Kolejny wniosek o zabezpieczenie złożony przed procesem nie podlega odrzuceniu

Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł, że kolejne wnioski o udzielenie zabezpieczenia nie podlegają odrzuceniu, mimo krytycznej oceny takiej praktyki przez sądy. Odrzucenie wniosku o zabezpieczenie w pozostałym zakresie zostało potwierdzone przez Sąd I instancji. Z kolei Sąd Apelacyjny uznał za chybiony zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC.

Tematyka: Sąd Apelacyjny, zabezpieczenie, wniosek, odrzucenie, KPC, postępowanie, sądowy, charakter pomocniczy, rozstrzygnięcie, zarzut naruszenia

Zdarza się, że wnioskodawca przed zainicjowaniem procesu składa identyczne wnioski o udzielenie
zabezpieczenia w różnych sądach. Sądy krytycznie oceniają taką praktykę. Nie uzasadnia to jednak
odrzucania kolejnych wniosków o udzielenie zabezpieczenia - orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach.
Opis stanu faktycznego
Sąd Okręgowy w Katowicach:
- udzielił zabezpieczenia roszczeń wnioskodawczyni (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.
poprzez ustanowienie zakazu zbywania przez obowiązaną (...) Spółkę Akcyjną w B. weksla własnego, wystawionego
18.7.2013 r. przez wnioskodawczynię (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., na sumę 16 200
000,00 zł, płatnego 23.3.2018 r. na rzecz jakichkolwiek osób trzecich w drodze przelewu lub indosu lub w jakikolwiek
inny sposób;
- udzielił zabezpieczenia roszczeń wnioskodawczyni (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.
poprzez zajęcie wystawionego 18.11.2013 r. przez wnioskodawczynię (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W. weksla własnego na sumę 16 200 000,00 zł płatnego 23.3.2018 r. i złożenie go w banku zgodnie
z treścią art. 752 KPC.
Udzielone przez Sąd I instancji zabezpieczenie dotyczy roszczeń:
- o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego pomiędzy wnioskodawczynią i obowiązaną mającego wynikać z weksla
własnego wystawionego 18.11.2013 r. w W. przez wnioskodawcę na sumę pieniężną w wysokości 16 200 000,00 zł,
płatnego na zlecenie obowiązanego 23.3.2018 r. w B.;
ewentualnie:
- o ustalenie nieistnienia prawa w postaci wierzytelności obowiązanej w stosunku do wnioskodawczyni wynikającej
z weksla własnego wystawionego 18.11.2013 r. w W. przez wnioskodawcę na sumę pieniężną w wysokości 16 200
000,00 zł, płatnego na zlecenie obowiązanej 23.3.2018 r. w B.;
oraz:
- o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, który miał powstać wskutek zawarcia „Porozumienia w przedmiocie
wsparcia sprzedaży" z 18.11.2013 r. zawartego pomiędzy obowiązaną i wnioskodawczynią;
ewentualnie:
- o ustalenie nieistnienia prawa w postaci wierzytelności obowiązanej względem wnioskodawczyni z tytułu
jakichkolwiek kar umownych przewidzianych „Porozumieniem w przedmiocie wsparcia sprzedaży" z 18.11.2013 r.
zawartym pomiędzy obowiązaną a wnioskodawczynią, w tym w szczególności w kwocie 16 200 000,00 zł.
Udzielając zabezpieczenia roszczeń Sąd I instancji na mocy art. 733 KPC wyznaczył wnioskodawczyni (...) spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. termin dwóch tygodni, w którym pismo wszczynające
postępowanie o roszczenia wskazane w sentencji postanowienia powinno być wniesione do Sądu pod rygorem
upadku zabezpieczenia.
Sąd I instancji oddalił wniosek o zabezpieczenie w pozostałym zakresie.
Obowiązana zaskarżyła postanowienie i zarzuciła mu naruszenie:
- art. 199 § 1 pkt 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC poprzez orzeczenie o zabezpieczeniu roszczenia, pomimo że
pomiędzy obowiązanym a uprawnionym toczy się analogiczne postępowanie o udzielenie zabezpieczenia
roszczenia przed Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVI GCo 89/18;
- art. 7301 § 1 i 2 KPC poprzez bezpodstawne przyjęcie, że uprawniony uprawdopodobnił roszczenie oraz posiada
interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia;
- art. 755 § 1 pkt 1 KPC w związku z art. 752 § 2 KPC poprzez zabezpieczenie roszczenia przez zajęcie weksla
własnego, wystawionego 18.11.2013 r., na sumę 16 200 000,00 zł, płatnego 23.3.2018 r. i złożenie go w banku
zgodnie z treścią art. 752 KPC - pomimo nieoznaczenia osoby mającej znosić obowiązek zajęcia.

Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z 19.7.2018 r. oddalił zażalenie obowiązanej.
Z uzasadnienia Sądu Apelacyjnego
W pierwszej kolejności należy przeanalizować zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC.
W myśl art. 199 § 1 pkt 2 KPC sąd odrzuca pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami
sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.
Sąd ustalił, że obecnie pomiędzy obowiązanym a uprawnionym nie toczy się analogiczne postępowanie o udzielenie
zabezpieczenia roszczenia przed Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVI GCo 89/18. Z ustaleń
Sądu wynika, że pod sygn. akt XVI GCo 89/18 Sąd Okręgowy w Warszawie prowadził postępowanie z wniosku
złożonego 29.3.2018 r. przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z udziałem (...) S.A. z siedzibą w B. o udzielenie
zabezpieczenia, ale 9.6.2018 r. na skutek cofnięcia wniosku przez uprawnionego Sąd uchylił postanowienie
z 9.4.2018 r. w przedmiocie zabezpieczenia i umorzył postępowanie wywołane wnioskiem o udzielenie
zabezpieczenia. Postanowienie umarzające postępowanie jest prawomocne.
W tym miejscu warto przytoczyć, stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie z uzasadnienia postanowienia
z 2.12.2014 r. (I ACz 2198/14), w którym Sąd negatywnie ocenia praktykę polegającą na składaniu, tych samych
wniosków o udzielenie zabezpieczenia jednocześnie w różnych sprawach, wskazując tym samym, że brak jest
podstawy prawnej ku temu, by kolejny wniosek o udzielenie zabezpieczenia, nawet oparty na tych samych
okolicznościach odrzucić w oparciu o art. 199 § 1 pkt 2 KPC. W cytowanym uzasadnieniu Sąd zaznacza, że w
postępowaniu zabezpieczającym wszczętym przed wytoczeniem powództwa, nie mamy do czynienia ze
stanem sprawy w toku. O stanie sprawy w toku decyduje chwila doręczenia pozwu stronie przeciwnej art. 192 pkt 1
KPC. Podobne stanowisko ujęto w uzasadnieniach postanowień: Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 27.1.2011 r. (I
ACz 75/11), Sądu Okręgowego w Szczecinie z 11.2.2014 r. (VIII Gz 233/13), Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z 29.9.2015 r. (I ACz 707/15). To że Sąd w postępowaniu zabezpieczającym bada zagadnienia
materialnoprawne, nie oznacza, że w postępowaniu tym dochodzi do merytorycznego rozpoznania sprawy
cywilnej w postaci „osądzenia sprawy”. Przesłanki sprawy prawomocnie osądzonej nie można stosować
odpowiednio w postępowaniu zabezpieczającym, gdyż byłoby to sprzeczne z istotą postępowania
zabezpieczającego.
Z powyższych względów, zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 2 KPC w zw. z art. 13 § 2 KPC uznać należy za
chybiony.
Zgodzić się należy z tezą przedstawioną w analizowanym orzeczeniu, że postępowania w sprawie o zabezpieczenie
nie rozstrzyga o istocie sporu, pełniąc jedynie funkcję pomocniczą względem postępowania merytorycznego.
Słusznie także Sąd zauważył, że nagannie należy ocenić praktykę polegającą na składaniu tych samych
wniosków o udzielenie zabezpieczenia. Natomiast w aktualnym stanie prawnym brak jest podstawy prawnej
pozwalającej na to, by kolejny wniosek o udzielenie zabezpieczenia, nawet oparty na tych samych okolicznościach,
odrzucić w oparciu o art. 199 § 1 pkt 2 KPC. Brak jest bowiem stosownej regulacji dotyczącej sytuacji złożenia
kolejnego wniosku opartego na tych samych okolicznościach, który dawałby podstawę do jego odrzucenia, tak jak ma
to miejsce w przypadku choćby kolejnego wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych, czy też ustanowienia
pełnomocnika procesowego z urzędu.
Dopiero od chwili doręczenia pozwu pozwanemu niedopuszczalne jest wszczęcie pomiędzy tymi samymi stronami
nowego postępowania, o to samo roszczenie, a wniesiony później pozew ulega odrzuceniu.
Wskazać także należy, że w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 2.12.2014 r. (I ACz 2198/14)
podkreślono, że niezależnie od rozważań teoretycznych, obejmujących aspekt pozytywny powagi rzeczy
osądzonej oraz jej aspekt negatywny, powodujący określone skutki procesowe, a także prekluzję materiału
procesowego, należy stwierdzić, że przesłanki sprawy prawomocnie osądzonej, nie można odpowiednio
stosować w postępowaniu zabezpieczającym, co byłoby sprzeczne z charakterem tego postępowania. „W tym
miejscu należy jedynie wskazać, że kwestia ponownej oceny przesłanek udzielenia zabezpieczenia, została
uregulowana bezpośrednio w przepisach o postępowaniu zabezpieczającym, gdzie w przypadku uwzględnienia
wniosku o udzielenie zabezpieczenia, przepisy o postępowaniu zabezpieczającym regulują wprost kwestię, ingerencji
w prawomocną decyzję w drodze zastosowania art. 742 KPC, który to przepis daje możliwość zmiany takiego
rozstrzygnięcia w sytuacji zmiany okoliczności w jakich wniosek został udzielony”.
Postanowienie SA w Katowicach z 19.7.2018 r., V AGz 480/18

Sąd Apelacyjny w Katowicach podkreślił, że postępowanie w sprawie zabezpieczenia ma charakter pomocniczy i nie decyduje o istocie sporu. Brak jest regulacji pozwalającej na odrzucenie kolejnego wniosku opartego na tych samych okolicznościach. Uzasadnienie Sądu zawierało także przypomnienie o konieczności doręczenia pozwu przed wszczęciem nowego postępowania.