Sejm pracuje nad ograniczeniem zatorów płatniczych

Sejm rozpoczął prace nad projektem ustawy mającej na celu ograniczenie zatorów płatniczych, które dotykają głównie mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Nieterminowe zapłaty mają negatywny wpływ na rozwój firm, inwestycje oraz terminowe regulowanie należności podatkowych. Projekt zakłada wprowadzenie kar administracyjnych dla podmiotów opóźniających się z płatnościami oraz regulacje dotyczące "złych długów" w podatkach dochodowych.

Tematyka: Sejm, zatory płatnicze, mikroprzedsiębiorstwa, terminy zapłaty, karanie dłużników, złe długi, podmioty publiczne, nowelizacja aktów prawnych, 1.1.2020

• 29.5.2019 r. skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych
ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych.
• Projekt dotyczy wprowadzenia rozwiązań mobilizujących dłużników transakcji handlowych
(przedsiębiorców i podmioty publiczne) do dokonywania zapłaty w ustalonym terminie, jak również
zniechęcenia do narzucania przez nich nieuzasadnionych, wydłużonych terminów zapłaty.
Zbyt długie terminy przewidziane dla dłużników do zapłaty należności oraz nierzetelność kontrahentów, a czasem
wręcz ich celowe działanie hamują rozwój polskich przedsiębiorstw. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy
proponowanego przez rząd grupą szczególnie narażoną na nieterminowe płatności są mikro, małe i średnie
przedsiębiorstwa, którym brak jest w obecnym stanie prawnym skutecznych narzędzi do wyegzekwowania
należności. Nieterminowe zapłaty powodują ograniczenie ekspansji, hamowanie rozwoju inwestycji, czy
problemy z terminowym regulowaniem należności podatkowych.
Obecnie dyscyplinę płatniczą w obrocie gospodarczym reguluje w głównej mierze dyrektywa 2011/7/UE
w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz. Urz. UE. L. Nr 48 z 2011 r., s. 1 ze
zm.) oraz ustawa z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 118 ze zm.),
która jest transpozycją tejże dyrektywy. Ustawa dla polskich podmiotów przewiduje szereg prywatnoprawnych
rozwiązań, które w praktyce okazały się nieskuteczne.
Wobec powyższego Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych
przewiduje wprowadzenie administracyjnoprawnego narzędzia, jakim będzie nakładanie kar administracyjnych na
podmioty nadmiernie opóźniające się z regulowaniem swoich zobowiązań.
W ustawach dotyczących podatków dochodowych proponuje się wprowadzenie przepisów szczególnych
regulujących rozpoznanie skutków w podatku dochodowym tzw. „złych długów”. Kwestie „nieściągalnych
wierzytelności” były dotychczasowo uregulowane w ustawie z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j.: Dz.U.
z 2018 r. poz. 2174 ze zm.). Niniejszy projekt ustawy zakłada adaptację regulacji obowiązujących dotychczas
w podatku VAT do podatków dochodowych z zachowaniem odrębności obu typów podatków. Projekt przewiduje
wprowadzenie możliwości pomniejszenia przez wierzyciela podstawy opodatkowania o zaliczaną do przychodów
należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego jeżeli wierzytelność ta nie zostanie
uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze
(rachunku).
Drugim istotnym rozwiązaniem jest wyznaczenie maksymalnego terminu umownego do zapłaty należności
w tzw. transakcjach asymetrycznych, tj. w takich, gdzie dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty za towary lub usługi jest
duży przedsiębiorca, a wierzycielem jest mikro, mały albo średni przedsiębiorca. W przypadku transakcji pomiędzy
takimi podmiotami termin określony umownie nie mógłby przekraczać 60 dni od dnia doręczenia faktury lub
rachunku. W przypadku określenia w umowie terminu dłuższego, z mocy prawa stosowany będzie 60. dniowy termin
zapłaty. Podobne rozwiązanie stosowane będzie dla transakcji symetrycznych tj. np. pomiędzy dwoma
równorzędnymi podmiotami. W tym przypadku projekt ustawy proponuje co do zasady również 60 dni na zapłatę
dłużnika na rachunek wierzyciela, z tym jednak zastrzeżeniem, że termin ten będzie mógł ulec wydłużeniu po
spełnieniu określonych warunków.
Regulacje w projekcie ustawy odnoszą się także do podmiotów publicznych. W obecnym stanie prawnym,
w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym, możliwe
jest wydłużenie terminu zapłaty z podstawowego 30-dniowego do 60-dniowego, pod warunkiem że jest to
obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy. W obrocie gospodarczym do takich
sytuacji dochodziło jednak zbyt często, wobec czego zaproponowano brak możliwości przedłużenia 30-dniowego
okresu dla płatności dokonywanych przez podmioty publiczne, za wyjątkiem podmiotów leczniczych, dla których
pozostawiony ma być termin 60 dni.
Ustawy o podatkach dochodowych nie będą jedynymi znowelizowanymi aktami prawnymi. Proponowana
nowelizacja obejmie również zmiany m.in. w: ustawie z 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j.: Dz.
U. z 2018 r. poz. 1360 ze zm.), ustawie z 29.8.1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.),
czy ustawie z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1010 ze zm.).
Planowana data wejścia w życie większości przepisów nowelizujących to 1.1.2020 r.

Rządowy projekt ustawy ma na celu poprawę dyscypliny płatniczej w obrocie gospodarczym poprzez skuteczniejsze egzekwowanie należności oraz wprowadzenie maksymalnych terminów płatności w transakcjach handlowych. Nowe regulacje mają objąć także podmioty publiczne i wejść w życie 1.1.2020 r.