Ograniczenie możliwości podnoszenia zarzutu potrącenia w nowelizacji KPC
Ustawa z 4.7.2019 r. wprowadza zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego ograniczające nadużycia zarzutu potrącenia w celach przewlekania postępowania. Nowe przepisy precyzują warunki, jakie musi spełnić zarzut potrącenia, oraz terminy jego zgłoszenia. Ustawa ma na celu skrócenie postępowań sądowych i zapobieżenie nadużyciom procesowym.
Tematyka: zarzut potrącenia, Kodeks postępowania cywilnego, zmiany prawne, nadużycia procesowe, postępowanie sądowe
Ustawa z 4.7.2019 r. wprowadza zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego ograniczające nadużycia zarzutu potrącenia w celach przewlekania postępowania. Nowe przepisy precyzują warunki, jakie musi spełnić zarzut potrącenia, oraz terminy jego zgłoszenia. Ustawa ma na celu skrócenie postępowań sądowych i zapobieżenie nadużyciom procesowym.
Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469) wprowadza do Kodeksu postępowania cywilnego zmiany mające na celu ograniczenie nadużywania zarzutu całkowitego bądź częściowego umorzenia wierzytelności dochodzonej pozwem wskutek potrącenia do celów przewlekania postępowania. • Zarzut potrącenia wykorzystywany jest często pod koniec procesu w celu jego przewlekania przez stronę, której zabrakło argumentów na swoją korzyść. • W myśl nowelizacji KPC pozwany zobowiązany będzie do przedstawienia zarzutu potrącenia w piśmie procesowym odpowiadającym wymaganiom stawianym pozwowi (z wyjątkiem opłat) - art. 2031 § 3 KPC. • Nowelizacja KPC zakłada, że podstawą zarzutu potrącenia powinna być tylko taka wierzytelność pozwanego, która jest niesporna lub udowodniona dokumentem nie pochodzącym wyłącznie od pozwanego (art. 2031 § 1 KPC). • Zmiany dotyczące art. 2031 KPC wejdą w życie 7.11.2019 r. Zarzut tzw. potrącenia czyli zarzut całkowitego bądź częściowego umorzenia wierzytelności dochodzonej pozwem wskutek potrącenia regulowany jest przez art. 498 i następne KPC. Polega on na umorzeniu zobowiązania w sytuacji, gdy osoby, które są wzajemnie swoimi wierzycielami, złożą oświadczenie o potrąceniu wierzytelności. Potrącenie to ma skutek z mocą wsteczną. Często jednak zarzut potrącenia wykorzystywany jest do przewlekania postępowania w sytuacji, gdy któraś ze stron nie ma już żadnych argumentów na swoją korzyść. Praktyka pokazuje, że w takich sytuacjach pozwany często powołuje się na to, że wierzytelność, której żąda od niego powód, została już zaspokojona poprzez potrącenie z innej wierzytelności wzajemnej. Wymusza to na sądzie przeprowadzenie postępowania dowodowego w tej sprawie. W jego wyniku zazwyczaj okazuje się, że zarzut potrącenia był bezpodstawny. Mimo to strona osiąga zamierzony efekt - zwłokę we właściwym postępowaniu czy odroczenie obowiązku zapłaty. Powyższe skłoniło ustawodawcę do ograniczenia możliwości podnoszenia zarzutu potrącenia. Zdaniem ustawodawcy, „podstawą zarzutu potrącenia winna być tylko taka wierzytelność pozwanego, która jest niesporna lub udowodniona dokumentem nie pochodzącym wyłącznie od pozwanego, a jeżeli te wymogi nie są spełnione – to tylko wierzytelność powstała z tego samego stosunku prawnego, co wierzytelność dochodzona pozwem” (art. 2031 § 1 KPC). Ustawodawca uznał, że wniesienie zarzutu potrącenia nie spełniającego powyższych przesłanek, prowadzić będzie do bezskuteczności zarzutu i jego nieuwzględnienia w rozstrzygnięciu. Uwzględnienie zarzutu w rozstrzygnięciu nie będzie rodziło powagi rzeczy osądzonej, tym samym umożliwiając wierzycielowi dochodzenie wierzytelności w innym procesie. Ponadto ustawodawca uznał, że pozwany może zgłosić zarzut potrącenia najpóźniej przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy. W przypadku, gdy wierzytelność stała się wymagalna dopiero w toku procesu, pozwany ma termin dwóch tygodni na zgłoszenie zarzutu potrącenia opartego na takiej wierzytelności (art. 203 1 § 2 KPC). Zarzut, który zostanie zgłoszony z uchybieniem tych terminów, będzie pominięty w rozstrzygnięciu. Co istotne, pozwany, podnosząc zarzut potrącenia, będzie miał obowiązek sprecyzować go poprzez jednoznaczne określenie wierzytelności, których dotyczy, oraz wskazanie faktów, na których ten zarzut opiera (art. 2031 KPC). Zarzut powinien być przedstawiony w piśmie procesowym, które powinno odpowiadać wymaganiom stawianym pozwowi (z wyjątkiem opłaty) - 2031 § 3 KPC. W przypadku niedopełnienia tych wymogów pismo będzie zwracane w trybie art. 130 KPC. Ustawodawca postanowił także zabezpieczyć pozwanego w sytuacji, gdy wskutek powyższych ograniczeń co do wnoszenia zarzutu potrącenia, dochodzi do wydania wyroku nie uwzględniającego potrącenia, które rzeczywiście nastąpiło. W takiej sytuacji pozwany ma prawo do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 KPC. Zmiany dotyczące art. 840 § 1 KPC weszły w życie 21.8.2019 r. natomiast zmiany dotyczące art. 203 1 § 1 KPC wejdą w życie 7.11.2019 r.
Nowelizacja KPC wprowadza szereg ograniczeń dotyczących zarzutu potrącenia, wymuszając precyzyjne formułowanie zarzutu oraz ograniczając możliwość jego zgłoszenia w późniejszym etapie postępowania. Ustawa ma na celu przeciwdziałanie nadużyciom procesowym i skrócenie czasu trwania postępowań sądowych.