Informacja o ADR w sporach konsumenckich
Przedsiębiorca udostępniający ogólne warunki umów na swojej stronie internetowej musi zawrzeć informację o ADR w sporach konsumenckich. Sprawa dotyczy banku spółdzielczego nieuwzględniającego informacji o gotowości do udziału w postępowaniu rozstrzygania sporów w swoich ogólnych warunkach umów. TS w wyroku stwierdził, że informacje o ADR muszą być jasne, zrozumiałe i łatwo dostępne na stronie internetowej przedsiębiorcy, a nie w innych częściach strony.
Tematyka: ADR, spor konsumencki, ogólne warunki umów, informacja, TS, dyrektywa 2013/11, wyrok, konsument, przedsiębiorca
Przedsiębiorca udostępniający ogólne warunki umów na swojej stronie internetowej musi zawrzeć informację o ADR w sporach konsumenckich. Sprawa dotyczy banku spółdzielczego nieuwzględniającego informacji o gotowości do udziału w postępowaniu rozstrzygania sporów w swoich ogólnych warunkach umów. TS w wyroku stwierdził, że informacje o ADR muszą być jasne, zrozumiałe i łatwo dostępne na stronie internetowej przedsiębiorcy, a nie w innych częściach strony.
Przedsiębiorca, który udostępnia na swojej stronie internetowej ogólne warunki umów jest zobowiązany zawrzeć w nich informację o ADR w sporach konsumenckich. Stan faktyczny D. jest bankiem spółdzielczym, który prowadzi stronę internetową www.apobank.de, za pośrednictwem której nie można zawierać umów. W stopce redakcyjnej tej strony internetowej zawarto informację, że D. jest gotowy wziąć udział, względnie jest zobowiązany do udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu prowadzonym przed instytucją zajmującą się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich. Ponadto, z tej strony można pobrać w formacie PDF ogólne warunki umów (OWU), które D. zawiera z konsumentami. Te OWU nie zawierają żadnej informacji dotyczącej gotowości wzięcia udziału, względnie zobowiązania do udziału przez D. w takiej procedurze rozstrzygania sporów. W przypadku gdy D. zawiera z konsumentem umowę podlegającą OWU, konsument otrzymuje, oprócz dokumentu zawierającego te OWU, sporządzony także przez D. wykaz cen i usług, na odwrocie którego informuje on konsumenta o gotowości wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie rozstrzygania sporu. Niemiecki związek stowarzyszeń konsumenckich uważa, że informacja, iż D. zobowiązuje się skorzystać z instytucji zajmujących się pozasądowym rozwiązywaniem sporów konsumenckich, powinna zostać udostępniona w rozpatrywanych OWU oraz że w związku z tym powyższa praktyka handlowa jest sprzeczna z niemieckim prawem. Pytanie prejudycjalne Czy art. 13 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z 21.5.2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) Nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich) (Dz.Urz. UE L z 2013 r. Nr 165, s. 63) należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorca, który udostępnia na swojej stronie internetowej ogólne warunki umów sprzedaży lub umów świadczenia usług, ale nie zawiera za pośrednictwem tej strony umów z konsumentami, jest zobowiązany do udostępnienia w tych OWU informacji dotyczących podmiotu lub podmiotów zajmujących się alternatywnymi metodami rozstrzygania sporów, które to podmioty są właściwe dla tego przedsiębiorcy, jeżeli zobowiązuje się on lub jest zobowiązany do korzystania z takiego podmiotu lub takich podmiotów do celów rozstrzygania sporów z konsumentami, czy też w tym zakresie wystarczy, aby ten przedsiębiorca albo przedstawił te informacje w innych dokumentach dostępnych na tej stronie lub w innych zakładkach na niej, albo aby udzielił konsumentowi tych informacji przy zawarciu umowy podlegającej danym OWU, posługując się dokumentem odrębnym od tych ogólnych warunków? Stanowisko TS Zgodnie z art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11 informacje o podmiocie lub podmiotach zajmujących się alternatywnymi metodami rozstrzygania sporów, które są właściwe dla tego przedsiębiorcy, określone w art. 13 ust. 1 tej dyrektywy, należy udostępniać „w sposób jasny, zrozumiały i łatwo dostępny na stronie internetowej przedsiębiorcy, jeśli taka strona istnieje, i, w stosownych przypadkach, w ogólnych warunkach umów sprzedaży lub umów świadczenia usług między przedsiębiorcą a konsumentem”. W ocenie TS treść tego przepisu jest jednoznaczna, i przewiduje on, że ww. informacje należy udostępniać „w” OWU, jeżeli są one zamieszczone na stronie internetowej przedsiębiorcy, a nie w innych dokumentach dostępnych na tej stronie lub w innych zakładkach na niej. Trybunał stwierdził, że ten brak dwuznaczności znajduje potwierdzenie w szeregu wersji językowych tego przepisu, w szczególności w jego wersjach w językach: hiszpańskim (en las condiciones generales), czeskim (ve všeobecných obchodních podmínkách), niemieckim (in den allgemeinen Geschäftsbedingungen), angielskim (in the general terms and conditions), włoskim (nelle condizioni generali), niderlandzkim (in de algemene voorwaarden), polskim (w ogólnych warunkach umów”), portugalskim (nos termos e nas condições gerais), fińskim (yleisissä ehdoissa) i szwedzkim (i de allmänna villkoren). Zgodnie z orzecznictwem TS w przypadku dokonywania wykładni unijnego przepisu należy uwzględniać nie tylko jego treść, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której stanowi on część (wyrok TS z 8.5.2019 r., Inspecteur van de Belastingdienst, C-631/17, EU:C:2019:381, pkt 29). Celem dyrektywy 2013/11 jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów poprzez umożliwienie im dobrowolnego składania skarg na przedsiębiorców do podmiotów oferujących alternatywne metody rozstrzygania sporów (art. 1 w zw. z motywami 1 i 2 dyrektywy 2013/11). Aby móc skorzystać z takiej możliwości, konsumenci powinni zostać poinformowani – jak wskazano w motywach 5 i 7 dyrektywy 2013/11 – o istnieniu alternatywnych mechanizmów dochodzenia roszczeń. W tym względzie w motywie 47 tej dyrektywy sprecyzowano, że gdy powstaje spór, ważne jest, aby konsumenci mogli szybko zidentyfikować podmioty ADR właściwe do rozpatrzenia ich skargi i aby wiedzieli, czy dany przedsiębiorca będzie uczestniczył w postępowaniu skierowanym do takiego podmiotu. Artykuł 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11 odnosi się do ogólnych warunków umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług „między” przedsiębiorcą a konsumentem. Zdaniem TS ten przepis nie ogranicza jednak przewidzianego w nim obowiązku informacyjnego do przypadków, w których przedsiębiorca zawiera umowy z konsumentami za pośrednictwem swojej strony internetowej. Zgodnie z tym przepisem informacje dotyczące podmiotu lub podmiotów ADR właściwych dla tego przedsiębiorcy, należy bowiem udostępnić na stronie internetowej przedsiębiorcy, „jeśli taka strona istnieje, i, w stosownych przypadkach, w ogólnych warunkach umów”, przy czym wyrażenie „i, w stosownych przypadkach” wskazuje, że te informacje należy nie tylko udostępnić na tej stronie, ale także że powinny być również zawarte w ogólnych warunkach umów, jeżeli są one dostępne na danej stronie. W ocenie TS zgodnie z art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11 obowiązek informacyjny przewidziany w tym przepisie nie jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca, który zamieszcza ogólne warunki umów na swojej stronie internetowej, nie udostępnia tam tych informacji, ale przedstawia je w innym miejscu na tej stronie. Z art. 3 ust. 3 w zw. z motywem 48 dyrektywy 2013/11 wynika, że ta dyrektywa ma zastosowanie bez uszczerbku dla zawartych w innych aktach prawnych Unii przepisów dotyczących informowania konsumentów o procedurach pozasądowego dochodzenia roszczeń, które to przepisy mają zastosowanie równolegle z przewidzianym w tej dyrektywie obowiązkiem informacyjnym. Na podstawie art. 6 ust. 1 lit. t) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z 25.10.2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.Urz. UE L z 2011 r. Nr 304, s. 64) konsument musi zostać poinformowany o możliwości skorzystania z pozasądowych mechanizmów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń, którym podlega przedsiębiorca, oraz możliwości dostępu do tych procedur „zanim” zostanie on związany umową zawieraną na odległość lub umową zawieraną poza lokalem przedsiębiorstwa, lub jakąkolwiek ofertą w tym zakresie. Z orzecznictwa TS wynika, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/83 ma na celu zapewnienie przekazania konsumentom, przed zawarciem umowy, zarówno informacji o warunkach umowy i konsekwencjach jej zawarcia, które mają mu umożliwić podjęcie decyzji, czy zamierza związać się umową z przedsiębiorcą, jak i informacji koniecznych do należytego wykonania tej umowy, a w szczególności w odniesieniu do wykonywania praw konsumenta (wyrok TS z 10.7.2019 r., Amazon EU, C-649/17, EU:C:2019:576, pkt 43). W związku z tym, w świetle zarówno art. 13 ust. 2 dyrektywy 2013/11, jak i art. 6 ust. 1 lit. t) dyrektywy 2011/83, TS uznał, że nie wystarczy, aby konsument otrzymał informacje o pozasądowym rozstrzyganiu sporów, o których to informacjach mowa w tych przepisach, dopiero w momencie zawierania umowy z przedsiębiorcą, czy to jako część ogólnych warunków umowy, czy w odrębnym od nich dokumencie. Reasumując TS orzekł, że art. 13 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/11 należy interpretować w ten sposób, iż przedsiębiorca, który udostępnia ogólne warunki umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług na swojej stronie internetowej, ale który nie zawiera umów z konsumentami za pośrednictwem tej strony, jest zobowiązany do udostępnienia w tych warunkach informacji o podmiocie lub podmiotach oferujących alternatywne metody rozstrzygania sporów, które to podmioty są właściwe dla tego przedsiębiorcy, jeżeli zobowiązuje się on lub jest zobowiązany do korzystania z takiego podmiotu lub takich podmiotów do celów rozstrzygania sporów z konsumentami. W tym względzie nie wystarczy, że ten przedsiębiorca albo przedstawi te informacje w innych dokumentach dostępnych na tej stronie lub w innych zakładkach na niej, albo udzieli konsumentowi powyższych informacji przy zawieraniu umowy podlegającej tym ogólnym warunkom umów, posługując się dokumentem odrębnym od tych ogólnych warunków. Komentarz W niniejszym wyroku TS dokonał wykładni art. 13 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/11. Z przedstawionego wyroku wynika, że informacje dotyczące ADR w sporach konsumenckich powinny być zamieszczone obligatoryjnie w ogólnych warunkach umów, jeśli przedsiębiorca zamieszczać je na stronie internetowej, a nie w innych dokumentach dostępnych na tej stronie lub w innych zakładkach na niej. W ocenie TS informacje dotyczące podmiotu lub podmiotów ADR, które to podmioty są właściwe dla tego przedsiębiorcy, powinny być zawarte w ogólnych warunkach umów dostępnych na stronie internetowej przedsiębiorcy, nawet w przypadku gdy strona ta nie jest wykorzystywana do zawierania umów z konsumentami. Wyrok TS z 25.6.2020 r., Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände, C-380/19
Wyrok TS potwierdza, że informacje o ADR w sporach konsumenckich powinny być umieszczone w ogólnych warunkach umów na stronie internetowej przedsiębiorcy. Konsumenci muszą być poinformowani o możliwości składania skarg do podmiotów oferujących alternatywne metody rozstrzygania sporów przed zawarciem umowy. TS uznał, że przekazanie tych informacji w innych miejscach na stronie internetowej nie spełnia obowiązku informacyjnego.