SN: Można złożyć skargę na przewlekłość postępowania egzekucyjnego

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN orzekła, że dopuszczalne jest wniesienie skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu egzekucyjnym. Sprawa dotyczyła przewlekłości postępowania sądowego między dwiema spółkami. SN wydał postanowienie w sprawie nadania klauzuli wykonalności, skierowując pytanie prawne do rozstrzygnięcia. Omawiając orzecznictwo w tej kwestii, SN przychylił się do dopuszczalności skargi na przewlekłość postępowania, powołując się m.in. na Konstytucję RP.

Tematyka: SN, skarga, przewlekłość postępowania, klauzula wykonalności, Konstytucja RP, Trybunał Konstytucyjny, postępowanie sądowe

W sprawie o nadanie klauzuli wykonalności dopuszczalne jest wniesienie skargi na naruszenie prawa strony
do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym lub nadzorowanym przez prokuratora
i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – tak orzekła Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw
Publicznych SN.
Stan faktyczny
Powódka E. Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpiła za pośrednictwem SA do SN o stwierdzenie, ze w sprawie
z powództwa E. Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przeciwko A. sp. z o.o. z siedzibą w G. nastąpiło naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, domagając się m.in. stwierdzenia przewlekłości
postępowania sądowego w wymienionej sprawie. W uzasadnieniu skargi powodowa spółka wskazała na naruszenie
prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki – spółka w dniu 27.3.2018 r. (dwa dni po wydaniu
wyroku w przedmiotowej sprawie) złożyła wniosek o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem oraz wniosek
o nadanie klauzuli wykonalności. Skarżąca wskazała, że upływ 84 dni (niecałe 3 miesiące) od wpływu wniosku
o nadanie klauzuli wykonalności stanowi naruszenie jej prawa.
13.12.2018 r. SN w składzie 3 sędziów wydał postanowienie (I NSP 41/18, w którym skierował do SN pytanie
prawne, wynikłe w sprawie o przewlekłość postępowania, a mianowicie: „Czy w sprawie o nadanie klauzuli
wykonalności dopuszczalna jest skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki (art. 7811 KPC w zw. z art. 1 ust. 3 oraz art. 2 ust. 1 ustawy z 17.6.2004 r. o skardze na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub
nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 75
ze zm.; dalej jako: PrzewlU)”.
Z uzasadnienia SN - p ostanowienie SN (I NSP 41/18)
W uzasadnieniu postanowienia SN wskazał, że orzecznictwo w tym temacie jest rozbieżne i dominują dwa
kierunki: z jednej strony skarga jest dopuszczalna, o czym orzekł SN m.in. w postanowieniu z 18.2.2005 r. (III SPP
30/05), gdzie przyjęto, że „sąd okręgowy, w którego okręgu ma być prowadzona egzekucja jest wyłącznie właściwy
do rozpoznania skargi na przewlekłość postępowania o nadanie klauzuli wykonalności orzeczeniu sądowemu, także
wówczas, gdy przedmiotem skargi jest przebieg postępowania przed sądem okręgowym lub apelacyjnym”.
W postanowieniu tym SN ustalił, że skarga na przewlekłość postępowania przysługuje dlatego, gdyż postępowanie
klauzulowe wchodzi w zakres pojęcia sprawy egzekucyjnej. Z kolei SN w postanowieniu z 4.11.2014 r. (III SPP
223/14,
) wyraził pogląd, że „przepisy dotyczące nadawania klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu
pochodzącemu od sądu (art. 781 § 1 KPC), ulokowane w dziale II zatytułowanym „Tytuły egzekucyjne i klauzula
wykonalności”, stanowią niewątpliwie część systemowej regulacji dotyczącej postępowania egzekucyjnego, ale samo
postępowanie o nadanie wyrokowi sądu klauzuli wykonalności nie może być identyfikowane ze sprawą egzekucyjną,
o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy”.
Sąd Najwyższy w omawianym postanowieniu przychylił się do stanowiska o dopuszczalności skargi na
przewlekłość postępowania stwierdzoną w postępowaniu klauzulowym, wnoszoną na podstawie ustawy
z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym
prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Sąd
w uzasadnieniu powołał się na art. 45 Konstytucji RP, który ma fundamentalne znaczenie dla możliwości rozpatrzenia
sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, co stanowi realizację konstytucyjnego prawa podmiotowego. Jak wskazano
w uzasadnieniu postanowienia, przedmiotem kontroli jest całe postępowanie sądowe. Prawo do rozstrzygnięcia
sądowego rozciąga się nie tylko na możliwość jego uzyskania, ale również i na możliwość jego realizacji, w tym
realizacji przymusowej w drodze egzekucji. Sąd wskazał, ze pojęcie postępowania sądowego i sprawy –
w odniesieniu do art. 45 ust. 1 Konstytucji RP i art. 6 EKPCz – swym zakresem obejmuje postępowanie o nadanie
klauzuli wykonalności. Jednakże ze względu na liczne rozbieżności w tym zakresie zadano pytanie prawne do
rozstrzygnięcia rozszerzonemu składowi SN.
Z uzasadnienia SN - uchwała SN (I NSPZP 1/18)
Sędziowie wskazali, że w doktrynie nie ma jednego, spójnego stanowiska co do możliwości złożenia skargi na
przewlekłość postępowania w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności. Kwestię tę przesądził wyrok TK z 3.7.2019
r. (SK 14/18), w którym Sąd orzekł, że art. 1 ust. 2 PrzewlU w zakresie, w jakim nie dotyczy postępowania o nadanie
klauzuli wykonalności orzeczeniu wydanemu w sprawie prowadzonej w trybie KPC, jest niezgodny z art. 45 ust. 1

i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP. W uchwale wydanej w dniu 19 grudnia br. SN potwierdził słuszność orzeczenia
TK.
Uchwała SN (7) z 19.12.2019 r., I NSPZP 1/18

W uchwale SN potwierdzono wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność przepisów dotyczących skargi na przewlekłość postępowania. Kwestia ta budzi kontrowersje w doktrynie prawa. SN podkreślił znaczenie prawa strony do rozpatrzenia sprawy bez zbędnej zwłoki oraz możliwość egzekucji wyroku sądowego.