Profesjonalny pełnomocnik musi precyzyjnie określić rodzaj wnoszonego środka zaskarżenia
Przepis art. 130 § 1 zd. 2 KPC nie ma zastosowania w razie wniesienia przez zawodowego pełnomocnika zażalenia na postanowienie wydane przez referendarza sądowego, skierowanego do sądu II instancji za pośrednictwem sądu I instancji. Sąd Najwyższy wypowiedział się w tej sprawie, podkreślając konieczność precyzyjnego określenia rodzaju wnoszonego środka zaskarżenia.
Tematyka: profesjonalny pełnomocnik, środek zaskarżenia, zażalenie, referendarz sądowy, Sąd Najwyższy, błąd merytoryczny, adwokat
Przepis art. 130 § 1 zd. 2 KPC nie ma zastosowania w razie wniesienia przez zawodowego pełnomocnika zażalenia na postanowienie wydane przez referendarza sądowego, skierowanego do sądu II instancji za pośrednictwem sądu I instancji. Sąd Najwyższy wypowiedział się w tej sprawie, podkreślając konieczność precyzyjnego określenia rodzaju wnoszonego środka zaskarżenia.
Przepis art. 130 § 1 zd. 2 KPC nie ma zastosowania w razie wniesienia przez zawodowego pełnomocnika zażalenia na postanowienie wydane przez referendarza sądowego, skierowanego do sądu II instancji za pośrednictwem sądu I instancji, z wnioskiem o zmianę tego postanowienia lub o jego uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania – wynika z uchwały Sądu Najwyższego. Stan faktyczny P.G. wniósł przeciwko L.L. pozew o zapłatę, jednocześnie wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych. Gdy referendarz sądowy oddalił wniosek, adwokat - pełnomocnik P.G. wniósł zażalenie na to orzeczenie do sądu II instancji. Sąd I instancji odrzucił zażalenie, zaś Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne o następującej treści: Czy pismo procesowe odpowiadające wymaganiom zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji złożone przez pełnomocnika będącego adwokatem może otrzymać bieg i zostać rozpoznane jako skarga na orzeczenie referendarza sądowego? Podstawowym obowiązkiem strony zmierzającej do zaskarżenia niekorzystnego dla niej orzeczenia jest dobór właściwego, przewidzianego w danym wypadku przez ustawę środka zaskarżenia. Prawidłowy wybór tego środka jest szczególnym wymaganiem stawianym zawodowym pełnomocnikom; ich decyzja w tym zakresie oznacza nie tylko dokonanie prawidłowej czynności procesowej, ale także spełnienie elementarnych standardów zawodowych. Należy jednak mieć na względzie, że czym innym jest niewłaściwy dobór środka zaskarżenia, a czym innym nadanie mu niewłaściwej lub „pozaustawowej” nazwy albo jej całkowite pominięcie (zob. uchwała SN z 24.5.2017 r., III CZP 2/17). W uzasadnieniu pytania podkreślono, że różne są tryby rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego i zażalenia. Dewolutywny charakter zażalenia powoduje, że ten środek zaskarżenia musi być kierowany do sądu II instancji, za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie. Natomiast właściwym do rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza jest sąd, w który ten referendarz działa. W ocenie Sądu, różnice te mogą przemawiać za uznaniem, że jeśli intencją wnoszącego środek zaskarżenia jest zakwestionowanie postanowienia wydanego przez referendarza, to złożenie pisma procesowego odpowiadającego wymaganiom zażalenia na postanowienie sądu I instancji, nie może być potraktowane jako oczywista niedokładność, lecz stanowi wadliwy wybór rodzaju środka zaskarżenia. Jednocześnie Sąd II instancji podkreślił, że skarga na orzeczenie referendarza sądowego nie jest obwarowana jakimiś szczególnymi wymaganiami, dlatego należy zastosować art. 126 KPC, a w rezultacie uznać, że pismo procesowe zawierające wszystkie elementy zażalenia na postanowienie sądu spełnia wymagania formalne ustanowione dla skargi na orzeczenie referendarza sądowego. Należy przy tym pamiętać, że KPC zasadniczo nie wymaga tytułowania pism procesowych oraz nadawania nazw środkom zaskarżenia; powinność ta wynika z tradycji oraz ogólnych dyrektyw sprawnego, celowego działania, a niekiedy stanowi realizację oczywistej potrzeby językowej. W wątpliwych wypadkach tytuł ma także istotne znaczenia dla identyfikacji i kwalifikacji podejmowanej przez stronę czynności. Mylnego oznaczenia (zatytułowania) środka zaskarżenia nie należy jednak zrównywać z jego mylnym, wadliwym wyborem, choćby taki wybór był także wynikiem pomyłki. W takiej sytuacji stosowanie art. 130 § 1 zd. 2 KPC jest wyłączone. O procesowej kwalifikacji dokonanej czynności decydują nadane jej cechy konstrukcyjne, zazwyczaj specyficzne dla danej czynności, odróżniające ją od innej (zob. uchwała SN z 24.5.2017 r., III CZP 2/17). Sąd wskazał jednak, że sąd niewłaściwy, do którego skierowano zażalenie, powinien przekazać je do rozpoznania sądowi właściwemu (zob. uchwała SN [7] z 15.5.2013 r., III CZP 91/12). Stanowisko SN Sąd Najwyższy stwierdził, że pismo procesowe odpowiadające wymaganiom zażalenia na postanowienie sądu I instancji złożone przez adwokata, który jako profesjonalny pełnomocnik powinien mieć wiedzę o środkach zaskarżenia właściwych w danej sytuacji, nie może otrzymać biegu i zostać rozpoznane jako skarga na orzeczenie referendarza sądowego. Określenie wyboru środka zaskarżenia nie jest determinowane nazwą danego pisma procesowego, ale jego cechami konstrukcyjnymi. W ocenie Sądu Najwyższego, jeśli adwokat składane pismo określa mianem zażalenia, wnosi je do niewłaściwego sądu i domaga się uchylenia orzeczenia referendarza sądowego, które traci moc już w chwili wniesienia skargi na to rozstrzygnięcie, to jest to błąd merytoryczny a nie pomyłka semiotyczna. Uchwała SN z 8.11.2019 r., III CZP 22/19
Sąd Najwyższy stwierdził, że adwokat, jako profesjonalny pełnomocnik, powinien dokładnie dobierać środki zaskarżenia, zgodnie z wymaganiami ustawowymi. Błędne określenie środka zaskarżenia jako zażalenia, skierowanego do niewłaściwego sądu, może uniemożliwić skuteczne zaskarżenie orzeczenia referendarza sądowego.