Aktywizacja stron w postępowaniu dowodowym, uproszczenia w odbieraniu przyrzeczenia oraz dopuszczeniu dowodów z dokumentów
Publikacja omawia główne założenia zmian w Kodeksie postępowania cywilnego związanych z postępowaniem dowodowym, aktywizacją stron przy przeprowadzaniu dowodów, uściśleniem zasad odbierania przyrzeczenia oraz uproszczeniem dopuszczenia dowodu z dokumentu. Nowe przepisy mają na celu klarowne określenie treści postanowienia dowodowego, zwiększenie odpowiedzialności stron za efektywne prowadzenie postępowania dowodowego oraz usprawnienie procedury odbierania przyrzeczenia i dopuszczania dowodów z dokumentów.
Tematyka: Aktywizacja stron, postępowanie dowodowe, uściślenie zasad, odbieranie przyrzeczenia, dopuszczenie dowodów z dokumentów
Publikacja omawia główne założenia zmian w Kodeksie postępowania cywilnego związanych z postępowaniem dowodowym, aktywizacją stron przy przeprowadzaniu dowodów, uściśleniem zasad odbierania przyrzeczenia oraz uproszczeniem dopuszczenia dowodu z dokumentu. Nowe przepisy mają na celu klarowne określenie treści postanowienia dowodowego, zwiększenie odpowiedzialności stron za efektywne prowadzenie postępowania dowodowego oraz usprawnienie procedury odbierania przyrzeczenia i dopuszczania dowodów z dokumentów.
Główne założenia dotyczące zmian w KPC, wprowadzone ustawa z dnia 4.7.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1469) w zakresie postępowania dowodowego: • Uściślenie treści postanowienia dowodowego • Aktywizacja stron przy przeprowadzaniu dowodów • Uściślenie zasad odbierania przyrzeczenia • Uproszczone dopuszczenie dowodu z dokumentu Uściślenie treści postanowienia dowodowego Zmiana wymagań co do treści wniosku dowodowego musi pociągnąć za sobą zmianę obligatoryjnej treści postanowienia o dopuszczeniu dowodu. Dotychczasowe brzmienie art. 236 KPC - w postanowieniu o przeprowadzeniu dowodu sąd oznaczy fakty podlegające stwierdzeniu, środek dowodowy i - stosownie do okoliczności - sędziego lub sąd, który ma dowód przeprowadzić, a ponadto, jeżeli to jest możliwe, termin i miejsce przeprowadzenia dowodu. Wyznaczając sędziego, sąd może pozostawić mu oznaczenie terminu przeprowadzenia dowodu - nie precyzuje dokładnie treści postanowienia dowodowego. Znowelizowane przepisy mają stanowić, że w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu sąd oznaczy środek dowodowy i fakty, które mają nim zostać wykazane, a w miarę potrzeby i możliwości – także termin i miejsce przeprowadzenia dowodu. Jeżeli o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczenia dowodu wnosiła strona, w postanowieniu wystarczy powołać się na treść jej wniosku. Zlecając przeprowadzenie dowodu sędziemu wyznaczonemu albo sądowi wezwanemu, sąd oznaczy tego sędziego albo ten sąd. Jeżeli nie oznaczono terminu lub miejsca przeprowadzenia dowodu, oznaczy je sędzia wyznaczony albo sąd wezwany. Aktywizacja stron przy przeprowadzaniu dowodów Nowo wprowadzony art. 2421 KPC nakłada na stronę – w miarę, oczywiście, jej możliwości – obowiązek dołożenia starań, by osoba wezwana przed sąd na wniosek strony stawiła się we wskazanym miejscu i czasie. W myśl tego przepisu strona, która wnosiła o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub innej osoby, powinna dołożyć starań, by osoba ta stawiła się w wyznaczonym czasie i miejscu, w szczególności zawiadomić ją o obowiązku, czasie i miejscu stawiennictwa. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy znaczenie tej zasady jest większe niż tylko to, że nie pozwala obarczać wyłącznie sądu winą za nieskuteczność doręczeń. Przepis ten czyni stronę współodpowiedzialną za sprawne prowadzenie postępowania dowodowego, a w efekcie – procesu w ogóle. Uściślenie zasad odbierania przyrzeczenia Projektodawca uzasadniając zmiany w zakresie odbierania przyrzeczenia wskazuje, że mimo wagi aktu przyrzeczenia, zarówno formalnej, jak i realnej, jego regulacja w Kodeksie postępowania cywilnego jest fragmentaryczna i niewystarczająca – zwłaszcza w obliczu pojawienia się w sądownictwie równoległej do sędziów kategorii orzeczników: referendarzy sądowych. Wyjaśnienia, zdaniem projektodawcy, wymaga także tryb postępowania przy ponownych czynnościach z udziałem osoby, od której już przyrzeczenie odebrano. Należy więc, na wzór procedury karnej, wskazać wprost, że odebranie przyrzeczenia jest wyłączną kompetencją sądu albo sędziego i że przy ponownym przesłuchaniu można je odebrać na nowo, jeżeli jest taka potrzeba. W myśl nowo wprowadzonego przepisu art. 2422 § 1 KPC ilekroć ustawa przewiduje odebranie przyrzeczenia od osoby stawającej przed sądem, może je odebrać tylko sąd lub sędzia wyznaczony. Osobie, która w danej sprawie składała już przyrzeczenie, przypomina się je przy czynności z jej udziałem, chyba że będzie potrzebne ponowne odebranie przyrzeczenia. Zmianie ulega również art. 266 § 3 KPC, który otrzymuje brzmienie: „Jeżeli świadek ma składać zeznania, odbiera się od niego przyrzeczenie, po pouczeniu go o znaczeniu tego aktu.” Ustawodawca uchyla również art. 270 KPC, w myśl którego w razie powtórnego przesłuchania świadka przypomina mu się poprzednio złożone przyrzeczenie. Uproszczone dopuszczenie dowodu z dokumentu Uzasadnieniem dla wprowadzonych zmian ma być fakt, że specyfika dowodu z dokumentu (dokument sam z siebie określa zakres informacji, którą niesie – czyli fakt, który ma wykazać, a przeprowadzenie dowodu z dokumentu polega po prostu na jego przeczytaniu) czyni zbędnym wydawanie postanowienia o dopuszczeniu dowodu tego rodzaju. Należy więc w przepisie szczególnym przewidzieć, że dokument zawarty w aktach sprawy staje się dowodem bez potrzeby dopuszczania go odrębnym postanowieniem, natomiast wydania postanowienia dowodowego wymaga jego wyłączenie z materiału dowodowego. Stanowić ma o tym nowo wprowadzony art. 2432 KPC, w myśl którego dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia. Pomijając dowód z takiego dokumentu, sąd wydaje postanowienie. Zmiany wejdą w życie 7.11.2019 r.
Wprowadzone zmiany mają na celu usprawnienie postępowania dowodowego, zwiększenie przejrzystości oraz skuteczności działań stron. Nowe regulacje mają również ułatwić proces odbierania przyrzeczenia oraz dopuszczania dowodów z dokumentów, co powinno przyczynić się do szybszego i bardziej efektywnego postępowania sądowego.