Wyrok zaoczny w postępowaniu cywilnym
Projekt ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego wprowadza istotne nowelizacje dotyczące wyroku zaocznego. Zmiany obejmują m.in. nowe rozumienie bierności pozwanego jako przesłanki uzasadniającej wydanie wyroku zaocznego oraz obligatoryjne wydanie wyroku zaocznego w określonych sytuacjach.
Tematyka: wyrok zaoczny, postępowanie cywilne, zmiany w Kodeksie postępowania cywilnego, bierność pozwanego, posiedzenie niejawnym, uzasadnienie wyroku, doręczenie wyroku, sprzeciw od wyroku zaocznego
Projekt ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego wprowadza istotne nowelizacje dotyczące wyroku zaocznego. Zmiany obejmują m.in. nowe rozumienie bierności pozwanego jako przesłanki uzasadniającej wydanie wyroku zaocznego oraz obligatoryjne wydanie wyroku zaocznego w określonych sytuacjach.
Projekt ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw oprócz wielu innych zmian nowelizuje również przepisy dotyczące wyroku zaocznego oraz przesłanek uzasadniających wydanie takiego wyroku. Główne założenia: • Nowe rozumienie bierności pozwanego jako przesłanki uzasadniającej wydanie wyroku zaocznego. • Wyrok zaoczny będzie mógł zostać wydany na posiedzeniu niejawnym. • Obligatoryjne wydanie wyroku zaocznego w przypadku nie stawienie się pozwanego na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo pomimo stawienia się nie branie przez pozwanego udziału w rozprawie. • Prekluzja w przedstawieniu zarzutów w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Nowe rozumienie bierności pozwanego jako przesłanki uzasadniającej wydanie wyroku zaocznego W dotychczasowym stanie prawnym wydanie wyroku zaocznego jest konsekwencją bierności pozwanego. Za bierność tę uznaje się niestawiennictwo na rozprawie lub niebranie udziału w rozprawie (art. 339 § 1 KPC „Jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. § 2. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa”.) przy jednoczesnym niezłożeniu wyjaśnień poza rozprawą (art. 340 KPC „Wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.”). Wprowadzenie do procesu obligatoryjnej odpowiedzi na pozew oraz wielowariantowości postępowania zmienia okoliczności, które należy poczytywać za bierność pozwanego. W związku z zaistniałymi zmianami projektodawca zamierza znowelizować art. 339 i nadać mu nowe brzmienie; „Art. 339 § 1. Sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany w wyznaczonym terminie nie złożył odpowiedzi na pozew. § 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.” Za bierność pozwanego będzie więc obecnie poczytywany brak złożenia obligatoryjnej odpowiedzi na pozew. Przesłanką uzasadniającą fakultatywne wydanie wyroku zaocznego nie będzie więc już nie stawienie się pozwanego na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo pomimo stawienia się nie branie przez pozwanego udziału w rozprawie. Na posiedzeniu niejawnym będzie można wydać wyrok zaoczny Nowe regulacje pozwalają na wyciągnięcie konsekwencji z bierności pozwanego już na wczesnym etapie postępowania jeszcze przed wyznaczeniem rozprawy, w przypadku nie złożenia odpowiedzi na pozew. Ponieważ z reguły do rozprawy wtedy nie dojdzie, wyrok zaoczny będzie musiał zostać wydany na posiedzeniu niejawnym (projektowany art. 339 § 1 KPC). W przypadku nie złożenia odpowiedzi na pozew sąd ma możliwość, a nie obowiązek wydania wyroku zaocznego. Projektodawca dopuszcza sytuacje w której pomimo niezłożenia odpowiedzi na pozew sprawa zostanie skierowana do rozpoznania na rozprawie. W takim przypadku niestawiennictwo pozwanego będzie podstawą do obligatoryjnego wydania wyroku zaocznego. Podstawą do wydania wyroku będzie znowelizowanego art. 340 § 1 KPC w myśl którego „§ 1. Sąd wyda wyrok zaoczny, jeżeli mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie, a pozwany nie stawił się na tę rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału. Przepis art. 339 § 2 stosuje się.” Tak jak w obecnym stanie prawnym, przymiotu zaoczności nie będzie mieć wyrok wydany w nieobecności pozwanego, ale po złożeniu przez niego wyjaśnień ustnie lub na piśmie, albo gdy pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności (proj. art. 340 § 2 KPC). Nowelizacji ulegną również przepisu stanowiące o uzasadnianiu wyroków zaocznych i ich doręczaniu. W myśl nowego brzmienia art. 342 KPC wyrok zaoczny sąd uzasadnia, gdy powództwo zostało oddalone w całości lub części, a powód zażądał uzasadnienia w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wyroku. Nowy art. 343 KPC będzie stanowił natomiast, że wyrok zaoczny doręcza się stronom z urzędu. Stronie niezastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej doręcza się go z pouczeniem o przysługujących jej środkach zaskarżenia, a pozwanemu – także z pouczeniem o obowiązku przedstawienia w sprzeciwie wszystkich twierdzeń i dowodów oraz skutku niedopełnienia tego obowiązku w postaci możliwości pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów. Jeżeli wyrok, zgodnie z art. 342 KPC, nie podlegał uzasadnieniu, termin do wniesienia przez powoda apelacji biegnie od dnia jego doręczenia. Prekluzja w przedstawieniu zarzutów w sprzeciwie od wyroku zaocznego W myśl projektowanego art. 344 KPC w piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz twierdzenia i dowody. Przepis art. 20512 § 1 KPC zdanie drugie stosuje się odpowiednio. Jeżeli wyznaczono posiedzenie przygotowawcze, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później. Przepis § 3art. 344 KPC stanowić będzie, że sąd odrzuca sprzeciw niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto pomimo wezwania. Wielowariantowość postępowania oraz możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym czyni konieczną zmianę normy zawartej w art. 345 KPC (dotychczasowe brzmienie: „Jeżeli sprzeciw został złożony prawidłowo, przewodniczący wyznacza termin rozprawy i zarządza doręczenie sprzeciwu powodowi”). Postępowanie po wniesieniu sprzeciwu winno toczyć się na zwykłych zasadach, w szczególności nie ma przeszkód do zastosowania instytucji służących przygotowaniu postępowania. Po nowelizacji w przypadku wniesienia sprzeciwu przewodniczący zarządza doręczenie go powodowi i nadaje sprawie bieg, w razie potrzeby podejmując czynności przewidziane w przepisach o organizacji postępowania.
Nowe regulacje wprowadzają znaczące zmiany w procesie wydawania wyroków zaocznych, umożliwiając na przykład wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym. Dodatkowo, określają one procedury dotyczące uzasadniania wyroków zaocznych oraz ich doręczania, co wpłynie na sposób postępowania w sprawach cywilnych.