Egzekucja wierzytelności za pomocą europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym
Nakaz zapłaty, który nie jest wykonalny, nie spełnia definicji 'dokumentu urzędowego' zgodnie z rozporządzeniem Nr 655/2014. Sprawa dotyczy wniosku o europejski nakaz zabezpieczenia na rachunkach bankowych dłużników przebywających w Szwecji. Trybunał Europejski analizuje kwestie interpretacyjne dotyczące terminologii i procedur związanych z egzekucją wierzytelności w kontekście transgranicznym.
Tematyka: nakaz zapłaty, europejski nakaz zabezpieczenia, rozporządzenie Nr 655/2014, egzekucja wierzytelności, postępowanie w sprawie głównej, dokument urzędowy, Trybunał Europejski, wyjątkowe okoliczności
Nakaz zapłaty, który nie jest wykonalny, nie spełnia definicji 'dokumentu urzędowego' zgodnie z rozporządzeniem Nr 655/2014. Sprawa dotyczy wniosku o europejski nakaz zabezpieczenia na rachunkach bankowych dłużników przebywających w Szwecji. Trybunał Europejski analizuje kwestie interpretacyjne dotyczące terminologii i procedur związanych z egzekucją wierzytelności w kontekście transgranicznym.
Nakaz zapłaty, który nie jest wykonalny, nie jest objęty pojęciem „dokumenty urzędowego” w rozumieniu art. 4 pkt 10 rozporządzenia Nr 655/2014. Stan faktyczny Powód wystąpił do sądu w Sofii z wnioskiem o wydanie wobec dłużników solidarnych na podstawie art. 410 bułgarskiego KPC nakazu zapłaty kwoty odpowiadającej zadatkowi określonemu w przedwstępnej umowie sprzedaży z 2017 r. i w aneksie do niej, powiększonej o odsetki ustawowe, naliczane od marca 2018 r. do momentu ostatecznej zapłaty żądanej kwoty. W dniu 5.4.2018 r. sąd odsyłający wydał nakaz zapłaty na podstawie art. 410 KPC. Następnie odpisy nakazu zapłaty zostały przesłano każdemu z dłużników na ich odpowiednie adresy w Sofii. Zawiadomienia zostały zwrócone wysyłającemu, ponieważ dłużników nie zastano pod wskazanymi adresami. Sąd nie zdołał ustalić innych adresów dłużników. Postanowieniem z 2.8.2018 r., doręczonym następnego dnia, sąd pouczył powoda o możliwości wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia jego wierzytelności przeciwko dłużnikom na podstawie art. 415 ust. 1 pkt 2 KPC. W dniu 2.8.2018 r. powód wniósł do sądu na podstawie art. 618a KPC i art. 8 rozporządzenia Nr 655/2014 o wydanie europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunkach bankowych (dalej jako: ENZRB) należących do dłużników w Szwecji, gdzie aktualnie przebywali. Sąd przekazał to nowe żądanie wraz z załącznikami przewodniczącemu II wydziału cywilnego sądu w Sofii w celu wszczęcia odrębnego postępowania. Jednocześnie sąd przekazał sprawę sądowi odsyłającemu, nakazując mu wydanie orzeczenia w sprawie, ze względu na to, że wydany na podstawie art. 410 KPC nakaz zapłaty z 5.4.2018 r. stanowił jego zdaniem „dokument urzędowy” w rozumieniu art. 4 pkt 10 rozporządzenia Nr 655/2014 oraz że nie istniały podstawy do wszczęcia odrębnego postępowania. Pytania prejudycjalne - Czy art. 4 pkt 10 rozporządzenia (UE) Nr 655/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15.5.2014 r. ustanawiającego procedurę ENZRB w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. L z 2014 r. Nr 189, s. 59) należy interpretować w ten sposób, że nakaz zapłaty, taki jak wydany w postępowaniu głównym, który nie jest wykonalny, jest objęty zakresem znaczeniowym pojęcia „dokumenty urzędowego” w rozumieniu przywołanego przepisu rozporządzenia? - Czy art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 655/2014 należy interpretować w ten sposób, że postępowanie będące w toku, takie jak w postępowaniu głównym, można uznać za „postępowanie w sprawie głównej” w rozumieniu tego przepisu rozporządzenia? - Czy art. 45 rozporządzenia Nr 655/2014 należy interpretować w ten sposób, że okresy wakacji sądowych są objęte zakresem znaczeniowym pojęcia „wyjątkowych okoliczności” w rozumieniu tego przepisu? Stanowisko TS Zakres pojęcia „dokument urzędowy” Z art. 1 rozporządzenia Nr 655/2014 wynika, iż ustanawia ono na szczeblu Unii jednolitą procedurę, która umożliwia wierzycielowi uzyskanie ENZRB alternatywnie do środków zabezpieczających przewidzianych w prawie krajowym. Celem tej regulacji jest zapobieżenie, aby późniejsze dochodzenie wierzytelności zostało zagrożone przez zbycie, przelanie lub wycofanie – do wysokości kwoty określonej w nakazie – środków pieniężnych posiadanych przez dłużnika lub w jego imieniu na rachunku bankowym prowadzonym w jednym z państw członkowskich. W celu ułatwienia stosowania w praktyce rozporządzenia Nr 655/2014 ustanawia ono standardowy formularz wniosku o wydanie nakazu zabezpieczenia, zawarty w załączniku I do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1823 z 10.10.2016 r. ustanawiającego formularze, o których mowa w rozporządzeniu Nr 655/2014 (Dz.Urz. L z 2016 r. Nr 283, s. 1). Zgodnie z art. 8 rozporządzenia Nr 655/2014 wierzyciel ma obowiązek stosować ten formularz. Sąd odsyłający uważa, że wydany przez niego w ramach sporu stanowiącego przedmiot postępowania głównego nakaz zapłaty nie był wykonalny w dniu, w którym to powód w postępowaniu głównym złożył swój wniosek o wydanie ENZRB na podstawie art. 8 rozporządzenia Nr 655/2014. Dlatego ten sąd stwierdził, że nie jest właściwy do wydania wnioskowanego nakazu. W art. 4 pkt 8–10 rozporządzenia Nr 655/2014, w którym zdefiniowano pojęcia „orzeczenie”, „ugoda sądowa” i „dokument urzędowy”, nie doprecyzowano wyraźnie wymogu, aby dany akt miał mieć charakter wykonalny. Trybunał stwierdził, że wykładnia językowa tego przepisu nie pozwala na ustalenie, czy pojęcie „dokumentu urzędowego” w rozumieniu tego rozporządzenia zakłada, że dany akt ma charakter wykonalny. Trybunał wskazał, że art. 7 w zw. z motywem 14 rozporządzenia Nr 655/2014 ma na celu ustanowienie właściwej równowagi między interesami wierzyciela i dłużnika, przewidując odmienne przesłanki wydania ENZRB w zależności od tego, czy wierzyciel uzyskał już tytuł zobowiązujący dłużnika do zapłaty wierzytelności w państwie członkowskim wydania. Rzecznik generalny podkreślił w pkt 68 i 69 opinii, że wykładnia art. 4 pkt 8–10 rozporządzenia Nr 655/2014, zgodnie z którą tytuł uzyskany przez wierzyciela, który nie jest wykonalny w państwie członkowskim wydania, stanowiłby „decyzję”, „dokument urzędowy” lub „ugodę sądową” w rozumieniu tego przepisu, mogłaby naruszać równowagę między interesami wierzyciela a interesami dłużnika. Ponadto zdaniem TS, taka wykładnia znajduje potwierdzenie w treści art. 14 ust. 1 w zw. z motywem 20 rozporządzenia Nr 655/2014, który przewiduje, że wniosek o udzielenie informacji o rachunkach bankowych dłużnika może zostać złożony w szczególności w przypadku, gdy wierzyciel posiada wykonalny tytuł. Wniosek o udzielenie informacji może zostać sformułowany w oparciu o tytuł nieposiadający statusu wykonalności jedynie w drodze wyjątku i tylko pod warunkiem spełnienia pewnych bardziej rygorystycznych przesłanek. Trybunał wskazał, że również prace przygotowawcze nad rozporządzeniem Nr 655/2014 przemawiają za taką wykładnią. Z analizy prac przygotowawczych nad rozporządzeniem Nr 655/2014 wynika, że aby można było uznać tytuł za „orzeczenie”, „ugodę sądową” lub „dokument urzędowy” w rozumieniu tego rozporządzenia, musi być on wykonalny w państwie członkowskim wydania. Trybunał orzekł, że art. 4 pkt 10 rozporządzenia Nr 655/2014 należy interpretować w ten sposób, że nakaz zapłaty, taki jak wydany w postępowaniu głównym, który nie jest wykonalny, nie jest objęty zakresem znaczeniowym pojęcia „dokumentu urzędowego” w rozumieniu tego przepisu rozporządzenia. „Postępowanie w sprawie głównej” w rozumieniu art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 655/2014 Z motywu 13 tego rozporządzenia wynika, że pojęcie „postępowanie w sprawie głównej” powinno obejmować wszelkie postępowania mające na celu uzyskanie wykonalnego tytułu dla roszczenia będącego powodem wydania nakazu zabezpieczenia, w tym przykładowo postępowanie uproszczone dotyczące wydania nakazów płatności. Trybunał stwierdził, że rozporządzenie Nr 655/2014 przyznaje temu pojęciu szerokie znaczenie. W niniejszej sprawie dłużnicy nie zostali zastani pod adresem wskazanym w Bułgarii i że nie zareagowali na ogłoszenia o doręczeniu w przewidzianym w art. 414 KPC terminie dwóch tygodni, sąd poinformował powoda w postępowaniu głównym, że może wytoczyć przeciwko dłużnikom powództwo o ustalenie istnienia swojej wierzytelności na podstawie art. 415 ust. 1 pkt 2 KPC. Ponadto, zgodnie z art. 415 ust. 5 KPC, jeżeli wierzyciel nie dostarczy dowodu wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia wierzytelności w wyznaczonym terminie, sąd uchyla w całości bądź w części nakaz zapłaty. Jednakże – z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający – z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie wynika, aby postępowanie zostało zawieszone lub umorzone. Z powyższego zdaniem TS wynika, że z zastrzeżeniem weryfikacji, jakiej powinien dokonać sąd odsyłający, postępowanie w sprawie wydania nakazu, wytoczone przed tym sądem, należy uznać za zawisłe przed tym sądem postępowanie w sprawie głównej w rozumieniu art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 655/2014. Tym samym w badanym przypadku nie powinno być konieczne wnoszenie przez powoda odrębnego powództwa, odmiennego od postępowania prowadzonego na podstawie art. 410 KPC. Trybunał orzekł, że art. 5 lit. a) rozporządzenia Nr 655/2014 należy interpretować w ten sposób, że będące w toku postępowanie o wydanie nakazu zapłaty, takie jak w postępowaniu głównym, można uznać za „postępowanie w sprawie głównej” w rozumieniu rzeczonego przepisu rozporządzenia. Pojęcie „wyjątkowe okoliczności” w rozumieniu art. 45 rozporządzenia Nr 655/2014 Przepis art. 18 ust. 1 rozporządzenia Nr 655/2014 przewiduje, że właściwy sąd wydaje orzeczenie do końca dziesiątego dnia roboczego po złożeniu – lub w stosownych przypadkach uzupełnieniu – wniosku przez wierzyciela. Trybunał wskazał, że z motywu 37 tego rozporządzenia wynika, że terminy te zostały przewidziane po to, aby zapewnić sprawne i niezwłoczne wydanie oraz wykonanie ENZRB. Jednakże w art. 45 rozporządzenia Nr 655/2014 przewidziano możliwość odstąpienia od tych terminów, w sytuacji gdy wyjątkowe okoliczności uzasadniają, na przykład w sprawach szczególnie złożonych prawnie lub w sprawach o szczególnie złożonym stanie faktycznym, co wynika z motywu 37 tego rozporządzenia. Wobec powyższego TS uznał, że okresów wakacji sądowych nie można zakwalifikować jako „wyjątkowych okoliczności” w rozumieniu analizowanego przepisu. Z przedstawionego wyroku oraz opinii rzecznika generalnego w tej sprawie wynika, że w ramach rozporządzenia Nr 655/2014, aby móc uznać, że wierzyciel uzyskał tytuł (orzeczenie, ugodę sądową lub dokument urzędowy), na mocy którego wymaga się od dłużnika zapłaty roszczenia w rozumieniu art. 5 lit. b) tego rozporządzenia, tytuł ten musi być wykonalny w państwie członkowskim, w którym został wydany, zatwierdzony, zawarty lub sporządzony. Na marginesie warto odnotować, że w niniejszym wyroku, po raz pierwszy, Trybunał dokonał wykładni przepisów rozporządzenia Nr 655/2014. Wyrok TS z 7.11.2019 r., K.H.K. (Saisie conservatoire des comptes bancaires), C-555/18
Trybunał Europejski wydał wyrok, w którym ustalił, że nakaz zapłaty, który nie jest wykonalny, nie podlega pojęciu 'dokumentu urzędowego' zgodnie z rozporządzeniem Nr 655/2014. Decyzja ta wpływa na interpretację postępowania w sprawie głównej oraz określenie 'wyjątkowych okoliczności' w kontekście terminów wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia.