Kontrola formalna apelacji i jej treść a nowelizacja KPC
Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw przynosi istotne zmiany w zakresie kontroli apelacji i ich treści. Nowe przepisy mają na celu uproszczenie i przyspieszenie postępowań cywilnych, koncentrując je w sądzie odwoławczym i ograniczając możliwość wniesienia nowych faktów i dowodów. Referendarze sądowi zyskują nowe kompetencje, a kontrola formalna apelacji zostaje przekazana do sądu odwoławczego.
Tematyka: kontrola formalna, apelacja, nowelizacja KPC, postępowanie cywilne, referendarz sądowy
Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw przynosi istotne zmiany w zakresie kontroli apelacji i ich treści. Nowe przepisy mają na celu uproszczenie i przyspieszenie postępowań cywilnych, koncentrując je w sądzie odwoławczym i ograniczając możliwość wniesienia nowych faktów i dowodów. Referendarze sądowi zyskują nowe kompetencje, a kontrola formalna apelacji zostaje przekazana do sądu odwoławczego.
Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) wprowadza istotne zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego w zakresie obowiązującego dotychczas modelu postępowania międzyinstancyjnego, a zwłaszcza kontroli apelacji. Ponadto przewiduje zmiany, co do samej treści apelacji, ograniczając możliwość wnoszenia nowych faktów i dowodów do określonych, wyjątkowych sytuacji. Celem zmian jest uproszczenie i przyspieszenie postępowania cywilnego. • Nowelizacja zastępuje prowadzenie postępowania międzyinstancyjnego, zwłaszcza kontroli apelacji, przez kilka sądów, na rzecz postępowania prowadzonego przez jeden sąd odwoławczy. • Referendarze sądowi zyskają uprawnienia do kontroli przesłanek skutecznego wniesienia apelacji. • Powoływanie w apelacji nowych faktów i dowodów dopuszczalne będzie tylko w wyjątkowych sytuacjach. Przewlekłość postępowania apelacyjnego w dotychczasowej praktyce sądów Obowiązujący dotychczas model postępowania międzyinstancyjnego miał na celu zapewnienie pełnej kontroli sądu II instancji nad orzeczeniami sądu I instancji. Aby to osiągnąć strona musiała posiadać uzasadnienie orzeczenia wydane przez sąd I instancji, następnie wnieść apelację w prawidłowej formie i umożliwić stronie przeciwnej zapoznanie się z nią i przedstawienie własnego stanowiska. Wówczas sąd II instancji mógł przystąpić do jej rozpoznania. Omawiane postępowanie prowadzone było w dwóch fazach, przez dwa sądy - I i II instancji - które prowadziły niezależne kontrole braków formalnych. Następnie skład orzekający sądu odwoławczego mógł dokonać trzeciej kontroli. Działania te, przy dużym obciążeniu sądów i z uwagi na wymagający czasu obrót pocztowy, nadmiernie przeciągały się w czasie. Zmiany wprowadzone przez nowelizację KPC Zadaniem omawianej nowelizacji KPC jest przyspieszenie omawianego postępowania poprzez: „koncentrację postępowania w sądzie II instancji; uproszczenie czynności kontroli formalnej; odejście od dewolutywności w zakresie zażaleń na czynności sądu podjęte w toku całego postępowania międzyinstancyjnego; ograniczenie liczby czynności i doręczeń dokonywanych przez sąd w toku postępowania międzyinstancyjnego”. Dzięki nowelizacji przepisów KPC kontrola formalna apelacji, czyli ustalenie, czy apelacja spełnia wymagania co do formy, treści, terminu i opłaty, zostanie w całości przekazana do sądu odwoławczego, a rola sądu I instancji zostanie ograniczona jedynie do przedstawienia akt z apelacją sądowi odwoławczemu (art. 371 i art 373 KPC). Ponadto wprowadzone w trybie rozpoznawania zażaleń zmiany spowodują, że zażalenia na postanowienia wydawane w postępowaniu międzyinstancyjnym będą rozpoznawane przez sąd odwoławczy, tylko w innym składzie. Dzięki temu zniknie konieczność korzystania z obrotu pocztowego i przesyłania akt sprawy między sądami. Zdaniem ustawodawcy przyczyni się to także do ujednolicenia orzecznictwa oraz praktyki związanej z tego typu kontrolą. W sytuacji, gdy apelacja wniesiona zostanie bezpośrednio do sądu II instancji, sąd ten jedynie zawiadomi sąd I instancji o tym fakcie, i zażąda przedstawienia akt sprawy. Zniknie dotychczasowa konieczność odsyłania apelacji do sądu I instancji (art. 369 § 3). Kontrola przesłanek skutecznego wniesienia apelacji jako kompetencja referendarza sądowego Wyrazem rosnącej w ostatnich czasach tendencji do przekazywania coraz szerszych uprawnień związanych z wykonywaniem czynności sądowych referendarzom sądowym, celem odciążenia sędziów, jest powierzenie im kontroli przesłanej skutecznego wniesienia apelacji, które mają czysto formalny charakter. Zgodnie bowiem z nowym § 2art. 373 KPC czynności związane z nadaniem biegu apelacji może wykonywać referendarz sądowy. Warto wspomnieć, że ewentualna skarga na działania referendarza w omawianym zakresie z pewnością będzie podlegała szybszemu rozpatrzeniu niż zażalenie na postanowienie sądu I instancji, obowiązujące dotychczas. Treść apelacji Omawiana nowelizacja KPC wnosi kilka istotnych zmian związanych z wymogami co do treści apelacji. W postępowaniu cywilnym, co do zasady, wszystkie fakty i dowody powinny zostać przedstawione sądowi I instancji. Mimo to, dotychczasowe brzmienie art. 368 KPC dopuszczało powoływanie przez stronę w apelacji nowych faktów i dowodów. Nowelizacja uzupełnia ten przepis i wskazuje, że powołując nowe fakty i dowody, należy uprawdopodobnić, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem I instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Ponadto, strony będą miały obowiązek wskazywania konkretnych faktów jako podstawy wniosków dowodowych oraz żądań i zarzutów (art. 368 § 12 KPC). W szczególności strony będą zobowiązane do wskazania w zarzutach co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, faktów ustalonych przez sąd I instancji, niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, nieustalonych przez sąd I instancji. Nowym rozwiązaniem jest też nałożenie na strony, w związku z dopuszczeniem w sprawach cywilnych protokołu elektronicznego, obowiązku oznaczenia tej części zapisu utrwalonego za pomocą urządzenia rejestrującego, która dotyczy faktu, na który powołuje się strona (art. 368 § 1 3 KPC). Jest to rozwiązanie wynikające z praktyki sądowej, pozwalające oszczędzić sądowi wielu godzin pracy poświęconych na odsłuchiwanie nieopisanych nagrań. Omawiane zmiany wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia nowelizacji.
Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadza zmiany mające na celu przyspieszenie postępowań apelacyjnych, koncentrację postępowania w sądzie odwoławczym oraz ujednolicenie orzecznictwa. Kontrola formalna apelacji zostaje przeniesiona do sądu odwoławczego, a referendarze sądowi zyskują nowe uprawnienia. Strony będą zobowiązane do wskazywania konkretnych faktów jako podstawy wniosków dowodowych oraz zarzutów.