Sądy własności intelektualnej od 1.7.2020 r.
1.7.2020 r. weszły w życie zmiany w polskim sądownictwie dotyczące ochrony własności intelektualnej. Nowe przepisy przewidują sprofilowane sądy oraz wydziały zajmujące się sprawami patentowymi. Umożliwiają skuteczniejsze rozpatrywanie spraw w rozsądnym terminie.
Tematyka: sądy własności intelektualnej, ochrona własności intelektualnej, rzecznik patentowy, nowelizacja sądownictwa, struktura sądów, sądy apelacyjne, Kadra sądowa, sprawy patentowe
1.7.2020 r. weszły w życie zmiany w polskim sądownictwie dotyczące ochrony własności intelektualnej. Nowe przepisy przewidują sprofilowane sądy oraz wydziały zajmujące się sprawami patentowymi. Umożliwiają skuteczniejsze rozpatrywanie spraw w rozsądnym terminie.
1.7.2020 r. weszły w życie przepisy ustawy z 13.2.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 288; dalej jako: ZmKPC20), tym samym umacniając pozycję rzeczników patentowych, jak i zmieniając w znaczący sposób organizację polskiego sądownictwa regulowaną przez Ustawę z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 365 ze zm.; dalej jako: PrUSP). Ich celem jest odciążenie wymiaru sprawiedliwości i usprawnienie procedury w zakresie ochrony własności intelektualnej, która miałaby skutecznie gwarantować obywatelom prawo do rozpoznania ich spraw w rozsądnym terminie. • Mocą podpisanej 19.2.2020 r. przez prezydenta ustawy, sprawy z zakresu ochrony własności intelektualnej zostały oddane pod jurysdykcję sprofilowanych sądów oraz wyspecjalizowanych sędziów. • Rozpoznawaniem spraw w I instancji zajmować się będą nowo utworzone wydziały w pięciu sądach okręgowych: SO w Gdańsku, SO w Katowicach, SO w Lublinie, SO w Poznaniu i SO w Warszawie, wyręczając tym samym sądy powszechne, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 29.6.2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z właściwości innych sądów okręgowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1152). • Postępowanie zaś w pionie odwoławczym odbywać się będzie w dwóch sądach apelacyjnych: w Warszawie oraz Poznaniu, o czym stanowi rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 29.6.2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom apelacyjnym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów apelacyjnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1151). • Nowelizacja podyktowana jest wielością rozstrzygnięć wydawanych w zakresie ochrony praw autorskich, roszczeń z ustawy z 30.6.2000 r. – Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 286 ze zm.) oraz dotyczących nieuczciwej konkurencji. Poszerza ona także krąg profesjonalnych pełnomocników, stanowiąc, że w sprawach zakresu własności intelektualnej, stronę zastępować może rzecznik patentowy. Sądy okręgowe własności intelektualnej Zgodnie z delegacją ustawową zawartą w art. 20 ust. 3a PrUSP, Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzeń może przekazać jednemu sądowi okręgowemu rozpoznawanie spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów okręgowych. W konsekwencji, na jego podstawie, od 1.7.2020 r. zostało powołanych pięć nowych profilowanych wydziałów: w SO w Gdańsku, który władny jest rozpatrywać wszystkie sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych: w Bydgoszczy, Elblągu, Koszalinie, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i we Włocławku; SO w Katowicach, do którego mogą spłynąć sprawy z okręgów w: Bielsku-Białej, Częstochowie, Gliwicach, Krakowie, Nowym Sączu, Opolu, Rybniku i Tarnowie, w SO w Lublinie - orzekającym w sprawach kierowanych do okręgu w: Kielcach, Krośnie, Przemyślu, Radomiu, Rzeszowie, Siedlcach, Tarnobrzegu i Zamościu, w SO w Poznaniu obejmującego regiony: Gorzowa Wielkopolskiego, Jeleniej Góry, Kalisza, Konina, Legnicy, Łodzi, Sieradza, Szczecina, Świdnicy, Wrocławia i Zielonej Góry oraz w SO w Warszawie, który jest umocowany rozpatrywać sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych: w Białymstoku, Łomży, Ostrołęce, Piotrkowie Trybunalskim, Płocku, Suwałkach i Warszawa-Praga w Warszawie. Roszady w strukturach sądownictwa wymagają odpowiedniego zaplecza prawno – administracyjnego. Mając to na względzie, ustawodawca przewidział powołane dodatkowych 22 sędziów, 22 asystentów i 44 urzędników. Nowe sądy apelacyjne Nowelizacja ugruntowała również uprawnienia Ministra Sprawiedliwości do powoływania nowych sądów apelacyjnych, które byłyby jedynymi właściwymi do rozpoznania spraw z zakresu własności intelektualnej (20 ust. 1a PrUSP). W drodze rozporządzenia, oręż tą przyznano dwóm sądom apelacyjnym - SA w Warszawie oraz SA w Poznaniu. Pierwszy kumulować będzie sprawy, dla których właściwy jest sąd apelacyjny z obszarów: Białymstoku, Gdańsku, Lublinie i Rzeszowie, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Krakowie obejmującej obszar właściwości Sądu Okręgowego w Kielcach, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Piotrkowie Trybunalskim i Płocku oraz z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Szczecinie obejmującej obszar właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie. Sądowi Apelacyjnemu w Poznaniu zostały zaś powierzone sprawy z obszaru właściwości sądów apelacyjnych w Katowicach i we Wrocławiu, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Krakowie obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie, z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Kaliszu, Łodzi i Sieradzu oraz z części obszaru właściwości Sądu Apelacyjnego w Szczecinie obejmującej obszar właściwości sądów okręgowych w Gorzowie Wielkopolskim i Szczecinie. Zgodnie z rządowym uzasadnieniem do projektu nowelizacji (druk nr 45), utworzenie nowych sądów apelacyjnych jest równoznaczne z koniecznością powołania dodatkowych etatów – z uwagi na obecne przeciążenie sądów wykluczonym jest delegowanie sędziów z innych struktur sądów powszechnych. Spadek obowiązków względem osób obejmujących dotychczasowe urzędy, nie będzie przy tym znaczny. Dla zapobieżenia jednak nowym zatorom w świeżo ukonstytuowanych jednostkach, konieczne jest zapewnienie dodatkowego wsparcia kadrowego. Sądy szczególne Na gruncie nowelizacji zniesiony został pion - XXII Wydział Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych działający przy Sądzie Okręgowym w Warszawie. Sprawy tego wydziału, z zakresu ochrony unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych, rozpatrywać będą odtąd pozostałe, trzy nowe sądy okręgowe: Gdańsku, Lublinie i Poznaniu (art. 20 ust. 9 PrUSP). Zgodnie natomiast z art. 47990 § 2 KPC, powołany został jeden sąd wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym - Sąd Okręgowy w Warszawie. Charakter techniczny wyraża się zaś w przymiocie tegoż sądu do rozpoznawania spraw najbardziej skomplikowanych. Katalog spraw własności intelektualnej Przez sądami własności intelektualnej przedstawiać będzie można sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych, o ochronę praw własności przemysłowej oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych. Sprawami własności intelektualnej, w myśl art. 47989 KPC są także sprawy o: zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji; ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług; ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą. Rzecznik patentowy pełnomocnikiem profesjonalnym Zgodnie z art. 87 § 1 KPC w sprawach własności intelektualnej, pełnomocnikiem może być nie tylko adwokat lub radca prawny, ale w także rzecznik patentowy. To on również uprawnionym będzie do obowiązkowego zastępstwa strony w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Konieczność wprowadzenia dodatkowej reprezentacji uzasadnia się nie tylko wysokim, merytorycznym przygotowaniem rzeczników oraz posiadaną przez nich wiedzą, ale także możnością mnożenia podstaw prawnych roszczeń, charakterystyczną na gruncie prawa własności intelektualnej.
Nowelizacja ustawy wprowadziła zmiany w strukturze sądów, powołując nowe wydziały oraz sądy apelacyjne specjalizujące się w sprawach własności intelektualnej. Dodatkowe etaty sędziów, asystentów i urzędników mają zapewnić odpowiednie wsparcie kadrowe.