądem cywilnym a organem administracji została potwierdzona przez NSA. Brak wyjaśnienia prawomocności wyroków cywilnych wpłynął na rozstrzygnięcie postępowania administracyjnego. Organ musi ustalić, czy powództwa cywilne skarżących zostały prawomocnie rozstrzygnięte, aby kontynuować postępowanie administracyjne.