Kontrola z urzędu dotycząca ewentualnego zaistnienia naruszenia przepisów jurysdykcyjnych w sprawach dotyczących umów konsumenckich
Sąd państwa członkowskiego pochodzenia orzeczenia dotyczącego zaświadczenia przewidzianego w rozporządzeniu Nr 1215/2012 nie może z urzędu badać zgodności orzeczenia z tym rozporządzeniem. Sprawa dotyczyła wydania nakazu zapłaty w Mediolanie wobec A.M. Fiermonte oraz związanych z tym kwestii jurysdykcji i umów konsumenckich.
Tematyka: sąd państwa członkowskiego, rozporządzenie Nr 1215/2012, nakaz zapłaty, umowy konsumenckie, jurysdykcja, Trybunał Sprawiedliwości, TS, wyrok TS, prawo konsumenta
Sąd państwa członkowskiego pochodzenia orzeczenia dotyczącego zaświadczenia przewidzianego w rozporządzeniu Nr 1215/2012 nie może z urzędu badać zgodności orzeczenia z tym rozporządzeniem. Sprawa dotyczyła wydania nakazu zapłaty w Mediolanie wobec A.M. Fiermonte oraz związanych z tym kwestii jurysdykcji i umów konsumenckich.
Sąd państwa członkowskiego pochodzenia orzeczenia - do którego wpłynął wniosek o wydanie zaświadczenia przewidzianego w art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012, dotyczącego prawomocnego orzeczenia wydanego przeciwko konsumentowi - nie jest uprawniony do badania z urzędu jego zgodności z tym tego rozporządzeniem. Stan faktyczny Adwokat A. Salvoni, prowadzący kancelarię Mediolanie, wniósł pozew do sądu w Mediolanie o wydanie nakazu zapłaty wobec A.M. Fiermonte, zamieszkałej w Hamburgu, obejmującego kwoty należne mu z tytułu wynagrodzenia za usługi wykonane w toku postępowania dotyczącego podważenia testamentu holograficznego ojca jego klientki. Sąd wydał nakaz zapłaty, a A.M. Fiermonte nie złożyła wobec niego sprzeciwu. Następnie A. Salvoni zwrócił się do sądu o wydanie w odniesieniu do tego nakazu zaświadczenia zgodnie z art. 53 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. z 2012 r. L Nr 351, s. 1. Jednocześnie ten sąd uznał, że A. Salvoni prowadził działalność nakierowaną na RFN i zwrócił się do tego adwokata o udokumentowanie, w jakiej kancelarii prowadził działalność w okresie, w którym prowadził sprawę A.M. Fiermonte. Dokumenty złożone przez A. Salvoniego potwierdzają, że jego działalność była nakierowana na RFN. Uznawszy, że stosunek pomiędzy A. Salvonim a A.M. Fiermonte jest porównywalny z umową konsumencką, sąd orzekł, że wydanie nakazu zapłaty nastąpiło z naruszeniem przepisów jurysdykcyjnych ustanowionych w sekcji 4 rozdziału II rozporządzenia Nr 1215/2012, dotyczącej przepisów jurysdykcyjnych obowiązujących w sprawach dotyczących umów konsumenckich. W tym kontekście sąd powziął wątpliwości dotyczące kompetencji przyznanych sądowi mającemu wydać zaświadczenie zgodnie z art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012, w sytuacji gdy orzeczenie, które w świetle prawa krajowego jest ostateczne, zostało wydane z naruszeniem przepisów jurysdykcyjnych tego rozporządzenia. Pytanie prejudycjalne Czy art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012 w związku z art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd, do którego złożono wniosek o wydanie przewidzianego w owym art. 53 zaświadczenia w odniesieniu do prawomocnego orzeczenia, mógł zbadać z urzędu, czy nie naruszono przepisów sekcji 4 rozdziału II tego rozporządzenia, w celu poinformowania konsumenta o ewentualnie stwierdzonym naruszeniu i umożliwienia temu konsumentowi świadomej oceny możliwości skorzystania ze środka prawnego przewidzianego w art. 45 tego rozporządzenia? Stanowisko TS Trybunał stwierdził, że z porównania art. 42 ust. 1 lit. b) z art. 42 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Nr 1215/2012 wynika, że sąd rozpatrujący wniosek o wydanie zaświadczenia nie powinien badać jurysdykcji sądu, który wydał orzeczenie co do istoty, w odróżnieniu od tego, czego wymaga się od niego w odniesieniu do orzeczenia zarządzającego środek tymczasowy lub zabezpieczający. Podczas gdy art. 42 ust. 1 lit. b) nakłada na wnioskodawcę obowiązek, aby dla celów wykonania orzeczenia rozstrzygającego co do istoty przedstawił zaświadczenie potwierdzające wykonalność orzeczenia, art. 42 ust. 2 lit. b) wymaga, aby zaświadczenie przedstawione dla celów wykonania orzeczenia zarządzającego środek tymczasowy lub zabezpieczający wyraźnie poświadczało posiadanie przez sąd wydający dane orzeczenie jurysdykcji w sprawie głównej. Wniosek ten znajduje potwierdzenie, zdaniem TS, w treści owego zaświadczenia, którego wzór formularza znajduje się w załączniku I do rozporządzenia Nr 1215/2012, a w szczególności w pkt 4.6.2 owego załącznika, dotyczącym środków tymczasowych i zabezpieczających. Ponadto, to rozróżnienie jest spójne z okolicznością, że w innych przypadkach sądem rozpoznającym wniosek o wydanie zaświadczenia jest sąd pochodzenia, który wydał orzeczenie co do istoty sprawy, o którego uznanie lub wykonanie wniesiono, i który w konsekwencji formalnie ustalił swoją jurysdykcję, w sposób dorozumiany lub wyraźny, wydając przedmiotowe orzeczenie zgodnie z art. 2 rozporządzenia Nr 1215/2012. Trybunał wskazał, że z treści art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012 wynika, iż sąd pochodzenia ma obowiązek wydania sporządzonego zaświadczenia na wniosek każdej zainteresowanej strony. Przepis ten nie przewiduje, aby do tego sądu należało zbadanie aspektów sporu, które nie wchodzą w zakres stosowania tego przepisu, takich jak kwestie merytoryczne i jurysdykcja, które zostały już rozstrzygnięte w orzeczeniu, o którego wykonanie wniesiono. Ponadto z orzecznictwa TS wynika, że wydanie zaświadczenia następuje niemal automatycznie (wyrok Trade Agency, C-619/10, pkt 41). Zatem w ocenie TS art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd państwa członkowskiego pochodzenia orzeczenia, do którego wpłynął wniosek o wydanie zaświadczenia, o którym mowa w tym przepisie, dotyczącego prawomocnego orzeczenia wydanego przeciwko konsumentowi, badał z urzędu, w sprawie takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, czy orzeczenie to zostało wydane z poszanowaniem przepisów jurysdykcyjnych tego rozporządzenia. Trybunał wskazał, że w odniesieniu do przepisów jurysdykcyjnych ustanowionych przez rozporządzenie Nr 1215/2012 motyw 18 rozporządzenia precyzuje, że strona słabsza powinna być chroniona przez przepisy jurysdykcyjne bardziej dla niej korzystne niż przepisy ogólne. Cel ten realizują przepisy proceduralne rozporządzenia Nr 1215/2012. Z art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że we wskazanych przezeń przypadkach jurysdykcję ustala się w oparciu o przepisy szczególne znajdujące zastosowanie do umów zawieranych pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą, które to przepisy zostały ustanowione w sekcji 4 rozdziału II owego rozporządzenia. Jeżeli chodzi o etap uznawania i wykonywania orzeczenia w wezwanym państwie członkowskim, to zgodnie z motywem 29 rozporządzenia Nr 1215/2012 osoba, wobec której wystąpiono o wykonanie orzeczenia, powinna mieć możliwość wystąpienia o odmowę uznania lub wykonania orzeczenia, jeżeli uzna, że występuje jedna z podstaw odmowy uznania, przy czym jedną z takich podstaw jest naruszenie przepisów regulujących jurysdykcję szczególną. W tej sytuacji, rzecznik generalny podkreślił w pkt 76 i 77 opinii, że orzecznictwo Trybunału dotyczące dyrektywy 93/13 nie może zostać odpowiednio zastosowane w kontekście rozporządzenia Nr 1215/2012, ustanawiającego przepisy proceduralne, podczas gdy dyrektywa 93/13 ma celu minimalną harmonizację prawa państw członkowskich w zakresie klauzul abuzywnych w umowach zawieranych z konsumentami. Odnosząc się do prawa do skutecznego środka prawnego, o którym mowa w art. 47 Karty, TS stwierdził, że nie doszło do jego naruszenia, ponieważ art. 45 rozporządzenia Nr 1215/2012 umożliwia pozwanemu powołanie się w szczególności na ewentualne naruszenie przepisów jurysdykcyjnych zawartych w jego sekcji 4 rozdziału II w dziedzinie umów konsumenckich. Reasumując TS orzekł, że art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012 w zw. z art. 47 Karty należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd, do którego złożono wniosek o wydanie przewidzianego w art. 53 zaświadczenia w odniesieniu do prawomocnego orzeczenia, mógł zbadać z urzędu, czy nie naruszono przepisów sekcji 4 rozdziału II tego rozporządzenia, w celu poinformowania konsumenta o ewentualnie stwierdzonym naruszeniu i umożliwienia temu konsumentowi świadomej oceny możliwości skorzystania ze środka prawnego przewidzianego w art. 45 tego rozporządzenia. W przedstawionym wyroku Trybunał potwierdził ograniczony zakres uprawnień sądu, do którego złożono wniosek o wydanie przewidzianego w art. 53 rozporządzenia Nr 1215/2012 zaświadczenia w odniesieniu do prawomocnego orzeczenia, nawet w przypadku, po pierwsze, spraw z udziałem konsumenta oraz, po drugie, powzięcia przez ten sąd wątpliwości co do ewentualnego naruszenia przepisów tego rozporządzenia i umożliwienia temu konsumentowi skorzystanie ze środka prawnego wskazanego w art. 45 tego aktu prawnego. Wyrok TS z 4.9.2019 r., Salvoni, C-347/18
Trybunał ustalił, że sąd pochodzenia orzeczenia nie może badać z urzędu zgodności z przepisami jurysdykcyjnymi. Decyzja ta ma zapobiec naruszeniom praw konsumentów. Wyrok TS potwierdza ograniczone uprawnienia sądu w tego typu sprawach.