Wpływ nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych na przebieg postępowania restrukturyzacyjnego
Prezydent RP 24.7.2019 r. podpisał ustawę z dnia 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Wśród zmian wprowadzonych przez nowelizację ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych można wyróżnić podwyższenie opłat sądowych oraz wprowadzenie opłat od pism, które dotychczas były zwolnione. Jak te zmiany wpłyną na postępowania restrukturyzacyjne? Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się, jak reforma ustawy o kosztach sądowych może wpłynąć na prowadzone postępowania insolwencyjne.
Tematyka: ustawa, koszty sądowe, restrukturyzacja, postępowanie cywilne, wierzytelności, spis wierzytelności, reforma, postępowanie insolwencyjne
Prezydent RP 24.7.2019 r. podpisał ustawę z dnia 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Wśród zmian wprowadzonych przez nowelizację ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych można wyróżnić podwyższenie opłat sądowych oraz wprowadzenie opłat od pism, które dotychczas były zwolnione. Jak te zmiany wpłyną na postępowania restrukturyzacyjne? Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się, jak reforma ustawy o kosztach sądowych może wpłynąć na prowadzone postępowania insolwencyjne.
Prezydent RP 24.7.2019 r. podpisał ustawę z dnia 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Wśród zmienianych aktów prawnych, ustawodawca zdecydował się również na gruntowną modyfikację ustawy z dnia 28.7.2015 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nowelizacja ta polega przede wszystkich na podwyższeniu opłat sądowych albo zainkasowaniu opłat od pism, które dotychczas opłacie nie podlegały. Przy tym, prima facie bez zmian pozostała wysokość opłat w postępowaniu restrukturyzacyjnym, określona w dziale 7 KSCU. W konsekwencji, w jakim zakresie reforma ustawy o kosztach sądowych może wywrzeć wpływ na prowadzone postępowania insolwencyjne, skoro ich podstawowe koszty nie uległy zmianie? Rzeczony impakt zostanie zaprezentowany na wybranych zagadnieniach istotnych z punktu widzenia wierzyciela oraz dłużnika. Wzrost opłat sądowych a dochodzenie wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności Wierzytelności powstałe przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego są z mocy prawa objęte układem (z wyłączeniem wierzytelności określonych w art. 151 PrRestr). Rzeczona wierzytelność jest umieszczana przez nadzorcę sądowego albo zarządcę na spisie wierzytelności. W przypadku prawomocnej odmowy zatwierdzenia układu lub prawomocnego umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego wyciąg z zatwierdzonego spisu wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzyciela i przysługującej mu wierzytelności, stanowi tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi. Stąd, wystarczy zaopatrzyć otrzymany tytuł egzekucyjny w klauzulę wykonalności i skierować sprawę do komornika. Jest to niewątpliwie uproszczona dla wierzycieli forma dochodzenia swoich roszczeń, gdyż nie muszą już kierować sprawy osobiście na drogę postępowania sądowego i ponosić jego kosztów. Tym niemniej, ustawodawca dopuścił możliwość wszczęcia przez wierzyciela na zasadach ogólnych – przy jednoczesnej restrukturyzacji dłużnika - postępowań sądowych, administracyjnych, sądowoadministracyjnych i przed sądami polubownymi w celu dochodzenia wierzytelności podlegających z mocy prawa umieszczeniu w spisie wierzytelności. W praktyce wierzyciele często korzystają z powyższego przywileju pomimo tańszej i co do zasady łatwiejszej sposobności uzyskania tytułu egzekucyjnego w ramach postępowania restrukturyzacyjnego dłużnika. Dlaczego tak się dzieje ? W prawie restrukturyzacyjnym nie została przewidziana analogiczna do postępowania upadłościowego instytucja zgłoszenia wierzytelności. W tej ostatniej procedurze, rzeczone narzędzie stanowi dla wierzyciela pozytywny skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia. W postępowaniu restrukturyzacyjnym spis wierzytelności jest sporządzany przez nadzorcę sądowego albo zarządcę na podstawie ksiąg rachunkowych i innych dokumentów przekazanych przez dłużnika. Wierzytelność jest ujmowana w spisie z urzędu, bez potrzeby dokonywania w tym zakresie zgłoszeń przez wierzycieli. Brak jest w doktrynie jednolitej odpowiedzi na pytanie, czy umieszczenie wierzytelności w spisie przerywa bieg przedawnienia. Wiele zależy od postawy dłużnika (ze szczególnym uwzględnieniem oświadczenia z art. 86 ust. 2 pkt 9 PrRestr) oraz od rządzących poszczególnymi postępowaniami restrukturyzacyjnymi zasad. W kontekście tematyki niniejszego artykułu istotne jest, że wierzycielowi nie przysługuje sensu stricte narzędzie, z którym ustawa wiąże omawiany skutek. Zatem, aby móc efektywnie wyegzekwować w przyszłości przysługujące mu roszczenie, konieczne będzie wytoczenie regularnego powództwa, co w świetle tytułowej nowelizacji wiąże się z poniesieniem wyższych kosztów. Dla przykładu, dotychczas opłata w sprawach o prawa majątkowe wynosiła 5 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych. Obecnie dla pism inicjujących postępowanie sądowe przewidziano swoisty dualizm wysokości opłat w sprawach o prawa majątkowe. Ustawodawca do wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia nieprzekraczającej 20.000 zł skonstruował opłatę stałą ustaloną stosownie do przedziałów kwotowych oznaczonych w art. 13 ust. 1 KSCU. Z kolei opłatę stosunkową w wysokości 5% strona będzie musiała uiścić przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia przewyższających 20.000 zł. Maksymalny wymiar opłaty stosunkowej uległ zaś zwiększeniu ze 100.000 zł do 200.000 zł. Powstała podwyżka będzie miała przede wszystkim niebagatelne znaczenie pomiędzy dużymi przedsiębiorcami, którzy toczą spory o milionowe kwoty. Nie tylko opłaty od pism inicjujących postępowanie rozpoznawcze wzrosły, ale również wszczęcie postępowania przed sądem polubownym odbije się na kieszeni wierzyciela. Dotychczasowa stała opłata od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w kwocie 40 zł bądź 300 zł (w zależności od wartości przedmiotu sporu), zastąpiona została opłatą równą piątej części opłaty stosunkowej (art. 19 ust. 3 pkt 3 KSCU). Zatem przerwanie biegu przedawnienia w trybie pojednawczym, mając na uwadze zmianę maksymalnej wysokości opłaty stosunkowej, wyniesie nawet do 40.000 złotych. Podwyższenie opłaty stosunkowej ma bezpośredni wpływ na koszty ponoszone zarówno przez wierzycieli w toku samego postępowania restrukturyzacyjnego, jak i przez samego dłużnika. Analogiczne bowiem rozwiązanie zostało przewidziane dla opłat w zakresie spisu wierzytelności, tzn. piątą część opłaty stosunkowej pobiera się od sprzeciwu oraz od zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza wydane w wyniku rozpoznania sprzeciwu. Artykuł 76b KSCU ma zastosowanie do sprzeciwów zgłaszanych w postępowaniu układowym oraz postępowaniu sanacyjnym co do umieszczenia wierzytelności w spisie wierzytelności albo jej pominięcia. Z kolei opłatę od zażalenia wnosi się na podstawie art. 95 ust. 5 PrRestr na postanowienia sędziego komisarza wydane w wyniku rozpoznania sprzeciwów, o których wyżej mowa. Podsumowanie Powyżej zostały przedstawione jedynie wybrane przykłady w zakresie zmian regulacji dotyczących kosztów. Wzrost opłat sądowych (nie tylko od pozwu, ale także wniosków dowodowych, środków zaskarżenia itp.) może przyczynić się do zmniejszenia liczby zgłaszanych roszczeń obok prowadzonej restrukturyzacji dłużnika, w sytuacji gdy wierzycielowi nie grozi w niedługim czasie przeterminowanie należności, a jego wierzytelność co do zasady, jak i wysokości nie jest kwestionowana w danym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Ponieważ spis wierzytelności jest przygotowywany przez funkcjonariusza publicznego, wierzyciel może racjonalnie przewidywać, że jego prawo będzie realizowane. W przeciwnym wypadku jednak, omawiana nowelizacja zwiększa nakłady jakie musi ponieść wierzyciel aby dochodzić słusznych praw, zarówno w zwykłym procesie, jak i w toku samej restrukturyzacji w przypadku kwestionowania ujętej w spisie wierzytelności.
Wprowadzenie zmian w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych może skutkować zwiększeniem kosztów dla wierzycieli oraz dłużników. Podniesienie opłat sądowych oraz zmiana sposobu naliczania opłat może wpłynąć na liczbę zgłaszanych roszczeń w ramach postępowań restrukturyzacyjnych. Artykuł omawia szczegółowo wpływ nowelizacji ustawy na postępowania restrukturyzacyjne.