Ograniczenia czasowe w przedstawianiu twierdzeń i dowodów przez strony postępowania

Ustawa z 4.7.2019 r. wprowadza ograniczenia czasowe w przedstawianiu twierdzeń i dowodów przez strony postępowania, mające na celu przyspieszenie procesu przed sądem. Projektowana nowelizacja zakłada ścisłe określenie terminów dla różnych wariantów postępowania, wprowadzając sankcje za spóźnione zgłoszenia twierdzeń i dowodów. Projektodawca zaleca rozważne stosowanie terminów przez przewodniczącego, aby uniknąć naruszenia prawa strony do obrony.

Tematyka: ustawa, zmiany, Kodeks postępowania cywilnego, terminy, twierdzenia, dowody, postępowanie sądowe, sankcje, prekluzja, art. 20512 KPC, nowelizacja, przewodniczący, obrona, projektodawca

Ustawa z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk
sejmowy Nr 3137) wprowadza ograniczenia czasowe w przedstawianiu twierdzeń i dowodów przez strony
postępowania. Celem tych zmian jest przyspieszenie postępowania przed sądem.
Główne założenia:
• ścisłe określenie terminów, w których strony mogą przedstawiać twierdzenia i dowody;
• sankcja naruszenia terminu do zgłoszenia twierdzeń i dowodów w postaci obligatoryjnego pominięcia
spóźnionego twierdzenia lub dowodu;
• konsekwencją wprowadzenia art. 20512 KPC jest uchylenie art. 207 § 7 i art. 217 KPC oraz nowelizacja art.
210 KPC.
Ścisłe określenie terminów w których strony mogą przedstawiać twierdzenia i dowody
Projektowana nowelizacja odchodzi od jednolitego, prostego wzorca postępowania sądowego (pozew – rozprawa –
wyrok) na rzecz modelu wielowariantowego (wymiana pism procesowych, posiedzenie przygotowawcze, wyrok na
posiedzeniu niejawnym, rozprawa jako ostateczność).
Terminy przedstawiania twierdzeń i dowodów nie będą jednak jednolite a będą zależne od poszczególnych
wariantów postępowania. I tak w przypadku zarządzenia posiedzenia przygotowawczego strona może przytaczać
twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do
chwili zatwierdzenia planu rozprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone po zatwierdzeniu planu rozprawy podlegają
pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła
później (projektowany art. 20512 § 1 KPC). W sytuacji, gdy nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia
przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla
odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych
skutków, które według przepisów Kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do
zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu (projektowany art. 20512 § 2 KPC). Szczególnym przypadkiem jest
natomiast zarządzona przez przewodniczącego wymiana pism przygotowawczych. W takim przypadku terminem
zamykającym zgłaszanie wniosków i dowodów jest złożenie pisma przygotowawczego w wykonaniu odpowiedniego
zarządzenia przewodniczącego (projektowany art. 2053 § 2).
Zdaniem projektodawcy uprawnienia wynikające ze ścisłego określenia terminów na złożenie pism
przygotowawczych przewodniczący powinien stosować rozważnie, ponieważ ich nadużycie grozi naruszeniem prawa
strony do obrony. Doświadczenia praktyczne, zdaniem projektodawcy, wskazują jednak, że odczytanie przez
sędziego rzeczywistych intencji stron, które kryją się za formalną treścią ich wniosków, nie nastręcza zbytnich
trudności.

Sankcja naruszenia terminu do zgłoszenia twierdzeń i dowodów w postaci obligatoryjnego pominięcie
spóźnionego twierdzenia lub dowodu
Sankcją naruszenia terminu do zgłoszenia twierdzeń i dowodów jest obligatoryjne pominięcie spóźnionego
twierdzenia lub dowodu. Projektodawca wprowadza więc prekluzję w przedstawianiu twierdzeń i dowodów przez
strony postępowania. Wyjątkowo dopuszczalne jest uwzględnienie takich twierdzeń i dowodów w przypadku gdy
strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później
(projektowany art. 20512 § 1 in fine KPC).
Zdaniem projektodawcy tak określone terminy są dostatecznie elastyczne, by strona w każdym stanie sprawy miała
możliwość zgłoszenia twierdzeń i dowodów, a jednocześnie powinny zapobiec niekontrolowanemu poszerzaniu
materiału dowodowego.
Artykuł 20512 KPC uchyla art. 207 § 7 i art. 217 KPC oraz nowelizuje art. 210 KPC
Postanowienia projektowanego art. 20512 zastępują w tym zakresie dotychczasowe przepisy art. 207 § 7 i art. 217
KPC. Projekt uchyla art. 207 § 7 w myśl którego odpowiedź na pozew złożona z naruszeniem § 2 podlega zwrotowi;

zwrotowi podlega także pismo przygotowawcze złożone z naruszeniem § 3. Uchyleniu ulega również art. 217 KPC
stanowiący, że strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie
swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Sąd pomija spóźnione twierdzenia
i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że
uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne
wyjątkowe okoliczności. Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności
sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione. Konsekwencją tych zmian jest zmiana przepisów, o których mowa w art.
210 § 2 i § 21 KPC i otrzymują one brzmienie: § 2. Każda ze stron jest obowiązana do złożenia oświadczenia co do
twierdzeń strony przeciwnej dotyczących faktów. Strona jest przy tym obowiązana wyszczególnić fakty, którym
zaprzecza. § 21 Sąd poucza stronę niezastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub
Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej o treści art. 162 § 1, art. 20512 § 2, art. 229 i art. 230.
Zmianie ulega również wyłączna kompetencja sądu do zarządzania wpływem pism przygotowawczych i pozostałych
pism procesowych. W myśl projektu kompetencje te, jako leżące w zakresie przygotowania rozprawy, wykonuje
przewodniczący.

Sankcja za naruszenie terminu to obligatoryjne pominięcie spóźnionych twierdzeń i dowodów. Projekt zakłada elastyczne terminy, zapobiegające nadmiernemu poszerzaniu materiału dowodowego. Nowelizacja uchyla i zmienia istniejące przepisy dotyczące terminów zgłaszania twierdzeń i dowodów, wprowadzając nowe zasady postępowania.