Wierzytelności wynikające ze zniesienia systemu majątkowego

Á.W. i G.G. pozostawali w niezarejestrowanym związku partnerskim, prowadzili wspólne gospodarstwo. W wyniku wyroku sądu G.G. zobowiązany został do zapłaty wierzytelności na rzecz Á.W. Postępowanie egzekucyjne na Węgrzech okazało się bezskuteczne, dlatego Á.W. złożyła wniosek o wydanie zaświadczenia w Wielkiej Brytanii. Trybunał stwierdził, że rozporządzenie Nr 44/2001 ma zastosowanie, a sąd rozpatrujący wniosek powinien sprawdzić zakres jego stosowania.

Tematyka: wierzytelności, system majątkowy, rozporządzenie Nr 44/2001, egzekucja, związek partnerski, Trybunał Sprawiedliwości, interpretacja prawa

Jeżeli sąd wydający orzeczenie podlegające egzekucji nie wypowiedział się przy jego wydawaniu, czy
rozporządzenie Nr 44/2001 ma zastosowanie, to sąd państwa członkowskiego rozpoznający wniosek
powinien sprawdzić, czy dane postępowanie należy do zakresu stosowania tego rozporządzenia.
Stan faktyczny
Á.W. i G.G. pozostawali w niezarejestrowanym związku partnerskim w rozumieniu węgierskiego KC. Prowadzili
wówczas wspólne gospodarstwo. Wyrokiem węgierskiego sądu, który stał się ostateczny w 2009 r., G.G. został
zobowiązany do zapłaty na rzecz Á.W. kwoty 665 133 węgierskich forintów (ok. 2060 euro), wraz z odsetkami za
zwłokę, z tytułu ustania systemu majątkowego wynikającego z niezarejestrowanego związku partnerskiego. W celu
uzyskania zapłaty tej wierzytelności Á.W. wszczęła przymusowe postępowanie egzekucyjne na Węgrzech przeciwko
G.G., które wobec braku jego majątku było bezskuteczne. Wiedząc, że od 2006 r. G.G. mieszkał w Zjednoczonym
Królestwie, gdzie osiągał regularne wynagrodzenie, Á.W. złożyła w 2017 r. do tego samego sądu, który wydał wyrok
z kwietnia 2009 r., wniosek o wydanie zaświadczenia, wskazanego w art. 53 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz
ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. 2012, L 351, s. 1), w celu wykonania tego wyroku. Po
otrzymaniu tego wniosku sąd odsyłający powziął wątpliwości, co do możliwości zbadania w trakcie wystawiania ww.
zaświadczenia, czy powództwo, które doprowadziło do wydania wyroku z kwietnia 2009 r., jest objęte zakresem
zastosowania tego rozporządzenia.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 54 rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń
sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. 2001, L 12, s. 1) należy interpretować
w ten sposób, że sąd danego państwa członkowskiego rozpoznający wniosek o wydanie zaświadczenia
potwierdzającego, że orzeczenie sądu pochodzenia jest wykonalne, powinien sprawdzić, czy postępowanie jest
objęte zakresem zastosowania tego rozporządzenia, czy też powinien on automatycznie wydać to zaświadczenie?
- Czy art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że
postępowanie, którego przedmiotem jest zniesienie stosunków majątkowych wynikających z niezarejestrowanego
związku partnerskiego, jest objęte pojęciem „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu ust. 1?
Stanowisko TS
Zakres stosowania ratione temporis
Zdaniem TS w celu ustalenia rozporządzenia mającego zastosowanie ratione temporis należy przyjąć jako punkt
wyjścia datę wniesienia powództwa, które doprowadziło do wydania orzeczenia, o egzekucję którego się wnosi.
W rozpatrywanej sprawie orzeczenie, odnośnie którego wystąpiono o wydanie zaświadczenia poświadczającego jego
wykonalność, zostało wydane w 2009 r. Zatem pozew, który doprowadził do tego orzeczenia, również został
wniesiony przed terminem obowiązywania rozporządzenia Nr 1215/2012. W związku z tym TS stwierdził, że
w niniejszej sprawie zastosowanie ratione temporis ma rozporządzenie Nr 44/2001.
Obowiązki sąd rozpoznający wniosek o wydanie zaświadczenia potwierdzającego
Z orzecznictwa TS wynika, że system uznawania i wykonywania ustanowiony przez rozporządzenie Nr 44/2001
opiera się na wzajemnym zaufaniu do wymiaru sprawiedliwości w UE. Zaufanie takie wymaga nie tylko, aby
orzeczenia sądowe wydawane w jednym państwie członkowskim były w pełni uznawane w innym państwie
członkowskim, lecz również aby postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w tym ostatnim
państwie przebiegało szybko i skutecznie (wyrok Prism Investments, C-139/10, pkt 27). Postępowanie takie, zgodnie
z motywem 17 tego rozporządzenia, powinno obejmować jedynie zwykłe formalne sprawdzenie dokumentów
wymaganych w celu nadania wykonalności w wezwanym państwie członkowskim. W tym celu zgodnie z art. 53
rozporządzenia Nr 44/2001 strona wnosząca o wydanie zaświadczenia stwierdzającego wykonalność danego
orzeczenia, powinna przedstawić jego odpis spełniający warunki konieczne dla jego autentyczności, a także
zaświadczenie, o którym mowa w art. 54 tego rozporządzenia, wydane przez organy państwa pochodzenia.
W konsekwencji funkcja przypisana zaświadczeniu, o którym mowa w art. 54 rozporządzenia Nr 44/2001, polega na
ułatwieniu wydania oświadczenia stwierdzającego wykonalność orzeczenia wydanego w państwie pochodzenia,
czyniąc owo wydanie prawie automatycznym, co wyraźnie wskazano w motywie 17 do tego rozporządzenia (wyrok
Trade Agency, C-619/10, pkt 41). Konieczność zapewnienia szybkiej egzekucji orzeczeń sądowych przy
jednoczesnym zachowaniu pewności prawa, na jakiej opiera się wzajemne zaufanie do wymiaru sprawiedliwości

w ramach UE, zdaniem TS uzasadnia, w szczególności w sytuacji takiej jak sytuacja w postępowaniu głównym,
w której sąd, który wydał podlegające egzekucji orzeczenie, nie wypowiedział się przy jego wydawaniu co do
zastosowania rozporządzenia Nr 44/2001, aby sąd rozpatrujący wniosek o wydanie tego zaświadczenia sprawdził na
tym etapie, czy postępowanie jest objęte zakresem stosowania tego rozporządzenia.
W ocenie TS okoliczność, iż zgodnie z art. 55 rozporządzenia Nr 44/2001 przedstawienie analizowanego
zaświadczenia w celu wykonania takiego orzeczenia nie jest obowiązkowe, nie może podważyć obowiązku
sprawdzenia przez sąd, do którego zwrócono się o jego wydanie, czy postępowanie, po zakończeniu którego
zostało wydane orzeczenie, należy do zakresu stosowania rozporządzenia Nr 44/2001. Trybunał podniósł, że za
takim wnioskiem przemawia fakt, że postępowanie egzekucyjne na podstawie rozporządzenia Nr 44/2001
uniemożliwia, podobnie jak egzekucja na podstawie rozporządzenia 1215/2012, jakąkolwiek późniejszą kontrolę ze
strony sądu państwa, do którego wystąpiono, tego, czy postępowanie, które zakończyło się orzeczeniem,
o egzekucję którego się wnosi, należy do zakresu zastosowania rozporządzenia Nr 44/2001, ponieważ powody
zaskarżenia stwierdzenia wykonalności tego orzeczenia zostały w sposób wyczerpujący przewidziany przez to
rozporządzenie.
Trybunał orzekł, że art. 54 rozporządzenia Nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że sąd państwa
członkowskiego rozpoznający wniosek o wydanie zaświadczenia poświadczającego, iż orzeczenie wydane
przez sąd pochodzenia jest wykonalne, powinien w sytuacji takiej jak omawiana w postępowaniu głównym,
w której sąd wydający orzeczenie podlegające egzekucji nie wypowiedział się przy jego wydawaniu, czy
rozporządzenie to ma zastosowanie, sprawdzić, czy dane postępowanie należy do zakresu stosowania tego
rozporządzenia.
Zakres stosowania ratione materiae
Trybunał wskazał, że art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 44/2001 wyklucza z zakresu stosowania tego
rozporządzenia stosunki majątkowe wynikające z małżeństwa. Rozciągnięcie tego wykluczenia na stosunki
majątkowe dotyczące związków, które zgodnie z prawem dla nich właściwym są uznawane za mające skutki
porównywalne do skutków małżeństwa zostało wprowadzone dopiero przez rozporządzenie Nr 1215/2012.
Z orzecznictwa TS wynika, że pojęcie „stosunki majątkowe wynikające z małżeństwa” dotyczy stosunków
majątkowych wynikających bezpośrednio ze związku małżeńskiego lub z jego rozwiązania (wyrok de Cavel, 143/78,
pkt 7). W rozpatrywanej sprawie strony nie pozostawały w związku małżeńskim, zatem TS uznał, że stosunków
majątkowych wynikających z ich niezarejestrowanego związku partnerskiego nie można sklasyfikować jako
„stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 44/2001.
Trybunał podkreślił, że wykluczenie zawarte w tym przepisie stanowi wyjątek, który jako taki należy interpretować
ściśle. Ta wykładnia wynika również z celu rozporządzenia Nr 44/2001, jakim jest utrzymanie i rozwój wolnego
obszaru przy zapewnieniu bezpieczeństwa i sprawiedliwości poprzez uprzywilejowanie swobodnego przepływu
orzeczeń (wyrok flyLAL‑ Lithuanian Airlines, C-302/13, pkt 27). Ponadto, interpretacja pojęcia „stosunki majątkowe
wynikające z małżeństwa” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 44/2001, zgodnie z którą
niezarejestrowany związek partnerski, taki jak omawiany w postępowaniu głównym, nie jest objęty tym przepisem,
znajduje potwierdzenie w zmianie przepisów wprowadzonej przez rozporządzenie Nr 1215/2012. Wykluczenie to
zostało rozciągnięte przez ostatnie z wymienionych rozporządzeń poza stosunki majątkowe wynikające z małżeństwa
wyłącznie na związki uznawane za podobne do małżeństwa. W ten sposób, aby nie pozbawić tej ostatniej zmiany
jakiegokolwiek sensu, art. 1 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia nie może być interpretowany jako mający zastosowanie
do niezarejestrowanych związków partnerskich, takich jak omawiany w postępowaniu głównym.
Trybunał orzekł, że art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 44/2001 należy interpretować w ten
sposób, że postępowanie takie jak omawiane w postępowaniu głównym, którego przedmiotem jest wniosek
o zniesienie stosunków majątkowych wynikających z niezarejestrowanego związku partnerskiego, jest objęte
pojęciem „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu tego ustępu 1, a tym samym należy do materialnego
zakresu stosowania tego rozporządzenia.
Ze względu na datę wszczęcia postępowania w rozpatrywanej sprawie Trybunał trafnie dokonał wykładni przepisów
rozporządzenia Nr 44/2001, a nie rozporządzenia Nr 1215/2012, które stosuje się do postępowań sądowych
wszczętych od 10.1.2015 r.
Trybunał uznał, że sąd, do którego zwrócono się o jego wydanie zaświadczenia poświadczającego, iż orzeczenie
wydane przez sąd pochodzenia jest wykonalne, ma obowiązek sprawdzenia czy postępowanie, po zakończeniu
którego zostało wydane orzeczenie, należy do zakresu stosowania rozporządzenia Nr 44/2001.
Należy zauważyć, że o ile z zakresu rozporządzenia Nr 44/2001 wyłączono stosunki majątkowe wynikające
z małżeństwa, to przepisami rozporządzenia Nr 1215/2012 nie objęto również „stosunków majątkowych wynikających
ze związku uznawanego – w myśl przepisów mających zastosowanie do takiego związku – za mający skutki
porównywalne do skutków małżeństwa rozporządzenie” (zob. art. art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 1215/2012).

Wyrok TS z 6.6.2019 r., Weil, C-361/18

Trybunał uznał, że sąd rozpatrujący wniosek o wydanie zaświadczenia powinien sprawdzić, czy postępowanie jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia Nr 44/2001. Stosunki majątkowe wynikające ze związku partnerskiego nie podlegają wykluczeniu określonemu w art. 1 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia, co potwierdza wykładnia TS.