Wezwanie świadka w nowelizacji KPC

20.2.2019 r. odbyło się pierwsze czytanie Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy zawiera istotne zmiany odnoszące się do postępowania dowodowego, w tym wezwania świadka. Planowana nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ma na celu wprowadzenie obowiązku dołożenia starań przez stronę, która wnosiła o wezwanie na czynności sądu świadka, biegłego lub innej osoby, by ta stawiła się we wskazanym czasie i miejscu.

Tematyka: nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, wezwanie świadka, postępowanie dowodowe, zmiany w KPC, obowiązek stawienia się świadka

20.2.2019 r. odbyło się pierwsze czytanie Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3137). Projekt ustawy został
skierowany do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Projekt ustawy
zawiera istotne zmiany odnoszące się do postępowania dowodowego. Jedna z projektowanych zmian ma
odnosić się do wezwania świadka.
Planowana nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ma wprowadzić przepis art. 242 1 w brzmieniu: „Strona,
która wnosiła o wezwanie na czynności sądu świadka, biegłego lub innej osoby, powinna dołożyć starań, by osoba ta
stawiła się w wyznaczonym czasie i miejscu, w szczególności zawiadomić ją o obowiązku, czasie i miejscu
stawiennictwa”. Jednocześnie należy zauważyć, że uchylony ma zostać przepis art. 258 KPC, który dotychczas
regulował tę kwestię.
Planowana zmiana może budzić poważne wątpliwości. Z jednej strony należy zauważyć, że doświadczenia
praktyki procesowej wskazuje na trudności z przeprowadzaniem dowodów z zeznań świadków, gdyż niejednokrotnie
zdarza się, że świadkowie zgłoszeni przez stronę, nawet blisko z nią związani, nie stawiają się przed sądem
twierdząc, że „nie dostali wezwania”. W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że: „Proj. art. 242 1 nakłada na
stronę – w miarę, oczywiście, jej możliwości – obowiązek dołożenia starań, by osoba wezwana przed sąd na wniosek
strony stawiła się we wskazanym miejscu i czasie. Znaczenie tej zasady jest większe niż tylko to, że nie pozwala
obarczać wyłącznie sądu winą za nieskuteczność doręczeń. Przepis ten czyni stronę współodpowiedzialną za
sprawne prowadzenie postępowania dowodowego, a w efekcie – procesu w ogóle. Celem tego przepisu nie jest
osiąganie doraźnych korzyści procesowych w konkretnej sprawie, lecz raczej długofalowe oddziaływanie na
świadomość aktualnych i potencjalnych stron w kierunku kształtowania postawy współodpowiedzialności za sprawny
przebieg postępowania” (Uzasadnienie, s. 56). Należy zauważyć, że nawet gdyby przyjąć argumentację autorów
przedmiotowego uzasadnienia, że taka zmiana ma zapobiegać obstrukcji procesowej, to jednak przepis w takim
brzmieniu będzie martwy, gdyż nie zawiera on sankcji za zachowanie sprzeczne z tą normą prawną.
Na marginesie należy zauważyć, że strona nie ma żadnego wpływu na stawiennictwo do sądu biegłego, gdyż
to sąd powołuje biegłego i ew. wzywa go w celu osobistego stawiennictwa przed sądem orzekającym.
Natomiast istotą problemu jaki ma miejsce w praktyce procesowej jest kwestia odmowy podania dokładnych
personaliów świadka przez stronę, która nie jest zainteresowana, aby konkretny świadek brał miejsce
w postępowaniu. W obecnym stanie prawnym jedyną możliwością przeciwdziałania takim praktykom jest możliwość
zastosowania przez sąd orzekający przepisu art. 233§2 KPC. Choć nowelizacja KPC ma wprowadzić przepis
odnoszący się zakazu nadużywania praw procesowych (proj. art. 4 1), to jednak nie rozwiązuje to problemu, gdyż
niejednokrotnie niewskazanie danych świadka może być korzystniejsze dla strony niż ewentualne sankcje procesowe
jakie ma zawierać KPC. Dlatego o wiele korzystniejszym rozwiązaniem byłoby nałożenie na stronę obowiązku
podania danych świadka, czego nowelizacja nie przewiduje.
Mając powyższe na względzie, wydaje się, że nie należy się spodziewać pozytywnego wpływu projektowanych zmian
na sprawność postępowania, zaś sformułowanie przepisu jest błędne i może budzić wątpliwości interpretacyjne.

Wydaje się, że zaproponowane zmiany mogą nie przynieść pozytywnego wpływu na sprawność postępowania. Sformułowanie przepisu dotyczącego wezwania świadka budzi wątpliwości interpretacyjne i nie zapewnia skutecznych sankcji za ewentualne naruszenia tego obowiązku.