Kredyt we frankach nie jest przesłanką wyłączenia sędziego

Sąd Najwyższy stwierdził, że posiadanie kredytu w walucie obcej nie zobowiązuje sędziego do wyłączenia się z orzekania. Publikacja omawia stan faktyczny i stanowiska sądów I i II instancji w sprawie umowy kredytu walutowego zawartej przez A.B. z Bankiem „K.” S.A. oraz decyzje dotyczące skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu. Sąd Najwyższy uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, zauważając trudność w stwierdzeniu, czy zmiany w umowie zmieniają jej istotę.

Tematyka: kredyt we frankach, sędzia, wyłączenie, umowa kredytu, abuzywne klauzule, Sąd Najwyższy, waluta obca, wypowiedzenie umowy, kurs waluty, skarga kasacyjna

Fakt posiadania kredytu w walucie obcej nie oznacza, że sędzia zobowiązany jest do złożenia wniosku
o wyłączenie od orzekania w sprawie dotyczącej kredytu walutowego – stwierdził Sąd Najwyższy.
Stan faktyczny i stanowiska sądów I i II instancji
W 2008 r. A.B. zawarła umowę kredytu na cele mieszkaniowe z Bankiem „K.” S.A. Gdy A.B. z aprzestała spłaty rat
we frankach szwajcarskich Bank wypowiedział jej umowę kredytu.
Sąd I instancji uznał, że wypowiedzenie umowy było bezskuteczne. Zgodnie z umową obowiązkiem banku
w sytuacji powstania przeterminowanego kredytu, było w pierwszej kolejności wezwanie na piśmie pozwanej
do spłaty zaległych kwot pod rygorem wypowiedzenia umowy. Bank nie udowodnił, że skierował wezwanie na
piśmie do pozwanej. Jednocześnie Sąd I instancji uznał, za abuzywne klauzule dotyczące spłaty kredytu w złotych
polskich z zastosowaniem kursu sprzedaży franka szwajcarskiego według tabel kursowych banku. W umowie nie
określono w jaki sposób bank kredytujący określa kurs sprzedaży franka szwajcarskiego, zatem kredytobiorczyni nie
była w stanie skontrolować jego poprawności. Sąd wskazał też na ryzyko zawyżania kursu, co prowadziłoby do
zawyżania rat spłaty kredytu. W rezultacie Sąd uznał, że zarówno przy wypłacie kredytu, jak też każdą z rat, należało
przeliczać na walutę szwajcarską według kursu kupna obowiązującego w banku. Po przeprowadzeniu obliczeń Sąd
stwierdził, że ewentualna zaległość z tytułu spłaty kredytu na dzień wypowiedzenia umowy nie uzasadniałaby
wypowiedzenia umowy.
Sąd II instancji oddalił apelację, uznając wypowiedzenie umowy przez bank za bezskuteczne. Sąd podkreślił, że
postanowienia waloryzacyjne nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem. W umowie w żaden
sposób nie określono, w jaki sposób bank określa kursy walut, które w nim obowiązują. W rezultacie pozostaje to
poza kontrolą konsumenta. Takie uregulowanie uzasadnia twierdzenie, że kształtuje prawa i obowiązki konsumenta
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza jego interesy, konsument nie wie, czy bank w sposób
niedozwolony, niekorzystny dla niego nie kształtuje pod kątem tylko swoich interesów kursu waluty, obowiązującego
według tabel obowiązujących w banku. W związku z powyższym Sąd II instancji stwierdził, że ten zapis umowy ma
charakter abuzywny i powinien być pominięty. Za abuzywne uznał sąd również postanowienia umowy odnoszące się
do wypłaty kredytu w złotych polskich według kursu kupna waluty obowiązującego w banku. Pominięcie klauzul
abuzywnych prowadzi do tego, że umowa wiąże w zakresie kredytu udzielonego w złotych polskich, postanowienia
umowy dotyczące oprocentowania kredytu i rat nadal wiążą, w związku z tym ta umowa może być nadal
wykonywana. Po dokonaniu obliczeń Sąd uznał, że w dacie wypowiedzenia umowy pozwana miała pokaźną
nadpłatę. Zatem nawet gdyby uznać, że Bank mimo niedopełnienia wymogu wezwania do uiszczenia zaległości
mógłby wypowiadać umowę to nie byłoby podstaw do powiedzenia umowy z uwagi na brak zaległości.
Bank „K.” S.A. wniósł skargę kasacyjną twierdząc, że w składzie Sądu II instancji było dwóch sędziów, którzy
powinni złożyć wnioski o wyłączenie od orzekania w tej sprawie. Zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną,
fakt, że posiadają oni kredyty walutowe, tak jak powódka, wyklucza ich udział przy rozpoznawaniu sprawy.
Informację o zadłużeniu sędziów uzyskano z ich oświadczeń majątkowych. Choć Bankiem „K.” S.A. podkreślał, że
nie ma zastrzeżeń, co do postawy tych konkretnych sędziów, to zasadą powinno być takie ustalenie składu
orzekającego, aby nie było wątpliwości co do bezstronności sędziów. Jak stwierdzono, istotny jest wydźwięk
społeczny czyli zapewnienie podjęcia sprawiedliwego wyroku przez bezstronnych sędziów.
Z uzasadnienia SN
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi II instancji do ponownego rozpoznania,
stwierdzając, że doszło do takiej zmiany umowy kredytu poprzez modyfikację zasad obliczania rat kredytu, iż
w istocie trudno stwierdzić, czy to nadal ta sama umowa kredytowa. Dodatkowo Sąd nie wskazał jednoznacznie,
które z postanowień umownych jest niedozwolone norma dotycząca indeksowania czy norma kursowa. Sąd
Najwyższy zwrócił również uwagę na to, że Sąd II instancji nie odniósł się w uzasadnieniu w sposób wystarczający
do skutków uznania, że brak pisemnego wezwania pozwanej do spłaty powodował, iż umowa nadal trwa.
Jednocześnie Sąd Najwyższy wyjaśnił, że fakt, iż sędzia jest kredytobiorcą w określonej walucie nie oznacza,
że podlega wyłączeniu ze spraw dotyczących kredytów zawieranych w tej walucie. Jak podkreślono, żadna
ze stron nie złożyła wniosku o wyłączenie sędziów, ani nie przedstawiła dokumentów świadczących o tym, że
kredyty sędziów ze składu orzekającego zostały zawarte na podobnych warunkach jak umowa powódki. Sąd
stwierdził, że przyjęcie stanowiska wnoszącego skargę kasacyjną oznaczałoby sytuacje wręcz absurdalne bo
sprawy z zakresu ubezpieczeń AC mogliby rozpoznawać wyłącznie sędziowie, którzy takich umów nie

zawarli, zaś spory ze spółdzielniami mieszkaniowymi wyłącznie sędziowie nieposiadający praw do lokali
spółdzielczych.
Wyrok SN z 10.4.2019 r., IV CSK 279/18

Sąd Najwyższy podkreślił, że fakt posiadania kredytu w walucie obcej przez sędziów nie jest podstawą do wyłączenia ich z orzekania. Brak wniosków o wyłączenie oraz brak dokumentów potwierdzających podobne warunki umów kredytowych sędziów sprawił, że Sąd uznał, iż kredyty nie wpływają na bezstronność sędziów. Publikacja analizuje także kwestie abuzywnych klauzul w umowie kredytowej.