Możliwość zwolnienia spółek handlowych od kosztów sądowych po nowelizacji ustawy o kosztach w sprawach cywilnych

Ustawa z 4.7.2019 r. wprowadziła do Kodeksu postępowania cywilnego zmiany dotyczące zwolnienia spółek handlowych od kosztów sądowych. Nowe kryteria wymagające udokumentowania braku środków finansowych przez wspólników lub akcjonariuszy spółki. Przepisy nie dotyczą spółek z udziałem Skarbu Państwa. Nowelizacja obejmuje art. 103 KSCU i weszła w życie 21.8.2019 r.

Tematyka: spółki handlowe, koszty sądowe, nowelizacja, wspólnicy, akcjonariusze, zwolnienie, KSCU, Skarb Państwa, art. 103

Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2019 r. poz. 1469; dalej jako: ZmKPC19) wprowadziła do ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach w sprawach
cywilnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 785 ze zm.; dalej jako: KSCU) nowe kryteria zwolnienia od kosztów
sądowych spółek handlowych.
• Zmiany dotyczą uzupełnienia KSCU o przepisy umożliwiające zwolnienie spółki handlowej od kosztów sądowych
pod warunkiem wykazania, że również jej wspólnicy lub akcjonariusze nie mają środków na ich pokrycie.
• Przepisy te nie dotyczą spółek, których jedynym wspólnikiem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa.
• Nowelizacja dotyczy przepisów art. 103 KSCU.
• Omawiane zmiany weszły w życie 21.8.2019 r.
Co do zasady, w polskim procesie cywilnym osoba prawna, jak również jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości prawnej, ale posiadająca zdolność prawną, może ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych
w sytuacji, gdy wykaże, że nie ma środków finansowych na ich pokrycie. Praktyka sądowa wyraźnie pokazuje jednak,
że nie jest to kryterium wystarczające do zwolnienia z kosztów sądowym, gdy podmiotem ubiegającym się o takie
zwolnienie jest spółka handlowa.
Ustawodawca słusznie zauważył bowiem, że nawet, gdy spółka handlowa może nie dysponować środkami na
pokrycie kosztów sądowych, środki takie mogą posiadać jej wspólnicy bądź akcjonariusze. Zasadne jest więc
uprzednie zwrócenie się do nich o pokrycie kosztów opłat sądowych.
Omawiana nowelizacja KSCU wychodzi naprzeciw temu problemowi i wprowadza do KSCU nowe przepisy, które
nakładają na spółkę handlową ubiegającą się o zwolnienie z kosztów sądowych, obowiązku wykazania, że także jej
wspólnicy lub akcjonariusze nie dysponują środkami wystarczającymi na pokrycie stosownych opłat poprzez
zwiększenie swoich wkładów czy udzielenie spółce pożyczki. Stosowne regulacje w tym zakresie zawiera art. 103
ust. 1-2 KSCU.
Warto podkreślić, że w art. 103 ust. 3 KSCU wprowadzono wyjątek od powyższych przepisów. Nie mają one
zastosowania w sytuacji, gdy jedynym wspólnikiem albo akcjonariuszem danej spółki handlowej jest Skarb Państwa.
Zdaniem ustawodawcy, w takiej sytuacji bowiem „obrót środkami finansowymi na pokrycie kosztów sądowych byłby
oczywiście bezcelowy”.
Omawiane przepisy weszły w życie 21.8.2019 r.

Nowe przepisy umożliwiają zwolnienie spółek handlowych od kosztów sądowych pod warunkiem, że wspólnicy lub akcjonariusze nie mogą ich pokryć. Jednakże, wyjątek dotyczy spółek, których jedynym udziałowcem jest Skarb Państwa. Ustawodawca wprowadził nowe obowiązki dla spółek ubiegających się o zwolnienie z kosztów sądowych, nakładając na nie obowiązek udowodnienia braku środków u wspólników lub akcjonariuszy.