Skład sądu w sprawie o roszczenie pracownika z art. 415 KC

Sąd w sprawie o roszczenie pracownika z art. 415 KC rozpoznaje składem jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników. Decyzja Sądu Najwyższego z 17.10.2019 r. wskazała, że w takich sprawach właściwy jest skład sądu jak dla spraw pracowniczych o ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy oraz odszkodowanie. Orzecznictwo w tej kwestii było rozbieżne, ale Sąd Najwyższy potwierdził konieczność rozpoznania tych spraw przez sąd pracy w składzie ławniczym.

Tematyka: sąd, skład sądu, art. 415 KC, Sąd Najwyższy, roszczenie pracownika, odszkodowanie, wykładnia prawa, orzecznictwo, rozbieżności, pracownicze sprawy, rozwiązanie stosunku pracy, art. 300 KP

Sprawę o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz
rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 KC
w związku z art. 300 KP rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch
ławników (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a KPC).
Taką uchwałę w składzie siedmiu sędziów podjął 17.10.2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w sprawie o sygn. akt: III PZP 5/19. Sąd Najwyższy przyjął zatem, że w sprawach o świadczenie
z deliktu z art. 415 KC właściwy jest skład sądu jak dla spraw pracowniczych o ustalenie istnienia, nawiązanie lub
wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy
i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie
w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy (art. 47
§ 2 pkt 1 lit. a KPC).
Wniosek Pierwszego Prezesa SN
Uchwała została podjęta w wyniku skierowanego do SN wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa z pytaniem: „Czy w sprawie o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego
lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie
art. 415 KC (w zw. z art. 300 KP), a nie na podstawie KP, właściwy jest skład sądu określony w art. 47 § 1 KPC, czy
też w art. 47 § 2 pkt 1 lit. a KPC?”.
W uzasadnieniu wniosku wskazano na rozbieżne stanowiska samego Sądu Najwyższego co do przedstawionego
powyżej zagadnienia.
Rozbieżności w orzecznictwie
W wyroku z 13.1.2015 r. (I PK 136/14) Sąd Najwyższy opowiedział się za składem jednoosobowym sądu (art. 47 § 1
KPC) w sprawach o odszkodowanie dla pracownika dochodzone na podstawie przepisów KC. W wyjaśnieniu
motywów, które skłoniły Sąd Najwyższy do przyjęcia powyższego stanowiska podkreślono, że przepis art. 47 § 2 pkt
1 lit. a KPC, który statuuje skład ławniczy sądu w sprawie o „odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub
naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy” – należy rozumieć w ten sposób, że sąd
rozpoznaje w składzie ławniczym sprawę tylko o odszkodowanie przewidziane w KP (art. 45 i 58 KP). Natomiast
sprawę co do roszczenia o inne odszkodowania dochodzone na tle stanu faktycznego, w którym pracownik zarzuca,
że wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy było nieuzasadnione bądź naruszało przepisy - sąd rozpoznaje
w składzie jednego sędziego, zgodnie z zasadą określoną w art. 47 § 1 KPC. Sąd Najwyższy odwołał się przy tym do
swojego stanowiska wyrażonego w uchwale z 18.3.2008 r. (II PZP 1/08).
Zbieżny z powyższym stanowiskiem pozostawał także pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku
z 22.10.2015 r. (III APa 10/15). W sposób pośredni swoją aprobatę dla takiej interpretacji art. 47 § 2 pkt 1 KPC
wyraził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z 14.6.2016 r. (II PZ 9/16).
W opozycji do zaprezentowanego wyżej stanowiska orzeczniczego znajdował się natomiast wyrok Sądu
Najwyższego z 4.10.2018 r. (III PK 92/17), w którym stwierdzono, że sprawy o roszczenia z tytułu nieuzasadnionego
lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie
art. 415 KC w zw. z art. 300 KP podlegają rozpoznaniu przez sąd pracy w składzie ławniczym (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a
in fine KPC).
W tym stanowisku Sąd Najwyższy podkreślił, że chociaż sporne roszczenia z tytułu szczególnie nagannego
(kwalifikowanego) nieuzasadnionego lub bezprawnego (niezgodnego z prawem) rozwiązania stosunku pracy
były dochodzone na podstawie przepisów KC (w zw. z art. 300 KP), to bez wątpienia kwalifikowały się jako
sprawa z zakresu prawa pracy podlegająca rozpoznaniu przez sąd pracy w składzie ławniczym
w postępowaniu w odrębnym z zakresu prawa pracy (art. 459 i n. KPC), gdyż dotyczyły potrzeby osądzenia
sporu o odszkodowanie nie tylko w ujęciu przepisów KP, ale także w rozumieniu przepisów KC o czynach
niedozwolonych (art. 415 KC w zw. z art. 300 KP). W konsekwencji sprawy o roszczenia z zakresu prawa pracy
z tytułu kwalifikowanego nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy, dochodzone
przez pracownika od pracodawcy na podstawie przepisów KC w zw. z art. 300 KP podlegają rozpoznaniu przez sąd
pracy w składzie ławniczym (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a in fine KPC), bo przepis ten nie zawiera zastrzeżenia, że w takim
składzie (ławniczym) sądy pracy rozpoznają wyłącznie roszczenia dotyczące nieuzasadnionego lub niezgodnego

z prawem wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy, o których mowa w art. 45 albo art. 56 KP. Tymczasem,
sprawy z zakresu pracy o uzupełniające roszczenia odszkodowawcze dochodzone przez pracownika od pracodawcy
na podstawie przepisów KC w związku z art. 300 KP należą zwykle do co najmniej równie skomplikowanych
prawniczo kwestii wymagających takiego samego lub większego wysiłku jurysdykcyjnego przy prawidłowym osądzie
tego typu szczególnych sporów o istotnym znaczeniu dla stron stosunku pracy, jak osąd spraw o „typowe”
odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia albo rozwiązania
stosunku pracy dochodzonego na podstawie przepisów KP. Pracownicza i prawniczo złożona natura spornych
roszczeń przemawia zatem za ich rozpoznaniem przez sądy pracy w powiększonym ("mocniejszym") składzie
ławniczym (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a in fine KPC, por. w tym zakresie uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
z 5.6.2013 r., III PZP 2/13).
Kwestia składu sądu w sprawach odszkodowawczych pracowników opartych o przepisy KC została zatem w sposób
jednoznacznie na nowo rozstrzygnięta przez SN.
Sąd Najwyższy postanowił nadać tej uchwale moc zasady prawnej i zastrzegł, że przyjęta w niej wykładnia
obowiązuje od dnia podjęcia uchwały.
Uchwała SN (7 - zasada prawna) z 17.10.2019 r., III PZP 5/19

Sąd Najwyższy jednoznacznie rozstrzygnął kwestię składu sądu w sprawach odszkodowawczych pracowników opartych o przepisy KC. Decyzja z 17.10.2019 r. nadaje mocy zasadzie prawnej, wskazując na konieczność rozpoznania takich spraw przez sądy pracy w powiększonym składzie ławniczym.