Dane użytkownika zamieszczającego nielegalnie filmy na platformie YouTube

Publikacja omawia spór prawny dotyczący udostępniania nielegalnych filmów na YouTube oraz interpretację pojęcia 'adresów' związanych z użytkownikiem naruszającym prawa autorskie. Trybunał stwierdził, że pojęcie to nie obejmuje adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu ani adresu IP. Decyzja ta wpływa na możliwość uzyskania danych użytkowników przez firmy poszkodowane naruszeniem praw autorskich.

Tematyka: YouTube, nielegalne filmy, prawa autorskie, adresy, dyrektywa 2004/48, Trybunał Sprawiedliwości UE, naruszenia, użytkownicy, dane osobowe, interpretacja

Na podstawie prawa Unii nie można uzyskać szczegółowych danych użytkownika zamieszczającego
nielegalnie filmy na platformie YouTube
Stan faktyczny
Spór w postępowaniu głównym dotyczy odmowy przez YouTube LLC i Google Inc. udzielenia żądanych przez
Constantin Film Verleih GmbH informacji dotyczących użytkowników, którzy zamieszczali na platformie YouTube pliki
zawierające utwory chronione na szkodę Constantin Film Verleih w szczególności żądane informacje dotyczyły ich
adresów poczty elektronicznej i numerów telefonu tych użytkowników, jak również adresów IP używanych przez nich
zarówno w momencie zamieszczania przedmiotowych plików, jak i w momencie ostatniego dostępu do ich konta
Google/YouTube. Sąd uznał, że rozstrzygnięcie tego sporu zależy od ustalenia, czy takie informacje wchodzą
w zakres pojęcia „adresów” w rozumieniu art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48.
Pytanie prejudycjalne
Czy art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.4.2004 r. w sprawie
egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.Urz. EU L z 2004 r. Nr 157, s. 45) należy interpretować w ten
sposób, że pojęcie „adresów” obejmuje – w odniesieniu do użytkownika, który zamieścił w sieci pliki naruszające
prawo własności intelektualnej – jego adres poczty elektronicznej, numer telefonu, adres IP użyty do zamieszczenia
tych plików, a także adres IP użyty do ostatniego uzyskania dostępu do konta użytkownika?
Stanowisko TS
Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2004/48 państwa członkowskie zapewniają, aby w kontekście postępowania
sądowego dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej oraz w odpowiedzi na uzasadnione
i proporcjonalne żądanie powoda, właściwe organy sądowe mogły nakazać przedstawienie informacji o pochodzeniu
oraz sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej przez naruszającego lub
jakąkolwiek inną osobę, co do której stwierdzono, że świadczy ona na skalę handlową usługi stosowane
w działaniach naruszających prawo. W art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48 uściślono, że informacje, o których
mowa w ust. 1 tego artykułu, zawierają, stosownie do przypadku, nazwy i adresy producentów, wytwórców,
dystrybutorów, dostawców oraz innych poprzednich posiadaczy towarów lub usług, jak również przewidywanych
hurtowników i detalistów. Zatem TS stwierdził, że na podstawie art. 8 dyrektywy 2004/48 państwa członkowskie
powinny zapewnić, aby w sytuacji takiej jak w rozpatrywanej sprawie właściwe sądy mogły nakazać
prowadzącemu platformę online przedstawienie nazwisk i adresów każdej osoby wskazanej w art. 8 ust. 2 lit.
a), która zamieściła na tej platformie film bez zgody podmiotu praw autorskich.
Trybunał stwierdził, że ponieważ art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48 nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do
prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, pojęcie „adres” jest pojęciem unijnego
prawa, któremu należy zwykle nadać w całej Unii wykładnię autonomiczną i jednolitą (wyrok TS z 29.7.2019 r.,
Spiegel Online, C-516/17, EU:C:2019:625, pkt 62). Ponadto, ponieważ dyrektywa 2004/48 nie definiuje tego pojęcia,
ustalenie jego znaczenia i zakresu należy dokonać zgodnie z jego zwykłym znaczeniem w języku potocznym, przy
jednoczesnym uwzględnieniu kontekstu, w którym zostało ono użyte, i celów uregulowania, którego jest częścią,
a w stosownym przypadku również jego genezy (wyrok TS z 19.12.2019 r., Nederlands Uitgeversverbond i Groep
Algemene Uitgevers, C-263/18, EU:C:2019:1111, pkt 38). Odnosząc się do zwykłego znaczenia terminu „adres”,
rzecznik generalny wskazał w pkt 30 i 33 opinii, że w języku potocznym oznacza on jedynie adres pocztowy, tzn.
miejsce zamieszkania lub pobytu określonej osoby. Wynika stąd, że ten termin, gdy jest używany bez dalszego
uściślenia, jak w art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48, nie obejmuje adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu
lub adresu IP. Trybunał wskazał, że za takim stwierdzeniem przemawiają prace przygotowawcze, które doprowadziły
do przyjęcia dyrektywy 2004/48, a w szczególności wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie środków i procedur zmierzających do zapewnienia egzekwowania praw własności intelektualnej
z 30.1.2003 r. [COM(2003) 46 wersja ostateczna], opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
z 29.10.2003 r. (Dz.Urz. EU z 2004 r., C 32, s. 15) oraz sprawozdanie Parlamentu Europejskiego z 5.12.2003 r. (A5–
0468/2003) w sprawie tego wniosku. Rzecznik generalny stwierdził w pkt 37 opinii, że te dokumenty nie zawierają
żadnej wskazówki sugerującej, że termin „adres” użyty w art. 8 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy należy rozumieć jako
odnoszący się nie tylko do adresu pocztowego, lecz również do adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu lub
adresu IP danych osób.

Trybunał stwierdził również, że taką wykładnię potwierdza kontekst, w którym rozpatrywane pojęcie zostało użyte.
Rzecznik generalny podniósł w pkt 35 opinii, że analiza innych aktów prawa Unii dotyczących adresu poczty
elektronicznej lub adresu IP uwidacznia, iż żaden z nich, w celu wskazania numeru telefonu, adresu IP lub adresu
poczty elektronicznej, nie używa terminu „adres” bez dalszego uściślenia.
Ponadto powyższa wykładnia, zdaniem TS, jest również zgodna z celem art. 8 dyrektywy 2004/48 w świetle
ogólnego celu rzeczonej dyrektywy. Przewidziane w art. 8 prawo do informacji ma na celu umożliwienie stosowania
i skonkretyzowanie prawa podstawowego do skutecznego środka prawnego, zagwarantowanego w art. 47 Karty
praw podstawowych, oraz zapewnienie w ten sposób skutecznego wykonywania prawa własności, którego część
stanowi prawo własności intelektualnej, chronione w jej art. 17 ust. 2 (wyrok TS z 16.7.2015 r., Coty Germany, C-
580/13, EU:C:2015:485, pkt 29), poprzez umożliwienie podmiotowi prawa własności intelektualnej zidentyfikowania
osoby naruszającej to prawo i podjęcia w celu ochrony tego prawa niezbędnych kroków (wyrok TS z 18.1.2017 r.,
NEW WAVE CZ, C-427/15, EU:C:2017:18, pkt 25). Niemniej jednak, przyjmując dyrektywę 2004/48, unijny
prawodawca zdecydował się na minimalną harmonizację w odniesieniu do poszanowania praw własności
intelektualnej w ogólności (wyrok TS z 9.6.2016 r., Hansson, C-481/14, EU:C:2016:419, pkt 36). Zatem w art. 8 ust. 2
tej dyrektywy ta harmonizacja ogranicza się do ściśle określonych informacji. Trybunał wskazał, że dyrektywa
2004/48 ma na celu ustanowienie właściwej równowagi między z jednej strony interesem podmiotów praw w ochronie
ich praw własności intelektualnej, o której mowa w art. 17 ust. 2 Karty, a z drugiej strony ochroną interesów i praw
podstawowych użytkowników przedmiotów objętych ochroną oraz interesu ogólnego (wyrok TS z 29.7.2019 r.,
Pelham i in., C-476/17, EU:C:2019:624, pkt 32). Z orzecznictwa TS wynika, że celem art. 8 dyrektywy 2004/48 jest
pogodzenie poszanowania różnych praw, w szczególności prawa do informacji przysługującego podmiotom praw
i prawa użytkowników do ochrony danych osobowych (wyrok Coty Germany, pkt 28). Trybunał uściślił, że o ile
z powyższych rozważań wynika, że na podstawie art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48 państwa członkowskie nie
mają obowiązku zapewnienia właściwym organom sądowym możliwości nakazania przedstawienia adresu poczty
elektronicznej, numeru telefonu lub adresu IP osób, wskazanych w tym przepisie, w ramach postępowania
dotyczącego naruszenia prawa własności intelektualnej, o tyle prawdą jest również, że państwom członkowskim
przysługuje takie uprawnienie. Jak bowiem wynika z treści art. 8 ust. 3 lit. a) tej dyrektywy, unijny prawodawca
wyraźnie przewidział możliwość przyznania podmiotom praw własności intelektualnej przez państwa członkowskie
prawa do otrzymania pełniejszej informacji, z zastrzeżeniem jednakże zapewnienia właściwej równowagi między
poszczególnymi wchodzącymi w grę prawami podstawowymi oraz poszanowania innych zasad ogólnych prawa Unii,
takich jak zasada proporcjonalności (wyrok TS z 19.4.2012 r., Bonnier Audio i in., C-461/10, EU:C:2012:219, pkt 55).
Reasumując TS orzekł, że art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, iż zawarte
w nim pojęcie „adresów” nie obejmuje, w odniesieniu do użytkownika, który zamieścił w sieci pliki
naruszające prawo własności intelektualnej, jego adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu ani adresu
IP użytego do zamieszczenia tych plików lub adresu IP użytego do ostatniego uzyskania dostępu do konta
użytkownika.

Komentarz
Z wykładni art. 8 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2004/48 wynika, że pojęcie „adres” osoby, która naruszyła prawa autorskie
nie obejmuje jej adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu lub adresu IP. Tym samym uprawniony podmiot praw
autorskich nie może żądać powyższych danych na podstawie tej regulacji. Natomiast takie uprawnienie może mu
przysługiwać na podstawie prawa krajowego państwa członkowskiego, ponieważ dyrektywa 2004/48 przewiduje tylko
harmonizację minimalną.

Wyrok TS z 9.7.2020 r., Constantin Film Verleih, C-264/19

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE potwierdza, że pojęcie 'adresów' w kontekście naruszeń praw autorskich nie obejmuje danych osobowych, takich jak adres e-mail, numer telefonu czy adres IP. Uprawniony podmiot nie może żądać tych danych na podstawie dyrektywy 2004/48, a decyzja należy do państw członkowskich.