Prokurator jako pełnomocnik procesowy Skarbu Państwa
Prokurator powszechnej jednostki prokuratury może być pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa reprezentowanego przez organ właściwej jednostki organizacyjnej prokuratury - stwierdził Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła zarzutów wobec adwokata K.Ł. i dochodzenia ochrony dóbr osobistych przez Skarb Państwa. Sąd Najwyższy rozstrzygnął kwestię pełnomocnictwa prokuratora w postępowaniu cywilnym.
Tematyka: Prokurator, pełnomocnik procesowy, Skarb Państwa, Sąd Najwyższy, ochrona dóbr osobistych, prokuratura, państwowa jednostka organizacyjna, pełnomocnictwo, postępowanie cywilne
Prokurator powszechnej jednostki prokuratury może być pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa reprezentowanego przez organ właściwej jednostki organizacyjnej prokuratury - stwierdził Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła zarzutów wobec adwokata K.Ł. i dochodzenia ochrony dóbr osobistych przez Skarb Państwa. Sąd Najwyższy rozstrzygnął kwestię pełnomocnictwa prokuratora w postępowaniu cywilnym.
Prokurator powszechnej jednostki prokuratury może być pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa reprezentowanego przez organ właściwej jednostki organizacyjnej prokuratury (art. 87 § 2 w zw. z art. 67 § 2 KPC) – stwierdził Sąd Najwyższy. Stan faktyczny Adwokat K.Ł. był obrońcą A.Ł. - świadka koronnego w sprawie dotyczącej kradzieży samochodów. W czasie jednego z przesłuchań A.Ł. oświadczył, że obrońca przekazał mu gryps, zawierający groźbę. Wynikało z niego, że dalsza współpraca z organami ścigania zakończy się źle dla świadka koronnego. W rezultacie prowadzonego śledztwa adwokata K.Ł. oskarżono o pośrednictwo w kontaktach pomiędzy złodziejami samochodów a okradzionym kierowcą i żądanie okupu za zwrot auta. Postępowanie zakończyło się w części umorzeniem z powodu tego, że zarzucany K.Ł. czyn nie zawierał ustawowych znamion czynu zabronionego, a w części uniewinnieniem. Adwokat K.Ł. pozwem skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Prokuratora Regionalnego w W., dochodził ochrony dóbr osobistych wnosząc o nakazanie pozwanemu przeprosin za naruszenie tych dóbr spowodowane długotrwałym prowadzeniem przeciwko niemu postępowania. Z uzasadnień sądów Sąd I instancji uwzględnił powództwo, Sąd II instancji utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. Pozwany, w toku postępowania przed sądami powszechnymi, był zastępowany przez pełnomocnika procesowego w osobie prokurator K.B. Prokurator Generalny wniósł skargę kasacyjną, w której podniósł zarzut nieważności postępowania z uwagi na dopuszczeniu do udziału w sprawie prokurator K.B. jako pełnomocnika Skarbu Państwa - Prokuratora Regionalnego w W. Prokurator Generalny twierdził, że prokurator K.B. nie mogła być pełnomocnikiem pozwanego bowiem stosunek służbowy łączący prokuratora z prokuraturą nie ma charakteru stosunku pracy w rozumieniu KP, prokurator wykonuje obowiązki osobiście, nie w imieniu i na rzecz prokuratury tylko Skarbu Państwa jako jego organ. Jest przy tym niezależny i ma obowiązek zachowania bezstronności, a prokuratura stanowi jedynie jednostkę, w której pełni służbę. Sąd Najwyższy przedstawił składowi 7 sędziów do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne: Czy prokurator powszechnej jednostki prokuratury może być pełnomocnikiem procesowym prokuratury jako państwowej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa? W uzasadnieniu pytania prawnego podkreślono, że prokuratura, mimo istotnego znaczenia w systemie organów ochrony prawnej, nie ma umocowania w Konstytucji RP i nie może być utożsamiana z organami wymiaru sprawiedliwości. Problem pełnomocnictwa dotyczy spraw, w których stroną procesu jest Skarb Państwa jako osoba prawna, którą reprezentuje i za którą podejmuje czynności procesowe prokuratura, jako organ państwowej jednostki organizacyjnej. Państwową jednostką organizacyjną w rozumieniu art. 67 § 2 KPC jest jednostka nie mająca osobowości prawnej, wyodrębniona organizacyjnie na zasadzie i w trybie określonym w przepisach dotyczących jej funkcjonowania, wyposażona z reguły w mienie Skarbu Państwa, działająca w jego imieniu w zakresie określonym przepisami o jej utworzeniu. Zgodnie z art. 87 § 2 zd. 1 KPC, pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Państwowe jednostki organizacyjne jako organy działające za Skarb Państwa (stationes fisci) mogą ustanawiać pełnomocników Skarbu Państwa spośród własnych pracowników lub pracowników organu nadrzędnego. Przyjmuje się, że pracownikiem upoważnionym do pełnienia funkcji pełnomocnika procesowego jest każda osoba pozostająca w stosunku pracy, niezależnie od zajmowanego stanowiska, wykształcenia i posiadanych kwalifikacji. Stosunek służbowy prokuratora, nawiązany z chwilą doręczenia mu zawiadomienia o powołaniu, zawiera elementy o charakterze publiczno-prawnym, korporacyjnym i pracowniczym. Sąd Najwyższy stwierdził, że prokurator powszechnych jednostek prokuratury może być w postępowaniu cywilnym pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuraturę. Dysponuje on zdolnością postulacyjną w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że pozostawanie prokuratora w stosunku pracy oraz jego status jako pracownika w rozumieniu art. 2 KP w zw. z art. 87 § 2 KPC nie budzi wątpliwości. P rokuratura jest oparta na klasycznych zasadach wewnętrznej zależności i podporządkowania, które ma również, od czasu wejścia w życie ustawy z 28.1.2016 r. - Prawo o prokuraturze (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 740 ze zm.), charakter zewnętrzny. Odnosi się ono do władzy wykonawczej i politycznej - Ministra Sprawiedliwości, który współcześnie ma wiele uprawnień nieznanych wcześniej przepisom ustrojowym, wpływających nie tylko na bieg karnego postępowania przygotowawczego, ale także na sposób jej funkcjonowania i działania prokuratorów. Sąd Najwyższy podkreślił, że nie można zrównać statusu sędziego i prokuratora. Sędziowie są przedstawicielami władzy sądowniczej, którą sprawują w sposób zależny tylko od Konstytucji i obowiązujących ustaw. Uchwała SN (7) z 18.6.2019 r., III CZP 101/18
Sąd Najwyższy uznał, że prokurator powszechnych jednostek prokuratury może być pełnomocnikiem procesowym Skarbu Państwa. Decyzja ta jest istotna w kontekście relacji prokuratury z organami państwa oraz jej funkcjonowania w świetle prawa. Uchwała SN (7) z 18.6.2019 r., III CZP 101/18 przyniosła jasne stanowisko w tej sprawie.