Sprawa o przeliczenie emerytury to nie sprawa dla sądów administracyjnych

Tematyka: decyzja, emerytura, sąd administracyjny, sąd powszechny, odwołanie, ubezpieczenia społeczne, przeliczenie, bezczynność organu

Rozpoznanie środków zaskarżenia zarówno na decyzję w zakresie przeliczenia wysokości emerytury, jak i na
fakt niewydania decyzji (czyli de facto bezczynność organu w tym zakresie) nie należą do właściwości sądów
administracyjnych, albowiem do rozpoznania środka odwoławczego od takiej decyzji, jak i faktu jej
niewydania w terminie 2 miesięcy (bezczynności w tym zakresie) właściwy jest sąd powszechny nie zaś sąd
administracyjny.
Stan faktyczny
E.K. wniosła do WSA w Łodzi skargę na bezczynność ZUS w sprawie wniosku o ponowne ustalenie wysokości
emerytury. Skarżąca wskazała, że pomimo złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury organ nie
podjął żadnych merytorycznych czynności w sprawie. W odpowiedzi na skargę ZUS wniósł o odrzucenie skargi
z uwagi na jej niedopuszczalność, ewentualnie o jej oddalenie.
Stanowisko WSA
WSA w Łodzi odrzucił skargę E.K. na bezczynność ZUS w sprawie wniosku o ponowne ustalenie wysokości
emerytury.
Sąd administracyjny po wpłynięciu skargi, a przed jej merytorycznym rozpoznaniem dokonuje oceny jej
dopuszczalności, tj. bada, z urzędu swoją właściwość rzeczową, miejscową i funkcjonalną, bada także czy została
ona wniesiona przez uprawniony podmiot, czy nastąpiło to w terminie, czy skarga spełnia określone warunki
formalne.
Z akt sprawy wynika, że skarżąca złożyła w organie wniosek w przedmiocie ponownego ustalenia kwoty emerytury
i wypłaty wyrównania.
ZUS w drodze decyzji ponownie z urzędu ustalił wysokość emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ustawy
z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; dalej:
EmRentyFUSU). Podstawę decyzji stanowiły przepisy EmRentyFUSU i ustawy z 19.6.2020 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 222). Decyzja ta zawierała
pouczenie o możliwości wniesienia od niej odwołania do sądu okręgowego.
Sąd uznał, że analiza akt sprawy i przepisów mających zastosowanie w sprawie prowadzi do wniosku, ze
przedmiotowa sprawa nie podlega kognicji sądów administracyjnych, w związku z czym podlega ona odrzuceniu.
Stosownie do art. 1 ustawy z 30.8.2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r.
poz. 2325; dalej: PostAdmU) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości między innymi poprzez kontrolę
działalności administracji publicznej, która sprawowana jest pod względem zgodności z prawem.
W świetle art. 3 § 2 pkt 8 PostAdmU, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania może stać się
przedmiotem skargi tylko w takim zakresie, w jakim dotyczy niewykonywania kompetencji w przypadkach
określonych w art. 3 § 2 pkt 1 - 4 PostAdmU (tj. wydawania decyzji administracyjnych, określonego rodzaju
postanowień oraz aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub czynności
wynikających z przepisów prawa) lub w przepisach szczególnych, do których odnosi się art. 3 § 2 pkt 9 i art. 3 § 3
PostAdmU
W przypadku niektórych spraw kończących się wydaniem decyzji, z woli ustawodawcy ich kontrola należy do
właściwości innych sądów niż sądy administracyjne.
Jak wynika z art. 83 ust. 1 us tawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266;
dalej: SysUbSpołU) ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach
Kodeksu postępowania cywilnego (art. 83 ust. 2 SysUbSpołU). Zgodnie natomiast z art. 4778 § 1 KPC sprawy
z zakresu ubezpieczeń społecznych należą do właściwości sądów okręgowych, z wyjątkiem spraw, dla których
zastrzeżona jest właściwość sądów rejonowych. Co więcej, odwołanie do sądu powszechnego przysługuje również
w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne

roszczenia (art. 83 ust. 3 SysUbSpołU). Stosownie do art. 477 9 § 4 KPC, jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji lub
orzeczenia w terminie dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść
w każdym czasie po upływie tego terminu. W myśl natomiast art. 47714 § 3 KPC, jeżeli odwołanie wniesiono
w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ do
wydania decyzji w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo orzeka co do istoty sprawy.
Jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa.
Jedynie w wypadku spraw dotyczących decyzji przyznających świadczenie w drodze wyjątku oraz decyzji
odmawiających przyznania takiego świadczenia, decyzji w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek na
ubezpieczenia społeczne, a także decyzji w przedmiocie wykreślenia zastawu skarbowego z rejestru, art. 83 ust. 4
SysUbSpołU wyłącza możliwość wniesienia odwołania do sądu ubezpieczeń społecznych. Stronie przysługuje prawo
do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji
wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od
decyzji, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego, co w konsekwencji otwiera również możliwość
wnoszenia stosownych skarg do sądu administracyjnego.
Jak wynika zatem z powyższych przepisów, rozpoznanie środków zaskarżenia zarówno na decyzję w zakresie
przeliczenia wysokości emerytury, jak i na fakt niewydania decyzji (czyli de facto bezczynność organu w tym
zakresie) nie należą do właściwości sądów administracyjnych, albowiem do rozpoznania środka odwoławczego od
takiej decyzji, jak i faktu jej niewydania w terminie 2 miesięcy (bezczynności w tym zakresie) właściwy jest sąd
powszechny nie zaś sąd administracyjny.
Stosownie do art. 58 § 1 pkt 1 PostAdmU, sąd odrzuca skargę, gdy sprawa nie należy do właściwości sądu
administracyjnego.

Komentarz
Pod względem prawnym problem, który rozstrzygał WSA jest dość prosty. Przepisy prawa wskazują bowiem wprost
na kognicję sądu powszechnego. W świadomości społecznej jednakże regulacje prawne nie są oczywiste, gdy
chodzi o sytuację, w której na pewnym etapie sprawę rozstrzygają organy administracji publicznej, a na innym sądy
powszechne (daleka analogia: sprawy o aktualizację opłaty za użytkowanie wieczyste).

Postanowienie WSA w Łodzi z 4.2.2021 r., III SAB/Łd 4/21,

Problem rozstrzygnięty przez WSA dotyczył właściwości sądów w zakresie decyzji dotyczących wysokości emerytury. Choć prawo jasno wskazuje na sąd powszechny jako właściwy organ do rozpoznania takich spraw, dla społeczeństwa regulacje te mogą być niejednoznaczne. Istotne jest zatem zrozumienie podziału kompetencji pomiędzy sądy administracyjne a sądy powszechne.