Następstwa nieopłacenia oświadczenia o rozszerzeniu powództwa po nowelizacji KPC

Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego wprowadziła nowe sankcje za nieopłacenie rozszerzonego powództwa, w tym zwrot pisma procesowego z oświadczeniem o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie. Praktyka wykazała, że dotychczasowe rozwiązania były nieskuteczne, prowadząc do ponoszenia kosztów postępowania przez Skarb Państwa.

Tematyka: nowelizacja KPC, rozszerzone powództwo, sankcje za brak opłaty, zmiany w KSCU, opłata od pisma procesowego, postępowanie sądowe

Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego wprowadziła nowe sankcje za nieopłacenie rozszerzonego powództwa, w tym zwrot pisma procesowego z oświadczeniem o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie. Praktyka wykazała, że dotychczasowe rozwiązania były nieskuteczne, prowadząc do ponoszenia kosztów postępowania przez Skarb Państwa.

Dotychczasowa sankcja przewidziana w ustawie z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.
z 2019 r. poz. 1460, ze zm., dalej jako KPC) za brak opłacenia rozszerzonego powództwa jest na tyle
nieskuteczna, że ustawodawca zdecydował się wprowadzić poprzez ustawę z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy
Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 poz. 1469, dalej jako ZmKPC19)
zmiany w tym zakresie w charakterze sankcji zwrotu.
• W wyniku nowelizacji KPC sankcją za niepłacenie rozszerzonego powództwa jest zwrot pisma procesowego
zawierającego oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub o jego zmianie w sposób powodujący wzrost wartości
przedmiotu sporu.
• Omawiane zmiany dotyczą art. 1303 KPC i pociągają za sobą zmiany w ustawie z 28.7.2005 r. o kosztach
w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 785 ze zm., dalej jako KSCU (zmiana art. 3 i dodanie nowego art.
25a).
• Opłata od pisma zawierającego oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie w sposób powodujący
wzrost wartości przedmiotu sporu pobierana będzie w wysokości nie niższej niż 30 złotych.
Dotychczasowa praktyka wskazuje, że aktualnie funkcjonujące rozwiązania związane z sankcją dotyczącą
oświadczenia o rozszerzeniu lub innej zmianie powództwa są nieefektywne. Dotychczas jedyną sankcją za
niedopełnienie obowiązku opłacenia rozszerzonego powództwa jest orzeczenie o obowiązku poniesienia opłaty
w orzeczeniu kończącym postępowanie. Sąd zobowiązany był jednak do prowadzenia postępowania, niezależnie od
uiszczenia opłaty (art. 1303 § 2 KPC). Praktyka pokazała, że strony zazwyczaj uchylają się od wniesienia opłat, co
prowadzi do ponoszenia kosztów postępowania przez Skarb Państwa.
Wobec powyższego ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do KPC skuteczniejszej sankcji za brak opłaty
od rozszerzonego powództwa. Nowela KPC wprowadza zatem w to miejsce sankcję w postaci zwrotu pisma
procesowego zawierającego oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub o jego zmianie w sposób powodujący
wzrost wartości przedmiotu sporu. W tym celu stosowne zmiany wprowadzone zostały do wspomnianego już art.
1303 § 2 KPC poprzez wykreślenie z art. 1303 § 2 wzmianki ustanawiającej wyjątek od ogólnej sankcji określonej
w art. 130 § 1 KPC.
Omawiana zmiana w KPC pociągnęła za sobą stosowne zmiany w KSCU. Chodzi tutaj o uzupełnienie katalogu pism
podlegających opłacie (art. 3 ust. 2 KSCU). I tak od 21.8.2019 r. opłacie podlegają w szczególności następujące
pisma:
• pozew i pozew wzajemny,
• pismo zawierające oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie w sposób powodujący wzrost
wartości przedmiotu sporu,
• apelacja i zażalenie,
• skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
• sprzeciw od wyroku zaocznego,
• zarzuty od nakazu zapłaty,
• interwencja główna i uboczna,
• wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, o ogłoszenie upadłości, o wpis i wykreślenie w księdze
wieczystej, o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślenie tych wpisów,
• skarga o wznowienie postępowania, o uchylenie wyroku sądu polubownego, na orzeczenie referendarza
sądowego, na czynności komornika,
• odwołanie od decyzji oraz zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Prezesa Urzędu Transportu
Kolejowego, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz organu regulacyjnego, o którym mowa




w ustawie z 7.6.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2019 r.
poz. 1437 ze zm.).
Ustawodawca uzupełnił także KSCU o przepisy pozwalające na określenie wysokości opłaty od pisma zawierającego
oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie w sposób powodujący wzrost wartości przedmiotu sporu.
Stosowne zapisy znalazły się w nowym art. 25a KSCU, zgodnie z którym opłatę od pisma zawierającego
oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie w sposób powodujący wzrost wartości przedmiotu sporu
pobiera się w wysokości różnicy między opłatą należną od powództwa rozszerzonego lub zmienionego a opłatą
należną sprzed rozszerzenia lub zmiany powództwa, nie niższej jednak niż 30 złotych.
Zmiany w KPC obowiązują od 7.11.2019 r. Nowe przepisy dot. KSCU weszły w życie 21.8.2019 r.







Nowelizacja KPC wprowadziła skuteczniejszą sankcję za brak opłaty od rozszerzonego powództwa, zmieniając postępowanie sądowe. Zmiany obowiązują od 7.11.2019 r., a przepisy dotyczące opłat weszły w życie 21.8.2019 r.