Koszty postępowania w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń

W europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń, gdy żądania strony zostaną uwzględnione jedynie w części, do kompetencji sądu krajowego należy orzeczenie o obciążeniu stron kosztami postępowania. Sprawa dotyczyła naruszenia praw autorskich przez spółkę L.E.R. w związku z udostępnieniem filmu i zdjęcia bez zgody R. J., co skutkowało wniesieniem roszczeń o odszkodowanie i zwrot kosztów postępowania.

Tematyka: europejskie postępowanie, drobne roszczenia, koszty postępowania, Trybunał Sprawiedliwości, rozporządzenie Nr 861/2007, strona przegrywająca, podział kosztów, prawo krajowe

Stan faktyczny
R. J. sfilmowała osobę wykonującą tzw. skok na bungee z mostu, która spadła do rzeki na skutek zerwania się liny.
Sekwencja filmu oraz zdjęcie stanowiące obraz z tego filmu były dostępne na stronie internetowej spółki L.E.R.,
z siedzibą we Francji. Uznając, że zostało naruszone jej wyłączne prawo do eksploatacji tego filmu oraz zdjęcia, R. J.
wniosła do szwedzkiego sądu pierwszej instancji o zasądzenie od L.E.R. na jej rzecz odszkodowania w kwocie 1950
euro z tytułu poniesionej szkody. R. J. żądała także zwrotu kosztów postępowania w kwocie 15 652,50 koron
szwedzkich (ok. 1530 euro). L.E.R. zakwestionowała roszczenia R. J. w całości i domagała się od niej pokrycia
kosztów w kwocie 2040 euro poniesionych przez spółkę w związku z tłumaczeniami.
Sąd I instancji w części uwzględnił żądania R. J., zasądzając na jej rzecz kwotę 1101 euro tytułem odszkodowania.
Ponadto sąd ten orzekł, że każda ze stron poniesie własne koszty. Uznając, że przegrała w pierwszej instancji tylko
w niewielkim stopniu, R. J. odwołała się od tego wyroku ograniczając zakres apelacji do części wyroku zawierającej
rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów. Zażądała, aby L.E.R. została obciążona całością kosztów poniesionych
przez nią w pierwszej instancji.
Pytania prejudycjalne
Czy art. 16 rozporządzenia (WE) Nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.7.2007 r. ustanawiającego
europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz. Urz. L Nr 199 z 2007 r., s. 1) należy interpretować
w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym, w sytuacji gdy żądania strony
zostaną uwzględnione jedynie w części, sąd krajowy może orzec, że każda ze stron ponosi własne koszty
postępowania, względnie może dokonać podziału kosztów pomiędzy stronami?
Stanowisko TS
Zgodnie z art. 16 zd. 1 rozporządzenia Nr 861/2007 „koszty postępowania ponosi strona przegrywająca”.
Trybunał wskazał, że aby ustalić, czy sytuacja, taka jak zaistniała w postępowaniu głównym, w której żądania strony
zostają uwzględnione jedynie w części, jest objęta zakresem stosowania przywołanego przepisu, należy na wstępie
ustalić, czy pojęcie „strona przegrywająca” ma zastosowanie jedynie do sytuacji, w której strona przegrywa
w odniesieniu do wszystkich podnoszonych przez nią żądań, czy też ten termin jest stosowany również do sytuacji,
w której strona przegrywa jedynie w odniesieniu do niektórych z nich. Zdaniem TS w art. 16 rozporządzenia Nr
861/2007 nie zawarto żadnej wskazówki przemawiającej za drugą ze sformułowanych hipotez. Trybunał stwierdził, że
gdy jedna ze stron przegrywa w odniesieniu do części swoich żądań, przegrywa również druga strona. Jeśli jednak
analizowany przepis miałby być interpretowany w taki sposób, że jego zakres stosowania obejmowałby sytuacje,
w których strona przegrywa jedynie w odniesieniu do niektórych spośród podnoszonych przez nią żądań, taka
wykładnia pozbawiałaby ten przepis jego skuteczności (effet utile), ponieważ nie umożliwiałaby ona sądowi
krajowemu ustalenia, która strona zostanie obciążona kosztami postępowania.
Ponadto, gdyby unijny prawodawca uznał, że sytuacje, w których żądania strony zostaną uwzględnione jedynie
w części, powinny również być objęte zakresem stosowania art. 16 rozporządzenia Nr 861/2007, takie
doprecyzowanie powinno było zostać zawarte w rozporządzeniu, tym bardziej że analizowane rozporządzenie
dokonuje jedynie częściowej harmonizacji przepisów proceduralnych znajdujących zastosowanie w sprawach
mających za przedmiot drobne roszczenia. W ocenie TS art. 16 zd. 1 tego rozporządzenia należy interpretować w ten
sposób, że jego zakres stosowania obejmuje jedynie sytuacje, w których strona przegrywa w odniesieniu do
całości podnoszonych przez nią żądań.
Trybunał wskazał, że – z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia Nr 861/2007 – europejskie postępowanie
w sprawie drobnych roszczeń podlega przepisom proceduralnym państwa członkowskiego, w którym prowadzone
jest postępowanie (art. 19 tego rozporządzenia). Natomiast motyw 29 rozporządzenia Nr 861/2007 stanowi, iż to

strona przegrywająca powinna ponosić koszty postępowania, a koszty te powinny zostać określone zgodnie
z prawem krajowym. W związku z tym, zgodnie z art. 19 w zw. z motywem 29 rozporządzenia Nr 861/2007,
w przypadku takim jak zaistniały w postępowaniu głównym, w którym żądania strony zostają uwzględnione jedynie
w części, kwestie proceduralne związane z podziałem kosztów pomiędzy strony pozostają uregulowane przez
przepisy prawa krajowego państw członkowskich.
W przypadku braku harmonizacji krajowych mechanizmów podziału kosztów postępowania Trybunał podkreślił, że
procedury określania tego podziału należą – z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia Nr 861/2007 – do
wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich na mocy zasady ich autonomii proceduralnej. Niemniej
jednak procedury te nie mogą być mniej korzystne niż w wypadku podobnych procedur podlegających prawu
wewnętrznemu (zasada równoważności), ani ukształtowane w taki sposób, aby uniemożliwić w praktyce
wykonywanie uprawnień przyznanych przez unijne prawo lub uczynić je nadmiernie utrudnionym (zasada
skuteczności) (wyrok Szyrocka, C-215/11, pkt 34). Zatem w przypadku gdy żądania strony zostaną uwzględnione
tylko w części, sąd krajowy co do zasady zachowuje swobodę decydowania o podziale kosztów postępowania
zgodnie z procedurami przewidzianymi w prawie krajowym. Jednakże pod warunkiem że krajowe przepisy
proceduralne regulujące podział kosztów postępowania mającego za przedmiot drobne roszczenia transgraniczne
nie są mniej korzystne niż przepisy proceduralne regulujące podobne sytuacje podlegające prawu wewnętrznemu
oraz że wymogi proceduralne dotyczące podziału kosztów postępowania nie prowadzą do zrezygnowania przez
osoby zainteresowane ze skorzystania z europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, obciążając
wnioskodawcę, w sytuacji gdy jego żądania zostały w zdecydowanej części uwzględnione, kosztami postępowania
lub ich znaczącą częścią.
Reasumując TS orzekł, że art. 16 rozporządzenia Nr 861/2007 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi
on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, zgodnie z którym, w sytuacji gdy żądania strony zostaną
uwzględnione jedynie w części, sąd krajowy może orzec, że każda ze stron ponosi własne koszty
postępowania, względnie może dokonać podziału kosztów pomiędzy stronami. W takiej sytuacji sąd krajowy
zachowuje, co do zasady, swobodę w kwestii podziału tych kosztów, pod warunkiem że krajowe przepisy
proceduralne regulujące podział kosztów postępowania mającego za przedmiot drobne roszczenia
transgraniczne nie są mniej korzystne niż przepisy proceduralne znajdujące zastosowanie do podobnych
sytuacji podlegających prawu wewnętrznemu, a wymogi proceduralne dotyczące podziału kosztów
postępowania nie prowadzą do zrezygnowania przez osoby zainteresowane ze skorzystania z europejskiego
postępowania w sprawie drobnych roszczeń, obciążając wnioskodawcę, którego żądania zostały
w zdecydowanej części uwzględnione, kosztami postępowania lub ich znaczącą częścią.
W prezentowanym wyroku TS dokonał wykładni art. 16 zd. 1 rozporządzenia Nr 861/2007, w którym ustanowiono
regułę, że w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń koszty postępowania ponosi strona
przegrywająca. W ocenie TS zakres stosowania tego przepisu obejmuje jedynie sytuacje, w których strona przegrywa
w odniesieniu do całości podnoszonych przez nią żądań. Natomiast w przypadku gdy żądania strony, tak jak
w przedstawionej sprawie, zostaną uwzględnione jedynie w części TS uznał, że do autonomii państw członkowskich
należy określenie reguł podziału kosztów postępowania, przy czym muszą być one zgodne z zasadami
równoważności i skuteczności.

Wyrok TS z 14.2.2019 r., Jonsson, C-554/17

Trybunał Sprawiedliwości uznał, że w sytuacji gdy żądania strony zostaną uwzględnione jedynie w części, sąd krajowy zachowuje swobodę w kwestii podziału kosztów postępowania. Zgodnie z art. 16 rozporządzenia Nr 861/2007, koszty postępowania ponosi strona przegrywająca. Decyzje dotyczące podziału kosztów powinny być zgodne z prawem krajowym państw członkowskich.