Skład sądu w sprawę o odszkodowanie „uzupełniające” przysługujące pracownikowi z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę

Sąd w sprawach o odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy ustala skład: jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Pytanie dotyczyło właściwego składu sądu w przypadku roszczeń pracownika odszkodowawczych z KC w związku z KP. Orzecznictwo wskazuje na konieczność rozpatrywania spraw z zakresu pracy w powiększonym składzie. W razie uchybień sąd II instancji może uchylić wyrok I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Tematyka: odszkodowanie, wypowiedzenie, rozwiązanie stosunku pracy, art. 415 KC, art. 300 KP, skład sądu, ławnicy, postępowanie sądowe

Sprawę o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz
rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 KC w zw.
z art. 300 KP rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników (art. 47 §
2 pkt 1 lit. a KPC) – stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale, której nadał moc zasady prawnej zastrzegając, że
przyjęta wykładnia obowiązuje od dnia podjęcia uchwały.
Stan faktyczny
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł o rozstrzygnięcie przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów
zagadnienia prawnego o następującej treści: Czy w sprawie o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego lub
niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na
podstawie art. 415 KC (w zw. z art. 300 KP), a nie na podstawie KP, właściwy jest skład sądu określony w art.
47 § 1 KPC, czy też w art. 47 § 2 pkt 1 lit. a KPC?
W orzecznictwie wyrażono pogląd, że art. 47 § 2 pkt 1 lit. a KPC, który statuuje skład ławniczy sądu w sprawie
o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania
stosunku pracy - należy rozumieć w ten sposób, iż sąd rozpoznaje w składzie ławniczym sprawę tylko
o odszkodowanie przewidziane w KP (art. 45 i 58 KP). Natomiast sprawę co do roszczenia o inne odszkodowania,
zwłaszcza oparte na podstawie z KC o odszkodowanie przewyższające limity określone w przepisach KP,
dochodzone na tle stanu faktycznego, w którym pracownik zarzuca, że wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku
pracy było nieuzasadnione bądź naruszało przepisy, sąd rozpoznaje w składzie jednego sędziego, zgodnie z zasadą
określoną w art. 47 § 1 KPC (zob. postanowienie SN z 14.6.2016 r., II PZ 9/16, www.sn.pl; wyrok SN z 13.1.2015 r.,
I PK 136/14, www.sn.pl; wyrok SA w Poznaniu w z 22.10.2015 r., III APa 10/15, orzeczenia.ms.gov.pl),
Odmienne stanowisko jest uzasadniane tym, że art. 47 § 2 pkt 1 lit. a in fine KPC nie zawiera zastrzeżenia, iż
w składzie ławniczym sądy pracy rozpoznają wyłącznie roszczenia dotyczące nieuzasadnionego lub niezgodnego
z prawem wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy, o których mowa w art. 45 lub art. 56 KP. Podkreśla się, że
sprawy z zakresu pracy o uzupełniające roszczenia odszkodowawcze dochodzone przez pracownika od pracodawcy
na podstawie przepisów KC w zw. z art. 300 KP należą zwykle do co najmniej równie skomplikowanych prawniczo
kwestii wymagających takiego samego lub większego wysiłku jurysdykcyjnego przy prawidłowym osądzie tego typu
szczególnych sporów o istotnym znaczeniu dla stron stosunku pracy, jak osąd spraw o "typowe" odszkodowanie
w przypadku nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia albo rozwiązania stosunku pracy
dochodzonego na podstawie przepisów KP. Pracownicza i prawniczo złożona natura spornych roszczeń przemawia
zatem za ich rozpoznaniem przez sądy pracy w powiększonym składzie ławniczym (zob. wyrok SN z 4.10.2018 r., III
PK 92/17, OSNP Nr 4/2019, poz. 44).
W uzasadnieniu pytania prawnego podkreślono, że konsekwencją rozpoznania sprawy w składzie
sprzecznym z prawem jest stwierdzenie nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji na
podstawie art. 379 pkt 4 KPC, uchybienie to sąd odwoławczy bierze pod rozwagę z urzędu. W rezultacie
wyrok wydany w wadliwym składzie podlega uchyleniu przez sąd II instancji, zaś sprawa jest przekazywana
sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy w składzie powiększonym uznał, że sprawę o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub
naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od
pracodawcy na podstawie art. 415 KC w zw. z art. 300 KP w pierwszej instancji rozpoznaje sąd w składzie jednego
sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Wykładnia przyjęta w uchwale obowiązuje od daty jej podjęcia,
zatem należy ją stosować w sprawach z zakresu prawa pracy o zapłatę odszkodowania „uzupełniającego”, które
jeszcze nie zostały definitywnie zakończone. Oznacza to jednocześnie brak podstaw do wzruszenia orzeczeń
kończących postępowanie wydanych jednoosobowo, z powołaniem się na okoliczność, że postępowanie było
dotknięte nieważnością spowodowaną wadliwą obsadą składu orzekającego w pierwszej instancji.
Uchwała SN (7) z 17.10.2019 r., III PZP 5/19

Sąd Najwyższy uznał, że sprawy o odszkodowanie od pracodawcy na podstawie KC w związku z KP powinny być rozpatrywane przez sąd w składzie jednego sędziego i dwóch ławników. Uchwała SN nakazuje stosowanie tej zasady w sprawach dotyczących odszkodowania „uzupełniającego”. Orzeczenia wydane jednoosobowo nie powinny być uznawane za nieważne ze względu na wadliwą obsadę składu orzekającego.