Postępowanie nakazowe i postępowanie upominawcze po nowelizacji KPC
Dotychczasowe doświadczenia w zakresie postępowania nakazowego i upominawczego zostały pozytywnie ocenione, co zaowocowało jedynie niewielkimi zmianami w Kodeksie postępowania cywilnego podczas nowelizacji. Ustawa wprowadza m.in. możliwość wydawania nakazów zapłaty przez referendarzy sądowych oraz uporządkowuje przepisy dotyczące obu postępowań.
Tematyka: postępowanie nakazowe, postępowanie upominawcze, nowelizacja KPC, referendarze sądowi, nakaz zapłaty
Dotychczasowe doświadczenia w zakresie postępowania nakazowego i upominawczego zostały pozytywnie ocenione, co zaowocowało jedynie niewielkimi zmianami w Kodeksie postępowania cywilnego podczas nowelizacji. Ustawa wprowadza m.in. możliwość wydawania nakazów zapłaty przez referendarzy sądowych oraz uporządkowuje przepisy dotyczące obu postępowań.
Dotychczasowe doświadczenia w zakresie postępowania nakazowego i postępowania upominawczego są na tyle pozytywne, że podczas nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawodawca zdecydował się jedynie na ich dostosowanie do zmian w KPC w innych obszarach oraz usunięcie niewielkich niedociągnięć. Ustawa o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) wprowadza zatem jedynie nieznaczne zmiany w regulacjach dotyczących obu postępowań oraz porządkuje przepisy w ich zakresie. • Jedną z ważniejszych zmian jest dopuszczenie referendarzy sądowych do wydawania nakazów zapłaty w postępowaniu nakazowym (art. 47992 § 2 KPC). • Omawiane zmiany w KPC obejmują m.in. ujednolicenie przepisów w zakresie możliwości wydania nakazu zapłaty w obu postępowaniach (47989 § 1 KPC). • Wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku nie będzie stanowić podstawy do uzyskania tytułu wykonawczego przez bank, który go wydał (uchylenie art. 485 § 3 KPC). • Nowelizacja porządkuje też przepisy KPC w zakresie zarówno postępowania nakazowego, jak i upominawczego. Zwiększenie uprawnień referendarzy sądowych Ustawodawca uznał, że w związku z tym, że referendarze sądowi uprawnieni są do wydawania nakazów zapłaty (co uznaje się za czynność z zakresu ochrony prawnej), powinni mieć też możliwość wydawania ich w postępowaniu nakazowym. Dlatego też jedną z najistotniejszych nowelizacji KPC w zakresie postępowania nakazowego jest właśnie dopuszczenie referendarzy do wydawania nakazów zapłaty w tego rodzaju postępowaniach. Zdaniem ustawodawcy znacznie odciąży to sędziów i wpłynie na przyspieszenie postępowań. Kompetencje sądu w zakresie przygotowania i prowadzenia rozprawy oraz wydania wyroku pozostają niezmienione (art. 479 92 § 2 KPC). Podstawy odmowy wydania nakazu zapłaty Ustawodawca uznał też, że należy przywrócić w KPC możliwość zastosowania instytucji zwykłego procesu w postępowaniach w których dochodzi do odmowy wydawania nakazu zapłaty (lub jego uchylenia z urzędu) z powodu nieznajomości miejsca pobytu pozwanego lub niemożność doręczenia pozwanemu odpisu nakazu w kraju. Powyższe zmiany wprowadzone zostały poprzez zniesienie dotychczasowych odrębności w drodze uchylenia art. 4921 § 1, art. 499 § 1 pkt 4 i art. 5021 § 1 KPC. Dowody, które mogą stanowić podstawę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym W omawianej nowelizacji KPC ustawodawca postanowił uchylić dotychczas obowiązujący art. 485 § 3 KPC, który dopuszczał jako jeden z dowód, które mogą być podstawą do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku. Prowadziło to do absurdalnych sytuacji, w których bank mógł uzyskać tytuł wykonawczy na podstawie wydanego przez siebie dokumentu. Sytuacja ta, w odniesieniu do Prawa bankowego, była przedmiotem wyroku Trybunał Konstytucyjnego z 14.4.2015 r. (P 45/12). Ponadto ustawodawca uznał, że w postępowaniu nakazowym należy także znieść możliwość wykorzystywania warrantów i rewersów, jako podstawy do wydawania nakazu zapłaty (art. 485 § 4 KPC). Ujednolicenie regulacji w zakresie możliwości wydania nakazu zapłaty w obu postępowaniach Nowelizacja ujednolica także katalog przesłanek umożliwiających wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i w postępowaniu upominawczym. Zgodnie z art. 47989 § 1 KPC, w obu tych postępowaniach będzie można wydać nakaz zapłaty, gdy powód dochodzi roszczenia pieniężnego lub świadczenia innych rzeczy zamiennych. W dotychczasowym stanie prawnym obie możliwości dopuszczalne były jedynie w postępowaniu nakazowym (art. 485 § 1 KPC). Uporządkowanie przepisów Omawiana nowelizacja porządkuje też przepisy w zakresie postępowania nakazowego i postępowania upominawczego. Ustawodawca zdecydował się m.in. na: „usunięcie przepisów, które zbytecznie powtarzają przepisy zwykłego procesu; ujednolicenie przepisów regulujących te same instytucje; zawarcie ich w przepisach wspólnych dla obu postępowań; pozostawienie w przepisach odrębnych dla każdego z tych postępowań tylko norm. Omawiane zmiany wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia nowelizacji.
Nowelizacja KPC wprowadza nieznaczne zmiany w zakresie postępowania nakazowego i upominawczego, przede wszystkim zwiększając uprawnienia referendarzy sądowych. Ustawodawca postanowił także ujednolicić regulacje dotyczące wydawania nakazu zapłaty w obu postępowaniach, co ma przyczynić się do przyspieszenia procesów.