Potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika

W publikacji omawia się procedurę potwierdzenia doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika, uwzględniając reguły dowodzenia oraz ciężar dowodowy. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie podjął decyzję w sprawie, gdzie powód argumentował potwierdzenie zamieszkania pozwanej. Następnie opisano kolejne etapy postępowania oraz decyzje sądowe dotyczące umorzenia sprawy.

Tematyka: potwierdzenie doręczenia, komornik, zamieszkanie, Sąd Apelacyjny, dowód, postępowanie, KPC, KomSądU, zażalenie, umorzenie, wiarygodność, dowody

Wynikające z art. 1391 § 2 KPC „potwierdzenie doręczenia” pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika
lub dowód, że „pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie”, podlega regułom dowodzenia
zawartym w art. 227 KPC i n. a także ciężarowi dowodów zgodnie z art. 6 KC i art. 232 KPC, przy
uwzględnieniu oceny przez Sąd przedstawionych dowodów według reguł wynikających z art. 233 KPC -
orzekł Sąd Apelacyjny w Rzeszowie.
Opis stanu faktycznego
Sąd Okręgowy w Rzeszowie prawomocnym postanowieniem z 4.6.2020 r. zawiesił postępowanie w sprawie
o zapłatę na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r.
poz. 1575; dalej: KPC), a następnie 1.7.2020 r. - także niezaskarżonym postanowieniem - odmówił podjęcia
zawieszonego postępowania.
Wnosząc przed upływem terminu trzech miesięcy od postanowienia z 4.6.2020 r. o podjęcie zawieszonego
postępowania, powód argumentował, że komornikowi udało się potwierdzić, że pozwany faktycznie zamieszkuje pod
adresem wskazanym w pozwie. Sąd Okręgowy w Rzeszowie nie podzielił takiej oceny powoda, uznając, że protokół
z czynności komornika nie może być podstawę skutecznego doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, skoro opiera się
na oświadczeniu anonimowej osoby.
Kolejną czynnością procesową SO w Rzeszowie było wydanie 25.9.2020 r. zaskarżonego postanowienia
o umorzeniu postępowania, z odwołaniem się do art. 182 § 1 pkt 1 KPC i wyjaśnieniem w uzasadnieniu tego
postanowienia, że komornikowi nie udało się doręczyć pozwanemu odpisu pozwu, a poza tym tak postanowienie
o zawieszeniu postępowania, jak i postanowienie o odmowie podjęcia tego postępowanie, nie były zaskarżone.
Od powyższego postanowienia zażalenie wniósł powód, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi
I instancji do dalszego procedowania, jednakże Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił przedmiotowe zażalenie.
Z uzasadnienia Sądu
W rozstrzyganej sprawie powód, pomimo wezwania Sądu, nie uczynił zadość zacytowanemu powyżej art. 139 1 § 2
KPC. Był zobowiązany przedstawić potwierdzenie doręczenia pisma przez komornika albo udowodnić, że pozwany
przebywa pod adresem wskazanym w pozwie za pomocą wszelkich środków dowodowych z katalogu dowodów
wymienionych w Rozdziale 2 Działu III KPC, które Sąd oceni według własnego przekonania i na podstawie
wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. „Potwierdzenie doręczenia” pisma pozwanemu za
pośrednictwem komornika lub „dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie” podlega regułom
dowodzenia zawartym w art. 227 i n. KPC, a także ciężarowi dowodów zgodnie z art. 6 ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks
cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; dalej: KC) i art. 232 KPC, przy uwzględnieniu oceny przez Sąd
przedstawionych dowodów według reguł wynikających z art. 233 KPC.
Zawarte w art. 1391 § 1 i 2 KPC nieścisłości redakcyjne, dla właściwej wykładni zmuszają do uzupełnienia treścią
zawartą w art. 3a. ustawy z 22.3.2018 r. o komornikach sądowych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 121 ze zm.; dalej:
KomSądU), z którego to przepisu, wynika, że jeżeli adresata nie zastano przy próbie doręczenia, komornik ustala,
czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. W tym celu komornik może żądać niezbędnych informacji od
podmiotów wymienionych w art. 761 § 11 pkt 13 KPC pod rygorem przewidzianym w art. 762 KPC. Treść dokonanych
ustaleń komornik wciąga do protokołu, do którego przepis art. 809 KPC stosuje się odpowiednio. Jeżeli próba
doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem,
w oddawczej skrzynce pocztowej adresata umieszcza się zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz
z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie
14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. Jeżeli pod wskazanym adresem zastano dorosłego domownika
adresata, o możliwości odbioru pisma poucza się dodatkowo tego domownika. W przypadku bezskutecznego upływu
terminu do odbioru pisma, pismo uważa się za doręczone w ostatnim dniu tego terminu, a komornik zwraca pismo
podmiotowi zlecającemu doręczenie informując go o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.
Ustawodawca umieścił w przepisach KomSądU domniemanie odbioru pisma doręczanego w trybie przewidzianym
w art. 1391 § 2 KPC w ostatnim dniu 14 dniowego terminu (w zdaniu 3 ustępu 3 art. 3 KomSądU), warunkując to
domniemanie uprzednim ustaleniem przez Komornika, że adresat zamieszkuje pod podanym adresem.

Podstaw do takiego ustalenia nie można jednak wywieść z protokołu z czynności dokonanych 10.3.2019 r. oraz
zawiadomienie z 7.5.2010 r. Dokumenty te wskazują, że Komornik i dokonujący czynności Asesor Komorniczy
przyjęli, że miała miejsce sytuacja, o które mowa w art. 3a ust. 3 zd. 1 i 3 KomSądU, a zatem, że wobec ustalenia, że
pozwany zamieszkuje pod wskazanym adresem – zachodzą podstawy do pozostawienia w jego skrzynce pocztowej
zawiadomienia, informacji i pouczenia, o którym mowa w ust. 3 zdaniu 1 tego przepisu, ze skutkami doręczenia dla
potrzeb procesu o zapłatę.
To ustalenie o zamieszkaniu pozwanego dokonane przez Asesora Komorniczego opierało się na ujawnionym
w protokole z czynności zapisie, że od sąsiadki uzyskał informację, że pozwany zamieszkuje pod wskazanym
adresem (wskazanym w pozwie).
Nie budzi wątpliwości, że tego rodzaju ustalenie zasadnie podlegało weryfikacji przez Sąd Okręgowy i prowadziło do
oceny, że nie było ku temu podstaw faktycznych. Zanotowana w protokole informacja jest wysoce nieprecyzyjna i nie
zawiera wyjaśnień pozwalających ocenić na jakiej podstawie osoba ta opiera swoje twierdzenie o zamieszkaniu
pozwanego (czy są to jej osobiste obserwacje, czy tylko oparte na danych wynikających ze spisów lokatorów itp.).
Wymogi protokołu sporządzonego według art. 809 KPC zakładają, że nie tylko końcowy wynik ustaleń winien być
wciągnięty do protokołu ale też zakres i sposób dokonywanego rozpytania wśród sąsiadów.
Okoliczności powyższe uzasadniają stwierdzenie, że powód nie dostarczył potwierdzenia doręczenia przez
komornika, o którym mowa w art. 1391 § 1 KPC.
Nie można również przyjąć, aby wskazane wyżej dowody pozwalały na udowodnienie, że powód przebywa pod
adresem wskazanym w pozwie. (…)
Także informacja zanotowana w protokole z 10.3.2020 r. uzyskana przez Asesora Komornika o tym, że uzyskano od
sąsiadki informację, że pozwany zamieszkuje pod wskazanym adresem, nie jest przekonywującym dowodem
potwierdzającym przebywanie pozwanego pod tym adresem z powodów wskazanych już wyżej i brak podstaw dla
oceny tego dokumentu przez Sąd Okręgowy jako przekonywującego dla ustalenia miejsca przebywania pozwanego
pod tym adresem.

Komentarz
Zgodnie z art. 1391 § 1 KPC, jeżeli pozwany, pomimo powtórnego zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zd. drugie
KPC, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw,
a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających i nie
ma zastosowania art. 139 § 2-31 KPC lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący
zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego
pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu
zobowiązania, o którym mowa w art. 1391 § 1 KPC, winien złożyć do akt potwierdzenie doręczenia pisma
pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwrócić pismo i wskazać aktualny adres pozwanego lub dowód, że
pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Jak wynika z tej regulacji po bezskutecznym upływie terminu
stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6 KPC.
Zgodzić się należy z sądami orzekającymi w niniejszej sprawie, że powód nie dostarczył potwierdzenia doręczenia
przez komornika, o którym mowa w art. 1391 § 1 KPC. Analizę takiego poglądu zawiera uzasadnienie postanowienia
Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie. Przepis art. 139 § 2 KPC dopuszcza możliwość przedstawienia sądowi dowodu, że
pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Nie jest wystarczające przedstawienie dowodu, że pozwany
ma jedynie miejsce zameldowania lub zamieszkania pod określonym adresem, jeśli faktycznie pod nim nie przebywa.
Dowód przedstawiony przez powoda powinien wskazywać na faktyczną obecność pozwanego pod wskazanym
w pozwie adresem.
Należy jednak zauważyć, że w sytuacji bezskutecznej próby doręczenia pisma procesowego za pośrednictwem
komornika lub pozyskania wiarygodnych informacji, że pozwany nie przebywa pod żadnym ze znanych powodowi
adresów, w celu kontynuacji postępowania cywilnego powód może na podstawie art. 143 KPC - wystąpić
z wnioskiem o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 23.2.2021 r., I ACz 254/20,

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił zażalenie powoda w sprawie dotyczącej potwierdzenia zamieszkania pozwanej oraz umorzenia postępowania. Analizując przepisy KPC i KomSądU, sądy uznały brak dostarczenia wymaganego potwierdzenia doręczenia przez komornika. Zaznaczono konieczność przedstawienia wiarygodnych dowodów potwierdzających faktyczne zamieszkanie pozwanej pod wskazanym adresem.