Szybsze postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości
Sejm uchwalił 30.8.2019 r. ustawę o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw, wprowadzając szereg modyfikacji mających usprawnić postępowanie upadłościowe, szczególnie w kontekście upadłości konsumenckiej. Projekt zakładał m.in. rezygnację z weryfikowania poziomu zawinienia dłużnika oraz możliwość szybkiej sprzedaży majątku w trybie pre-packu, co ma zwiększyć elastyczność i pomóc w realizacji Polityki Nowej Szansy.
Tematyka: Prawo upadłościowe, ustawodawca, postępowanie upadłościowe, restrukturyzacja, Kodeks postępowania cywilnego, upadłość konsumencka, pre-pack, Polityka Nowej Szansy
Sejm uchwalił 30.8.2019 r. ustawę o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw, wprowadzając szereg modyfikacji mających usprawnić postępowanie upadłościowe, szczególnie w kontekście upadłości konsumenckiej. Projekt zakładał m.in. rezygnację z weryfikowania poziomu zawinienia dłużnika oraz możliwość szybkiej sprzedaży majątku w trybie pre-packu, co ma zwiększyć elastyczność i pomóc w realizacji Polityki Nowej Szansy.
Sejm uchwalił 30.8.2019 r. ustawę o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1802 ze zm.). Nowelizowany akt prawny przewidywał szereg modyfikacji w zakresie usprawnienia postępowania upadłościowego w szczególności wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (tzw. upadłości konsumenckiej). Poza tym, omawiany projekt zakładał rezygnację z konieczności weryfikowania przez sąd, na etapie ogłaszania upadłości poziomu zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności oraz możliwości zaproponowania efektywnej sprzedaży całego majątku w trybie tzw. pre-packu (przygotowanej likwidacji) – co miało zwiększyć elastyczność dostępnych dla dłużnika wariantów szybkiego wyjścia ze stanu niewypłacalności oraz pomóc w realizacji założeń Polityki Nowej Szansy. Motywy ustawodawcy Przyjęte przez ustawodawcę korekty PrUpad, które miały na celu usprawnienie postępowania oraz zwiększenie jego przejrzystości nie korespondują jednak ze wszystkimi rozwiązaniami przyjętymi ustawą z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2019 r. poz. 55 ze zm.), która wchodzi w życie 1.7.2021 r. Główne założenia przyświecające ustawodawcy przy projektowaniu KRZU, polegające na przyspieszeniu i usprawnienie postępowania restrukturyzacyjnych i upadłościowych, zwiększeniu ich efektywności oraz zwiększeniu stopnia wierzycieli w postępowaniach upadłościowych nie byłyby jednak możliwe do zrealizowania bez zmian procesowych przepisów PrUpad. Rozszerzenie odesłania do KPC Prawo upadłościowe nie reguluje w sposób kompleksowy wszystkich zagadnień związanych z procedowaniem. W zakresie nieuregulowanym w PrUpad ustawodawca odsyła do stosowania – w sposób odpowiedni – przepisów księgi pierwszej części pierwszej KPC. Konstrukcja "odpowiedniego" odesłania oznacza, że przepisy KPC stosuje się: po pierwsze, bez zmian bądź, po drugie, z odpowiednimi modyfikacjami albo – po trzecie, nie stosuje się ich w ogóle. Konieczność dokonania zmian art. 35 PrUpad wynikała przede wszystkim z przyjęcia jednolitej procedury uzupełniania braków formalnych i fiskalnych, niezależnie od tego czy wniosek został złożony przez profesjonalnego pełnomocnika. Z tego też powodu zdecydowano się na wyłączenie odpowiedniego stosowania w postępowaniu o ogłoszenie upadłości przepisów art. 1301a KPC oraz 1302 KPC. Ustawą z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469) wprowadzono także nowe zasady dotyczące doręczeń, organizacji postępowania oraz odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Unikatowość postępowania o ogłoszenie upadłości, które ściśle regulowane jest przez przepisy prawa upadłościowego, powoduje potrzebę wyłączenia odpowiedniego stosowania art. 1391 KPC, art. 2051 KPC, art. 2052 KPC i art. 2054 –20512 KPC oraz przepisów regulujących odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Obowiązujący od nie tak dawna przepis art. 4582 § 1 pkt 10 KPC stanowi, że sprawami gospodarczymi są sprawy z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Powrót do istniejącego już wcześniej postępowania w sprawach gospodarczych w zmodyfikowanym kształcie ma na celu przyspieszenie rozpoznawania spraw gospodarczych w stosunku do spraw rozstrzyganych w „zwykłym” procesie. Szybciej, ale czy sprawniej? Nie da się ukryć, że szybkość postępowania stanowi istotny element również w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Niemniej mechanizmy procesowe, które mają umożliwić realizację tego celu albo już istnieją w prawie upadłościowym i są dostosowane do specyfiki postępowania (jak np. dwumiesięczny, instrukcyjny termin na rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości) albo nie pasują do tego postępowania (jak np. niedopuszczalność powództwa wzajemnego czy zmiany powództwa). Ustawa Prawo upadłościowe zawiera również autonomiczne regulacje dotyczące koncentracji materiału dowodowego odnoszące się do wymaganych od dłużnika dokumentów czy nałożenie na wierzyciela obowiązku uprawdopodobnienia we wniosku wierzytelności. Właściwe stosowanie tych przepisów zapewnia sprawne rozpoznanie wniosku przez sąd upadłościowy, który nie rozstrzyga w klasyczny sposób sporu zawisłego między uczestnikami (stronami) postępowania w zakresie istnienia wierzytelności. Z podobnych względów zdecydowano się zatem na wyłączenie stosowania art. 139 1 KPC, gdyż w postępowaniu upadłościowym nie można zastosować rygoru zawieszenia postępowania, co wypacza sens istnienia ten instytucji procesowej. Skoro postępowania upadłościowe powinno być prowadzone w celu zwiększenia możliwości odzyskania swoich należności przez uczestniczących w nim wierzycieli – wydaje się, że oczywistym jest, aby mogło ono zostać przeprowadzone możliwie szybko i efektywnie. Idea szybkości postępowania wywarła na ustawodawcy konieczność usunięcia odpowiedniego stosowania przepisu art. 1391 KPC (doręczenia pism przez komornika), który mógłby stanowić jedynie przestrzeń do stosowania obstrukcji i wydłużenia postępowania. Podsumowanie Na ostateczną ocenę zmian dokonanych przez ustawodawcę zmiany trzeba jeszcze poczekać. Już teraz można jednak stwierdzić, że zaproponowane rozwiązania zdają się być odpowiedzią na rzeczywiste problemy z przeciąganiem postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w czasie. Należy mieć zatem nadzieję, że wprowadzenie zmian w treści art. 35 PrUpad wpłynie na sprawność postępowania, jego transparentność oraz zwiększenie poziomu zaspokojenia wierzycieli – będących głównymi interesariuszami każdego postępowania upadłościowego.
Zaplanowane zmiany w Prawie upadłościowym mają na celu przyspieszenie i usprawnienie postępowania upadłościowego, jednakże wprowadzają również konieczność dostosowania przepisów do nowego Krajowego Rejestru Zadłużonych. Wprowadzone zmiany mają także wpływ na stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniach upadłościowych.