Zmiany w postępowaniu dowodowym w nowelizacji KPC

Dnia 20.2.2019 r. odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Projekt wprowadza istotne zmiany w postępowaniu dowodowym, takie jak systematyzacja podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu oraz uściślenie treści postanowienia dowodowego.

Tematyka: zmiany w postępowaniu dowodowym, nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, systematyzacja podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu, uściślenie treści postanowienia dowodowego, projekt ustawy, Komisja nadzwyczajna, art. 2352 KPC, art. 236 KPC, wniosek dowodowy, dopuszczenie dowodu, odwołanie się do wniosku strony

Dnia 20.2.2019 r. odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3137). Projekt ustawy został
skierowany do dalszych prac w Komisji nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Projekt ustawy
zawiera istotne zmiany odnoszące się do postępowania dowodowego. Takimi nowatorskimi zmianami mają
być systematyzacja podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu oraz uściślenie treści postanowienia
dowodowego.
Planowana nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ma wprowadzić przepis odnoszący się do
systematyzacji podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu (proj. art. 2352).
W obecnie obowiązujących uregulowaniach wskazuje się poszczególne okoliczności jako podstawy pominięcia
dowodu (art. 217 KPC), ale nie wskazuje się ogólnych kryteriów dopuszczalności dowodu. W zamyśle ustawodawcy,
takie kryteria mają sprowadzać się do stworzenia katalogu okoliczności, które uzasadniają odmowę przeprowadzenia
dowodu. Wymaga podkreślenia, że już w obecnej praktyce orzeczniczej zostały one wypracowane i są stosowane
jako logiczne konsekwencje prakseologicznych kategorii zakazu dowodowego, znaczenia danego faktu dla
rozstrzygnięcia, przydatności dowodu do ustalenia danego faktu, możliwości przeprowadzenia i zakazu przewlekania
postępowania. Autorzy uzasadnienia do projektu ustawy wskazują, że: „Skoro okoliczności te są takie same
w każdym postępowaniu sądowym, można je usystematyzować na wzór regulacji znanej procedurze karnej. Tak więc
katalog przesłanek, przy których sąd może odmówić przeprowadzenia dowodu, należy zapożyczyć z art. 170 § 1
KPK, ze zmianami uwzględniającymi specyfikę postępowania cywilnego” (Uzasadnienie projektu, s. 55).
Należy zauważyć, że w projektowanym przepisie pojawia się zwrot „pominięcie dowodu”. Zgodzić się należy
z argumentacją zawartą w przedmiotowym Uzasadnieniu, że skoro dla strony istotny jest skutek, jakim jest
nieprzeprowadzenia dowodu, to nie ma potrzeby różnicowania takiego rozstrzygnięcia na oddalenie wniosku
dowodowego, jego zwrot, odrzucenie itp. Formuła „pominięcia dowodu” mieści w sobie wszystkie te rozstrzygnięcia.
Dlatego też takim sformułowaniem posłużono się na oznaczenie negatywnego rozstrzygnięcia sądu co do wniosku
strony o przeprowadzenie dowodu, skutkującego jego niedopuszczeniem. Pominięcie dowodu nastąpi w drodze
postanowienia.
Zmianie ulegnie także przepis art. 236 KPC, który ma uzyskać brzmienie:
§ 1. W postanowieniu o dopuszczeniu dowodu sąd oznaczy środek dowodowy i fakty, które mają nim zostać
wykazane, a w miarę potrzeby i możliwości – także termin i miejsce przeprowadzenia dowodu.
§ 2. Jeżeli o wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodu wnosiła strona, w postanowieniu wystarczy powołać się
na treść jej wniosku.
§ 3. Zlecając przeprowadzenie dowodu sędziemu wyznaczonemu lub sądowi wezwanemu, sąd oznaczy tego
sędziego albo ten sąd. Jeżeli nie oznaczono terminu lub miejsca przeprowadzenia dowodu, oznaczy je sędzia
wyznaczony lub sąd wezwany.
Projektowane zmiany odnoszące się do uściślenia wniosku dowodowego wynikają z mających zostać
wprowadzonych zmian co do wymagań jakie ma spełniać wniosek dowodowy. Pozytywnie należy ocenić
zmianę językową polegającą na zastąpieniu zwrotu „przeprowadzenie dowodu” pojęciem „dopuszczenie dowodu.
Istotą postanowienia dowodowego jest bowiem dopuszczenie dowodu, a nie jego przeprowadzenie – to ostatnie jest
bowiem czynnością faktyczną, a nie formalnym rozstrzygnięciem.
Dopuszczając dowód, sąd będzie zobligowany oznaczyć środek dowodowy i fakty, które mają nim zostać wykazane,
a także sąd w miarę potrzeby i możliwości powinien oznaczyć czas i miejsce przeprowadzenia dowodu.
W projektowanych przepisach wyraźnie dopuszczono możliwość odwołania się przez sąd orzekający do treści
wniosku strony „Wnioski dotyczące dowodów najprawdopodobniej nadal będą składane głównie w pismach
procesowych, a przecież nie ma potrzeby, by sąd, dopuszczając dowód, przepisywał treść pisma strony do
orzeczenia; należy więc wyraźnie dopuścić odwołanie się w postanowieniu dowodowym do wniosku strony (proj. art.
236 § 2 KPC). Przepis ten będzie mógł zostać zastosowany nie tylko w wypadku uwzględnienia wniosku w całości –
nic bowiem nie stoi na przeszkodzie dopuszczeniu dowodu „na potwierdzenie faktów wskazanych we wniosku za
wyjątkiem faktu X”, czy też „na dowód faktów wskazanych we wniosku dowodowym pod pozycjami 2, 3, 5, 9”. Istotne,
by treść rozstrzygnięcia była jednoznaczna” (Uzasadnienie, s. 55).

Wydaje się, że projektowane zmiany są uregulowaniami mogącymi nieść pozytywne zmiany w zakresie
postępowania dowodowego.

Projektowane zmiany mają na celu usystematyzowanie podstaw odmowy przeprowadzenia dowodu oraz precyzyjne określenie treści postanowienia dowodowego. Wprowadzenie nowych regulacji może przynieść pozytywne zmiany w zakresie postępowania dowodowego.