Pozew oczywiście bezzasadny po zmianach w KPC

Ustawa z 4 lipca 2019 r. wprowadziła zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego w celu zapobiegania nadużyciom prawa procesowego, w tym związanych z wnoszeniem pozwów oczywiście bezzasadnych. Brak definicji takiego pozwu w KPC sprawia, że sąd musi ocenić jego bezzasadność na podstawie treści pozwu, załączników i okoliczności sprawy. Nowe przepisy wprowadziły sankcje dla wniesienia pozwu oczywiście bezzasadnego oraz regulują postępowanie apelacyjne w takich sprawach.

Tematyka: ustawa, zmiany, Kodeks postępowania cywilnego, pozwu oczywiście bezzasadny, sankcje, apelacja, skarga kasacyjna, opłaty sądowe

Jednym z celów ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw jest przeciwdziałanie nadużyciu prawa procesowego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469). Jedną
z sytuacji, w której, zdaniem projektodawcy, dochodzi do nadużycia prawa procesowego, jest wniesienie
pozwu oczywiście bezzasadnego.
Brak definicji pozwu oczywiście bezzasadnego
Ustawodawca nie wprowadza do Kodeksu postępowania cywilnego definicji pozwu oczywiście bezzasadnego.
W znowelizowanym art. 1911 § 1 KPC czytamy jedynie, że jeżeli z treści pozwu i załączników oraz okoliczności
dotyczących sprawy, a także faktów, o których mowa w art. 228 KPC, wynika oczywista bezzasadność powództwa,
stosuje się przepisy § 2–4. Projektodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy wyjaśnia, że „Za pozew oczywiście
bezzasadny należy uważać taki, którego treść pozwala przewidywać, że w żadnym wypadku nie ma on szans
uwzględnienia, wobec czego nadawanie mu biegu jest stratą czasu i pracy sądu. W tym zakresie mieści się również
pozew pozorny, przez którego wytoczenie strona nie zmierza do uzyskania sądowego rozstrzygnięcia o jej prawach
lub obowiązkach, lecz do innego celu, zamaskowanego wykorzystaniem instytucji prawnoprocesowych. Z tego
wynika, że pismo takie w rzeczywistości nie zawiera żądania rozstrzygnięcia sprawy o charakterze cywilnym;
zgłoszone żądanie jest jedynie pozorem.”
Ocenę, czy powództwo jest oczywiście bezzasadne, zdaniem projektodawcy, sąd winien powziąć na podstawie
całokształtu okoliczności sprawy – oczywiście w tym zakresie, który jest mu znany w chwili oceny. Będzie więc się
opierać przede wszystkim na treści pozwu (żądania i uzasadnienia), ale również na treści załączników,
okolicznościach wniesienia, faktach powszechnie znanych lub na faktach znanych sądowi z urzędu.
Sankcją wniesienia pozwu oczywiście bezzasadnego będzie oddalenie powództwa
W nowelizacji określono również sankcje za wniesienie pozwu oczywiście bezzasadnego. Sankcje te wskazane
zostały w § 2-4 nowo wprowadzonego art. 1911 KPC w myśl tych przepisów gdyby czynności, które ustawa
nakazuje podjąć w następstwie wniesienia pozwu, miały być oczywiście niecelowe, można je pominąć.
W szczególności można nie wzywać powoda do usunięcia braków, uiszczenia opłaty, nie sprawdzać wartości
przedmiotu sporu ani nie przekazywać sprawy. Sąd może oddalić powództwo na posiedzeniu niejawnym, nie
doręczając pozwu osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z pozwem.
Uzasadnienie wyroku sporządza się na piśmie z urzędu. Powinno ono zawierać jedynie wyjaśnienie, dlaczego
powództwo zostało uznane za oczywiście bezzasadne. Wyrok z uzasadnieniem sąd z urzędu doręcza tylko
powodowi z pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia środka zaskarżenia.
Apelacja od wyroku wydanego w stosunku do pozwu oczywiście bezzasadnego może zostać rozpoznana na
posiedzeniu niejawnym
W myśl nowo wprowadznego art. 3911 KPC w przypadku wniesienia apelacji od wyroku wydanego na podstawie art.
1911 KPC można pominąć czynności, które ustawa nakazuje podjąć na skutek wniesienia apelacji, w szczególności
nie wzywać powoda do usunięcia jej braków ani uiszczenia opłaty. Sąd II instancji może rozpoznać apelację na
posiedzeniu niejawnym, nie doręczając apelacji osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków
złożonych wraz z tą apelacją. W przypadku wątpliwości apelację uważa się za wniesioną co do całości wyroku
z wnioskiem o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W przypadku stwierdzenia, że
powództwo nie jest oczywiście bezzasadne, sąd II instancji uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę
sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W pozostałych przypadkach sąd II instancji oddala apelację.
Uzasadnienie wyroku oddalającego apelację sąd II instancji może ograniczyć do odwołania się do ustaleń
i wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku zawartych w uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji. Wyrok
z pisemnym uzasadnieniem, o ile je sporządzono, i wymaganymi przez ustawę pouczeniami z urzędu doręcza się
tylko powodowi. Przepisu art. 3941 § 11 KPC nie stosuje się - zażalenie do Sądu Najwyższego nie przysługuje w tym
przypadku w razie uchylenia przez sąd II instancji wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania. W przypadku uchylenia wyroku wydanego na podstawie art. 191 1 KPC w toku ponownego rozpoznania:
1) ilekroć ustawa przewiduje zwrot pozwu, sąd umarza postępowanie;
2) wraz z odpisem pozwu doręcza się pozwanemu odpisy apelacji oraz wyroków sądów obu instancji
z uzasadnieniami.
Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w przypadku wyroku wydanego dla pozwu oczywiście bezzasadnego

W myśl nowo wprowadzonego § 4art. 3982 KPC skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach, w których
powództwo oddalono na podstawie art. 1911 KPC. Skargę kasacyjną wniesioną w takich sprawach pozostawia się
w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności. To samo dotyczy pism związanych z jej wniesieniem.
O pozostawieniu skargi kasacyjnej i pism związanych z jej wniesieniem zawiadamia się powoda tylko raz – przy
wniesieniu pierwszego pisma.
Przepisu § 4 nie stosuje się:
1) gdy w wyniku uchylenia przez sąd drugiej instancji wyroku wydanego na podstawie art. 191 1 KPC i przekazania
sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania została ona rozpoznana na zasadach ogólnych;
2) do skargi kasacyjnej wniesionej przez podmiot, o którym mowa w art. 3981 § 1 KPC, inny niż powód.
Opłaty
W myśl wprowadzonego nowelizacją art. 14a ust. 1 ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 785 ze zm.; dalej jako: KSCU) w sprawie, w której powództwo oddalono na
podstawie art. 1911 KPC, powoda nie obciąża się kosztami sądowymi. Jeżeli jednak apelację oddalono na podstawie
art. 3911 KPC, sąd II instancji obciąży powoda opłatą podstawową od pozwu i od apelacji. Jeżeli powód wniósł
o zwolnienie od kosztów sądowych, sąd II instancji może mu je przyznać (art. 14a ust. 2 KSCU).

Skarga kasacyjna nie jest dopuszczalna w przypadku wyroku dotyczącego pozwu oczywiście bezzasadnego. Z kolei opłaty sądowe w sprawach, gdzie powództwo jest oddalone na tej podstawie, nie są nakładane na powoda. Natomiast w przypadku oddalenia apelacji na tej podstawie, sąd II instancji może obciążyć powoda kosztami sądowymi, ale może także przyznać zwolnienie od nich, jeśli powód o to wystąpi.