Czynności stron i sądu w postępowaniu dowodowym po nowelizacji KPC

Obszerna nowelizacja ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako KPC) porządkuje wiele nieścisłości związanych z postępowaniem dowodowym, co ma na celu jego uproszczenie i przyspieszenie. Nowe przepisy nakładają obowiązki na strony postępowania oraz sąd, zmieniając sposób przeprowadzania dowodów i uściślając wymagania wobec wniosków dowodowych.

Tematyka: nowelizacja, Kodeks postępowania cywilnego, postępowanie dowodowe, strony postępowania, sąd, wniosek dowodowy, przeprowadzenie dowodu, dokumenty, zmiany, ustawodawca

Obszerna nowelizacja ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako KPC) porządkuje wiele nieścisłości związanych z postępowaniem dowodowym, co ma na celu jego uproszczenie i przyspieszenie. Nowe przepisy nakładają obowiązki na strony postępowania oraz sąd, zmieniając sposób przeprowadzania dowodów i uściślając wymagania wobec wniosków dowodowych.

Obszerna nowelizacja ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako KPC) porządkuje
wiele nieścisłości związanych z postępowaniem dowodowym, co ma na celu jego uproszczenie
i przyspieszenie.
• Nowelizacja wprowadza obowiązek wyszczególnienia przez strony tych faktów, którym przeczą (art. 210 § 2
KPC).
• Na strony nałożony został obowiązek wskazania we wniosku dowodowym, które fakty strona chce wykazać
danym dowodem (art. 2351 KPC).
• Nowy art. 2352 KPC wprowadza katalog przesłanek dopuszczających pominięcie dowodu.
• Sąd zobowiązany będzie w toku postępowania dowodowego do oznaczenia środka dowodowego i faktów,
które mają nim zostać wykazane (art. 236 KPC).
• Nowelizacja przewiduje nałożenie na strony postępowania obowiązku dołożenia starań, by osoba wezwana
przed sąd na wniosek strony stawiła się we wskazanym miejscu i czasie (nowy art. 2421 KPC).
• W nowym art. 2422 KPC wyraźnie wskazano, że odebranie przyrzeczenia jest wyłączną kompetencją sądu
albo sędziego.
• Dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania
odrębnego postanowienia (art. 2432 KPC).
Zmiany do KPC wprowadza rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz
niektórych innych ustaw (druk 3137), skierowany 5.07.2019 r. do podpisu Prezydenta.
Obowiązek wyszczególnienia faktów, którym strona przeczy
Omawiana nowelizacja wprowadza m.in. zmiany w art. 210 § 2 KPC, mające przeciwdziałać obstrukcji procesowej
związanej z kwestionowaniem przez stronę niemal wszystkich twierdzeniom strony przeciwnej. Jest to często
występująca w praktyce orzeczniczej sytuacja, prowadząca do poszerzenie zakresu faktów podlegającego
dowodzeniu na niemal całokształt twierdzeń strony przeciwnej. Dzięki nowelizacji przepisów art. 210 § 2 KPC strony
będą musiały dokładnie wyszczególnić te fakty, którym przeczą.
Uściślenie wymagań wobec wniosku dowodowego
Kolejną zmianą związaną z usprawnieniem postępowania dowodowego jest zobowiązanie stron do wykazania we
wniosku dowodowym, które fakty chce wykazać danym dowodem. Zawarte w nowym art. 2351 KPC rozwiązania,
a w szczególności wymóg określenia i uszczegółowienia faktów, które mają być wykazane danym dowodem, mają za
zadanie uniemożliwić stronom zgłaszania wniosków dowodowych „na okoliczności”. Od tej pory strona ma nie tylko
obowiązek wyczerpującego wymienienia wszystkich faktów, których ma dowieść dany wnioskowany dowód, ale
także, przy każdym dowodzie, musi wskazać, który fakt ma nim zostać dowiedziony.
W związku z ustanowieniem opisanych wyżej, nowych, ogólnych wymogów wobec wniosków dowodowych, zbędne
stały się dotychczasowe szczególne przepisy o dopuszczaniu dowodów z zeznań świadków i z opinii biegłych,
zawarte w art. 258 i w art. 279 KPC, w związku z czym przepisy te zostały uchylone.
Systematyzacja podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu
Nowelizacja wprowadza do KPC, wzorowany na przepisach art. 170 § 1 ustawy z 6.6.1997 r. Kodeksu postępowania
karnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1987, ze zm.), katalog przesłanek, przy których sąd może odmówić
przeprowadzenia dowodu. Zgodnie z nowym art. 2352 § 1 KPC, sąd może w szczególności pominąć dowód (oddalić
wniosek dowodowy, zwrócić go, odrzucić itd.):
1.   którego przeprowadzenie wyłącza przepis KPC;
2.   mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem
     wnioskodawcy;
3.   nieprzydatny do wykazania danego faktu;
4.   niemożliwy do przeprowadzenia;



5.   zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania;
6.   gdy wniosek strony nie odpowiada wymogom art. 235 1 KPC, a strona mimo wezwania nie usunęła tego braku.
Pomijając dowód, sąd będzie zobowiązany do wskazania, w formie postanowienia, podstawę prawną pominięcia
(2352 § 2 KPC).
Uściślenie treści postanowienia dowodowego
Uszczegółowieniu uległy także przepisy art. 236, odnoszące się do treści postanowienia o dopuszczeniu dowodu. Co
istotne, przepis ten odnosi się do dopuszczenia dowodu, a nie jak dotychczas, do jego przeprowadzenia, co oznacza
skupienie się na formalnym rozstrzygnięciu, a nie na samej czynności. Sąd zobowiązany będzie w toku
postępowania dowodowego do oznaczenia środka dowodowego i faktów, które mają nim zostać wykazane. Ponadto,
zlecając przeprowadzenie dowodu sędziemu wyznaczonemu lub sądowi wezwanemu, sąd oznaczy tego sędziego
albo ten sąd. Jeżeli nie oznaczono terminu lub miejsca przeprowadzenia dowodu, oznaczy je sędzia wyznaczony lub
sąd wezwany.
Nowością jest także dopuszczenie do odwołania się w postanowieniu dowodowym do wniosku stron. Sąd,
dopuszczając dowód, nie będzie musiał już przepisywać treści pisma strony (art. 236 § 2 KPC).
Aktywizacja stron przy przeprowadzaniu dowodów
Kolejną nowością wprowadzona do KPC omawianą nowelizacją jest nałożenie na strony postępowania obowiązku
dołożenia starań, by osoba wezwana przed sąd na wniosek strony stawiła się we wskazanym miejscu i czasie (nowy
art. 2421 KPC). Przepis ten ma na celu uczynienie stron postępowania współodpowiedzialnymi za sprawne
prowadzenie postępowania dowodowego, a w efekcie – procesu w ogóle. W zamierzeniu ustawodawcy, w dłuższej
perspektywie czasu, rozwiązanie to wpłynąć ma na kształtowanie postawy współodpowiedzialności stron za sprawny
przebieg postępowania.
Uściślenie zasad odbierania przyrzeczenia
Ustawodawca wprowadził także do KPC, wzorowane na procedurze karnej, szczegółowe rozwiązania dotyczące aktu
przyrzeczenia. W art. 2422 KPC wyraźnie wskazano, że odebranie przyrzeczenia jest wyłączną kompetencją sądu
albo sędziego i że przy ponownym przesłuchaniu można je odebrać na nowo, jeżeli jest taka potrzeba.
Uproszczone dopuszczenie dowodu z dokumentu
Ostatnia z omawianych zmian dotyczy wprowadzenia do KPC nowego art. 243 2, zgodnie z którym dokumenty
znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia,
przy czym sąd, pomijając dowód z takiego dokumentu, wydaje postanowienie.







Nowelizacja KPC wprowadza istotne zmiany mające na celu usprawnienie postępowania dowodowego, eliminując niejasności i ograniczając nadużycia. Nowe przepisy precyzują obowiązki stron, umożliwiają bardziej skuteczne zarządzanie dowodami oraz ułatwiają proces decyzyjny sądu.