Zakres uprawnień przedstawiciela zakładu ubezpieczeniowego
Przedstawiciel zakładu ubezpieczeń w przyjmującym państwie członkowskim jest uprawniony do odbioru dokumentów sądowych. C żąda od GI kwoty 157,41 zł powiększonej o odsetki oraz koszty, co skutkuje zawieszeniem postępowania. Trybunał stwierdził, że przedstawiciel ma prawo do odbioru dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe w sprawie o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny.
Tematyka: przedstawiciel zakładu ubezpieczeń, dokumenty sądowe, odszkodowanie, wypadek komunikacyjny, Trybunał Sprawiedliwości, interpretacja prawa, równość w ubezpieczeniach
Przedstawiciel zakładu ubezpieczeń w przyjmującym państwie członkowskim jest uprawniony do odbioru dokumentów sądowych. C żąda od GI kwoty 157,41 zł powiększonej o odsetki oraz koszty, co skutkuje zawieszeniem postępowania. Trybunał stwierdził, że przedstawiciel ma prawo do odbioru dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe w sprawie o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny.
Przedstawiciel zakładu ubezpieczeń w przyjmującym państwie członkowskim jest uprawniony do odbioru dokumentów sądowych. Stan faktyczny C jest zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Polsce, do którego skierowano żądanie odszkodowania dla właściciela pojazdu ubezpieczonego w Polsce, który uczestniczył w wypadku komunikacyjnym. GI jest zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Danii, który pokrywa ryzyko drugiej osoby uczestniczącej w wypadku. GI powołała CP (spółkę z siedzibą w Polsce), jako zakład mający prawo do reprezentowania jej, na podstawie art. 152 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z 25.11.2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) (Dz.Urz. L Nr 335 z 2009 r., s. 1), przed osobami, które poniosły szkodę w Polsce. W związku z tym CP, odpowiedzialna za zaspokajanie roszczeń na rachunek GI, uiściła główne roszczenie zgłoszone przez C w odniesieniu do przedmiotowego roszczenia. C żąda ponadto przed Sądem Rejonowym Poznań – Stare Miasto zapłaty kwoty 157,41 zł powiększonej o odsetki oraz koszty. Sąd ten, orzekając w pierwszej instancji, zarządził doręczenie pisma wszczynającego postępowanie w sprawie GI, na podstawie przepisów rozporządzenia (WE) Nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 13.11.2007 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych („doręczanie dokumentów”) (Dz.Urz. L Nr 324 z 2007 r., s. 79). Spółka odmówiła potwierdzenia odbioru, uzasadniając to tym, że dokument został sporządzony w języku polskim. Następnie ten sąd wezwał C do uiszczenia zaliczki w wysokości 5000 zł na pokrycie kosztów tłumaczenia dokumentów dla GI na język duński pod sankcją zawieszenia postępowania. C odmówiła wpłaty tej zaliczki, uzasadniając to tym, że GI była reprezentowana przez spółkę z siedzibą w Polsce, a mianowicie CP, która odpowiadała za reprezentowanie GI w języku polskim przed tym sądem. W związku z tym nie ma uzasadnienia dla żądania uiszczenia zaliczki na poczet kosztów tłumaczenia na język duński pisma wszczynającego postępowanie. Postanowieniem ten sąd zawiesił postępowanie z powodu niemożności jego kontynuowania, ponieważ C nie uiściła zaliczki na pokrycie kosztów tłumaczenia dokumentów przeznaczonych dla GI. Wobec tego C wniosła skargę na to postanowienie zarzucając m.in. naruszenie art. 208 ust. 1 ustawy z 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 381 ze zm.), który transponuje art. 152 dyrektywy 2009/138. Pytanie prejudycjalne Czy art. 152 ust. 1 w zw. z art. 151 dyrektywy 2009/138 i z motywem 8 rozporządzenia Nr 1393/2007 należy rozumieć w ten sposób, że wskazanie przez zakład ubezpieczeń innych niż na życie przedstawiciela w przyjmującym państwie członkowskim obejmuje również uprawnienie tego przedstawiciela do odbioru dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe w sprawie o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny? Stanowisko TS Motyw 76 dyrektywy 2009/138 stanowi, że w związku z rosnącą mobilnością mieszkańców Unii ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu użytkowania pojazdów jest coraz częściej oferowane transgranicznie. W ten sposób system ustanowiony mocą tej dyrektywy umożliwia w szczególności zakładowi ubezpieczeń z siedzibą w jednym państwie członkowskim prowadzenie działalności w innym państwie członkowskim za pośrednictwem oddziału lub w ramach swobody świadczenia usług. Jeśli chodzi o drugą możliwość, z której skorzystała GI w celu oferowania swoich usług w Polsce, TS wskazał, że do prowadzenia takiej działalności w przyjmującym państwie członkowskim nie jest konieczne ustanowienie osoby prawnej. W tym celu wystarczy, zgodnie z art. 147 dyrektywy 2009/138, w szczególności, aby zakład ubezpieczeń, który zamierza po raz pierwszy prowadzić działalność w przyjmującym państwie członkowskim w ramach swobody świadczenia usług, poinformował organy nadzoru państwa członkowskiego siedziby o swoim zamiarze, wskazując rodzaj ryzyk lub zobowiązań, jakie zamierza pokrywać, oraz aby organy te przekazały organom nadzoru przyjmującego państwa członkowskiego, zgodnie z art. 148 tej dyrektywy, informacje dotyczące danego zakładu ubezpieczeń wymagane na mocy tego przepisu. Mając na względzie trudności we wszczęciu postępowania przeciwko zakładowi ubezpieczeń prowadzącemu działalność transgraniczną w ramach swobody świadczenia usług, art. 151 dyrektywy 2009/138 ustanawia wymóg, aby przyjmujące państwo członkowskie wymagało zobowiązania danego zakładu ubezpieczeń innych niż na życie do zapewnienia, aby osoby zgłaszające roszczenie o odszkodowanie z tytułu zdarzeń mających miejsce na terytorium tego państwa nie znalazły się w mniej korzystnej sytuacji ze względu na fakt, że zakład ten pokrywa ryzyko w drodze świadczenia usług, a nie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej położonej w tym państwie członkowskim. W tym celu, zgodnie z art. 152 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy, przyjmujące państwo członkowskie musi wymagać od danego zakładu ubezpieczeń innych niż na życie wyznaczenia przedstawiciela zamieszkałego lub mającego siedzibę na jego terytorium, który posiada wystarczające uprawnienia do reprezentowania tego zakładu zarówno w kontaktach z osobami, które poniosły szkodę oraz które w związku z tym mogą dochodzić odszkodowania, jak i w ramach postępowań sądowych wszczętych przez te osoby przed sądami, a także organami tego państwa członkowskiego. Trybunał stwierdził, że ze względu na brak określenia w tym przepisie dokładnego zakresu uprawnień przyznanych przedstawicielowi zakładu ubezpieczeń, a w szczególności tego, czy uprawnienie do reprezentowania obejmuje możliwość doręczania temu przedstawicielowi dokumentów sądowych, konieczne jest, zgodnie z orzecznictwem, uwzględnienie kontekstu tego przepisu oraz celów, do których realizacji zmierza uregulowanie, którego jest on częścią (wyrok Vilkas, C-640/15, pkt 30). Trybunał podkreślił, że celem dyrektywy 2009/138 jest w szczególności, zgodnie z jej motywem 105, zapewnienie równego traktowania wszystkich ubezpieczających i beneficjentów umowy ubezpieczenia, niezależnie od ich obywatelstwa lub miejsca zamieszkania. W tym kontekście art. 152 ust. 1 w zw. z art. 151 tej dyrektywy ma na celu umożliwienie wypłaty rzeczywistego odszkodowania poszkodowanym w wypadkach drogowych, mającym miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, w którym zakład ubezpieczeń innych niż na życie świadczy usługi, mimo że nie posiada tam jednostki organizacyjnej. Trybunał stwierdził, że przewidziany w art. 152 ust. 1 dyrektywy 2009/138 obowiązek wyznaczenia przez to przedsiębiorstwo przedstawiciela w przyjmującym państwie członkowskim oznacza, że przedstawiciel ten musi być uprawniony, po pierwsze, do gromadzenia wszelkich niezbędnych informacji związanych z dokumentacją dotyczącą odszkodowań, a po drugie, do reprezentowania tego przedsiębiorstwa nie tylko w kontaktach z osobami uprawnionymi do żądania odszkodowania za poniesioną szkodę, ale również we wszelkich postępowaniach sądowych dotyczących roszczeń odszkodowawczych wnoszonych do sądów przyjmującego państwa członkowskiego. Zadaniem takiego przedstawiciela jest zatem ułatwianie kroków prawnych podejmowanych przez poszkodowanych, a w szczególności umożliwianie im wnoszenia roszczeń w ich własnym języku, tzn. w języku przyjmującego państwa członkowskiego. W ocenie TS sprzeczne z celem realizowanym przez art. 152 ust. 1 dyrektywy 2009/138 byłoby pozbawienie tych poszkodowanych – po podjęciu przez nie kroków bezpośrednio u tych przedstawicieli oraz w sytuacji, gdy mogą one wystąpić bezpośrednio z powództwem przeciwko ubezpieczycielowi – możliwości doręczania pism sądowych temu przedstawicielowi w celu wystąpienia z powództwem o odszkodowanie do sądu krajowego (wyrok Spedition Welter, C-306/12, pkt 24). Ponadto takie wyłączenie byłoby, zdaniem TS, sprzeczne z celem ustanowionym w art. 151 dyrektywy 2009/138, jakim jest zapobieganie dyskryminacji osób występujących z roszczeniem o odszkodowanie. Gdyby bowiem osoby te, po zwróceniu się do przedstawiciela danego zakładu ubezpieczeń innych niż na życie i ustaleniu możliwości wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym, były zobowiązane do doręczenia dokumentu wszczynającego postępowanie temu zakładowi ubezpieczeń innych niż na życie w państwie członkowskim pochodzenia, a nie jego przedstawicielowi w przyjmującym państwie członkowskim, to wówczas podlegałyby dodatkowym i uciążliwym formalnościom dotyczącym w szczególności potrzeby tłumaczenia, co mogłoby prowadzić do kosztów nieproporcjonalnych do kwoty żądanego odszkodowania. Z postanowienia odsyłającego wynika, że sąd wezwał Corporis do uiszczenia zaliczki w wysokości 5000 zł na pokrycie kosztów tłumaczenia dokumentów dla GI na język duński, podczas gdy Corporis domaga się od tego sądu zapłaty kwoty 157,41 zł powiększonej o odsetki i koszty postępowania. W ocenie TS w tych okolicznościach nie można wykluczyć, że kwota takich kosztów tłumaczeń jest nieproporcjonalna do kwoty żądanej tytułem odszkodowania. Trybunał wskazał, że sprawdzenie powyższego należy do sądu odsyłającego. Reasumując TS orzekł, że art. 152 ust. 1 i 2 dyrektywy 2009/138 w związku z jej art. 151 dyrektywy i z motywem 8 rozporządzenia Nr 1393/2007 należy interpretować w ten sposób, że wyznaczenie przez zakład ubezpieczeń innych niż na życie przedstawiciela w przyjmującym państwie członkowskim obejmuje również uprawnienie tego przedstawiciela do odbioru dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe w sprawie o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny. Z przedstawionego wyroku Trybunału wynika, że przedstawiciel zagranicznego zakładu ubezpieczeń innych niż na życie jest upoważniony do odbioru dokumentów wszczynających postępowanie o odszkodowanie w związku z wypadkiem komunikacyjnym. Tym samym nie ma konieczności dodatkowo tłumaczenia tych dokumentów na język państwa w którym ten zakład ma siedzibę. Wyrok TS z 27.2.2020 r., Corporis, C-25/19
Trybunał uznał, że wyznaczenie przedstawiciela zakładu ubezpieczeń innych niż na życie obejmuje uprawnienie do odbioru dokumentu wszczynającego postępowanie sądowe w sprawie o odszkodowanie za wypadek komunikacyjny. Decyzja ta ma na celu ułatwienie postępowania i zapobieganie dyskryminacji poszkodowanych.