Zmiany w zakresie osób uprawnionych do wstępu na posiedzenia w postępowaniu cywilnym

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego wprowadza nowe rozwiązania dotyczące jawności postępowania w postępowaniu cywilnym. Przewodniczący będzie mógł zezwolić na obecność małoletnich i osób obowiązanych do noszenia broni na posiedzeniu jawnym. Zmiany te mają na celu dostosowanie przepisów do praktycznych potrzeb oraz wzorowanie się na postępowaniu karnym.

Tematyka: zmiany, postępowanie cywilne, jawność, przewodniczący, małoletni, broń, postępowanie karne

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(druk 3137), skierowany 5.07.2019 r. do podpisu Prezydenta, wprowadza do ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm., dalej jako KPC) rozwiązania dotyczące
jawności postępowania znane w postępowaniu karnym.
• Przewodniczący będzie mógł zezwolić na obecność na posiedzeniu jawnym w postępowaniu cywilnym
osobom małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni (art. 152 § 2 KPC).
• Przy czynnościach sądu nie będą mogły być obecne osoby w stanie nie licującym z powagą sądu (art. 152
§ 4 KPC).
Konstytucja RP gwarantuje prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1), co znajduje odzwierciedlenie
w postępowaniu cywilnym. Stosowne regulacje zawiera aktualnie art. 152 KPC, zgodnie z którym na posiedzenia
jawne wstęp na salę sądową mają – poza stronami i osobami wezwanymi – tylko osoby pełnoletnie. Na posiedzenia
niejawne natomiast wstęp mają tylko osoby wezwane. Ustawodawca uznał jednak ten przepis za niepraktyczny, bo
czasem zachodzi konieczność uczestniczenia w rozprawie małoletnich lub osób uzbrojonych, które są obowiązane
do noszenia broni.
Inspiracją do zmian w postępowaniu cywilnym są rozwiązania zaczerpnięte z postępowania karnego, gdzie kwestie
te reguluje art. 356 ustawy z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1987 ze zm., dalej
jako KPK). Artykuł ten, co do zasady, przewiduje, że na rozprawie mogą być obecne jedynie osoby biorące udział
w postępowaniu, osoby pełnoletnie i nieuzbrojone. Jednocześnie zezwala on, by w wyjątkowych sytuacjach,
przewodniczący zezwolił na obecność na rozprawie małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni.
Ponadto w § 3 tego artykułu wyraźnie zaznaczono, że na rozprawie nie mogą być obecne osoby znajdujące się
w stanie nie licującym z powagą sądu.
W związku z powyższym ustawodawca zdecydował się znowelizować przepisy art. 152 KPC, wzorując się na
wspomnianym art. 356 KPK. Do procedury cywilnej przejęto wobec tego normy zastosowane w procedurze karnej.
Po nowelizacji KPC, na posiedzenie jawne wstęp będą miały tylko osoby nieuzbrojone i pełnoletnie. Wymóg
pełnoletności nie dotyczy jednak stron postępowania, interwenientów ubocznych, ich przedstawicieli ustawowych
i pełnomocników oraz osób wezwanych. Przy czym przewodniczący zyskał nowe uprawnienie, zgodnie z którym
będzie mógł zezwolić na obecność na posiedzeniu jawnym osobom małoletnim oraz osobom obowiązanym do
noszenia broni. Ponadto, przy czynnościach sądu nie będą mogły być obecne osoby w stanie nie licującym z powagą
sądu. Jeśli zaś chodzi o posiedzenie niejawne, przepisy KPC nie uległy zmianie. Na posiedzenia niejawne
w postępowaniu cywilnym wstęp będą miały jedynie osoby wezwane.

Po nowelizacji KPC, na posiedzenie jawne wstęp będą miały tylko osoby nieuzbrojone i pełnoletnie. Przewodniczący zyskał uprawnienie zezwalania na obecność małoletnich i osób obowiązanych do noszenia broni. Wprowadzone zmiany mają na celu ujednolicenie postępowania cywilnego z postępowaniem karnym oraz zapewnienie bardziej elastycznych regulacji.