Wprowadzenie jednej stawki opłat w postępowaniu cywilnym
Ustawa z lipca 2019 roku wprowadziła istotne zmiany dotyczące opłat sądowych w postępowaniu cywilnym, ograniczając liczbę stawek opłat do jednej wyższej stawki w wysokości 100 zł. Zmiana ma na celu zmniejszenie liczby spraw błahych oraz zrównanie opłat z rzeczywistymi kosztami sądowymi.
Tematyka: ustawa, opłaty sądowe, postępowanie cywilne, stawki opłat, zmiany prawne, Kodeks postępowania cywilnego, koszty sądowe, nowelizacja ustawy, sprawy cywilne, opłata stała
Ustawa z lipca 2019 roku wprowadziła istotne zmiany dotyczące opłat sądowych w postępowaniu cywilnym, ograniczając liczbę stawek opłat do jednej wyższej stawki w wysokości 100 zł. Zmiana ma na celu zmniejszenie liczby spraw błahych oraz zrównanie opłat z rzeczywistymi kosztami sądowymi.
Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469; dalej jako: ZmKPC19) wprowadziła zmiany nie tylko w ustawie z 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm., dalej jako: KPC), ale także w ustawie z 28.7.2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 785 ze zm.; dalej jako: KSCU). Istotne zmiany dotyczą ograniczenia liczby stawek opłat sądowych z czterech do jednej. • Dotychczas obowiązywały w postępowaniu cywilnym cztery różne stawki opłat sądowych w wysokości 30, 40, 50 i 60 zł. • Nowelizacja ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zastępuje cztery stawki jedną wyższą stawką w wysokości 100 zł (art. 13 ust. 5, art. 15 ust. 2, art. 22, art. 23, art. 44 ust. 1, art. 49 ust. 1, art. 62, art. 64, art. 68, art. 70 i art. 71 KSCU). • Nowe stawki opłat sądowych obowiązują od 21.8.2019 r. Dotychczas obowiązywały cztery podstawowe stawki opłat sądowych w postępowaniu cywilnym - 30, 40, 50 i 60 zł. Różnice między nimi były niewielkie i wynosiły 10 zł. Nowelizacja ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych likwiduje te stawki i wprowadza jedną, wyższą stawkę opłat sądowych w wysokości 100 zł. Ustawodawca uznał jednak, że w świetle aktualnych realiów życiowych kwoty te są zbyt niskie. Powoduje to wnoszenie do sądu spraw błahych, obciążających niepotrzebnie sędziów. Ponadto wpływy z opłat sądowych są według ustawodawcy „zbyt niskie i nie zapewniają pokrycia kosztów podstawowego kompleksu czynności sądu, które muszą zostać wykonane w każdej sprawie niezależnie od jej dalszego toku i wyniku: rejestracji i kontroli pisma wszczynającego postępowanie, doręczenia jego odpisu, sporządzenia i doręczenia przynajmniej kilku pism sądowych”. Ponadto tak duże zróżnicowanie opłat powoduje omyłki sądu i dodatkowy nakład pracy niezbędny na ich usunięcie. Wszystko to sprawiło, że nowelizacja ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprowadza w miejsce czterech różnych stawek opłat sądowych jedną, wyższą niż dotychczas, stawkę. Jej wysokość określona została na wspomniane 100 zł. Zdaniem ustawodawcy jest to kwota odpowiadająca mniej więcej wynagrodzeniu, jakie osoba otrzymująca minimalne wynagrodzenie, zarabia w ciągu jednego dnia pracy. Jest to kwota, która ma zniechęcić do wnoszenia błahych spraw do sądów cywilnych, jednocześnie nie stanowiąc bariery dla uboższej części społeczeństwa, w dostępie do sądu. Opłata stała i stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe - przepisy ogólne Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 13 KSCU opłata stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe wynosiła 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł. W sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych natomiast opłata ta wynosiła od 30 do 1 000 zł. W postępowaniu grupowym zaś nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł. Po nowelizacji ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłata stała lub stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym wynosi nie mniej niż 100 zł i nie więcej niż 100 000 zł. Ponadto, dotychczas opłata stała od zażalenia na postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez biegłego, tłumacza i kuratora wynosiła 40 zł. Po zmianie art. 22 KSCU opłata ta wynosi 100 zł i dodatkowo obejmuje wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych także przez mediatora i uprawnioną osobę trzecią. Opłatę stałą w wysokości 100 zł pobierać się będzie teraz także od wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej; apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie, w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu, jak również od wniosku o zabezpieczenie dowodu (art. 23 KSCU). Opłata stała w sprawach z zakresu prawa o księgach wieczystych Zgodnie ze znowelizowanym art. 44 ust. 1 KSCU opłata stała od wniosku o założenie księgi wieczystej, połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości, odłączenie nieruchomości lub jej części, sprostowanie działu I-O, wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, dokonanie innych wpisów, poza określonymi w art. 42 i 43 KSCU wzrosła z 60 do 100 zł. Ponadto, jeżeli założenie księgi wieczystej następuje w związku z odłączeniem nieruchomości lub jej części z istniejącej księgi wieczystej, obowiązuje tylko jedna opłata stała w wysokości 100 zł. Opłata stała w sprawach z zakresu prawa spadkowego Również w przypadku wysokości opłat z zakresu prawa spadkowego po nowelizacji KSCU nastąpił wzrost z 50 do 100 zł. Opłata stała w wysokości 100 zł, zgodnie z art. 49 ust. 1 KSCU obejmuje obecnie: stwierdzenie nabycia spadku, zabezpieczenie spadku, sporządzenie spisu inwentarza oraz odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Opłata stała w sprawach z zakresu działania Krajowego Rejestru Sądowego Zmiany stawek opłat sądowych objęły także opłaty z zakresu działania Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie z nowelizacją art. 62 KSCU opłata stała od od wniosku o wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów wzrosła z 50 do 100 zł. Z 40 do 100 zł wzrosła też stawka opłaty od wniosku o uwierzytelnienie odpisu statutu w postępowaniu rejestrowym - art. 64 KSCU. Wysokość opłat w postępowaniu zabezpieczającym Omawiana nowelizacja ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i wyrównanie stawki opłat sądowych objęły także postępowanie zabezpieczające (art. 68 KSCU). Z 40 do 100 zł wzrosły opłaty od udzielenia, zmiany lub uchylenia zabezpieczenia roszczenia, jak również od wydania, zmiany, uchylenia, stwierdzenia wygaśnięcia, zmiany wykonania, ograniczenia wykonania lub zakończenia wykonania europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym. Opłata w wysokości 100 zł obowiązuje także w przypadku wniosku o uzyskanie informacji o rachunku bankowym, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 655/2014 z 15.5.2014 r. ustanawiającym procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. UE z 2014 r. L Nr 189). Nowe stawki opłat sądowych obowiązują od 21.8.2019 r.
Nowelizacja ustawy o kosztach w sprawach cywilnych wprowadza jedną stawkę opłat sądowych zamiast czterech różnych, ustaloną na 100 zł. Zmiana ma na celu zniechęcenie do wnoszenia błahych spraw do sądów oraz zapewnienie pokrycia kosztów podstawowych czynności sądu.