Termin zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty osoby fizycznej w tzw. upadłości konsumenckiej
Termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego biegnie od dnia ogłoszenia tego postanowienia. Wierzyciele często składają zażalenia na umorzenie zobowiązań lub ustalenie planu spłaty, uważając kwoty za zbyt niskie. Sąd Najwyższy wskazał, że termin biegnie od dnia ogłoszenia postanowienia na posiedzeniu jawnym.
Tematyka: termin zażalenia, postanowienie o ustaleniu planu spłaty, upadłość konsumencka, wierzyciele upadłych osób fizycznych, Sąd Najwyższy, uchwała SN 30.1.2019, bieg terminu, zawiadomienie wierzycieli, posiedzenie jawnym
Termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego biegnie od dnia ogłoszenia tego postanowienia. Wierzyciele często składają zażalenia na umorzenie zobowiązań lub ustalenie planu spłaty, uważając kwoty za zbyt niskie. Sąd Najwyższy wskazał, że termin biegnie od dnia ogłoszenia postanowienia na posiedzeniu jawnym.
Termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego wydanego na posiedzeniu jawnym, biegnie od dnia ogłoszenia tego postanowienia – wynika z uchwały SN z 30.1.2019 r. (III CZP 76/18). Wskazaną przez SN zasadą należy kierować się nie tylko w przypadku upadłości konsumenckiej, lecz także w przypadku postępowań upadłościowych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wierzyciele upadłych osób fizycznych stosunkowo często składają zażalenia na postanowienia o umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, a także na postanowienia w przedmiocie ustalenia planu spłaty. Wynika to z faktu, że, co zrozumiałe, trudno wierzycielom zaakceptować umorzenie w całości zobowiązań ich dłużnika lub wyznaczenie planu spłaty w kwocie zazwyczaj symbolicznej, ustalonej przy wzięciu pod uwagę możliwości zarobkowych i kosztów utrzymania upadłego. Kwotę planu spłaty wierzyciele niemal zawsze oceniają jako zbyt niską. Ponadto z praktyki wynika, że w przypadku niektórych wierzycieli będących instytucjami finansowymi lub firmami windykacyjnymi zaskarżanie takiego postanowienia jest regułą przewidzianą w ich wewnętrznej procedurze, a zażalenia składane są niezależnie od okoliczności sprawy. Zgodnie z art. 49114 ust. 2 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 498, dalej jako: PrUpad) postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli albo umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli doręcza się wierzycielom. Na postanowienie przysługuje zażalenie.Często zdarza się, że wierzyciele zażalenie składają po tym jak otrzymają doręczone im postanowienie, co wydaje się zgodne z powyższym przepisem. Termin na złożenie wniosku o uzasadnienie orzeczenia liczą od dnia doręczenia, niezależnie od tego czy postanowienie zostało wydane na rozprawie, czy na posiedzeniu niejawnym. Przedmiotowe postanowienia – o ustaleniu planu spłaty lub umorzeniu zobowiązań bez wyznaczania planu spłaty są jednak najczęściej wydawane na rozprawach, o których wierzyciele są zawiadamiani. Zgodnie z art. 224 ust. 4 PrUpad jeżeli postanowienie, od którego przysługuje środek zaskarżenia, zostało ogłoszone na posiedzeniu jawnym, osoby zawiadomione o posiedzeniu w terminie tygodnia od dnia posiedzenia, a osoby, które nie zostały zawiadomione o posiedzeniu jawnym - od dnia zamieszczenia, a jeżeli postanowienie podlega obwieszczeniu - od dnia obwieszczenia postanowienia w Rejestrze, mogą złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem. Termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie od dnia doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem. Brak jednolitej linii orzeczniczej co do tego kiedy zaczyna biec termin na wniesienie środka zaskarżenia przedmiotowych postanowień oraz stojące w sprzeczności stanowiska wyrażane w doktrynie czynią niezwykle istotnym rozstrzygnięcie SN z 30.1.2019 r. (III CZP 76/18). W powyższej sprawie Sąd Najwyższy zmierzył się z zagadnieniem prawnym wniesionym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu: czy termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej dla wierzyciela rozpoczyna bieg od dnia ogłoszenia na posiedzeniu jawnym w tym przedmiocie postanowienia, czy też od dnia doręczenia odpisu tego postanowienia zgodnie z art. 49114 ust. 2 zd. 1 PrUpad? W odpowiedzi na powyższe pytanie Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wskazał jednoznacznie: termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, wydane na posiedzeniu jawnym, biegnie od dnia ogłoszenia. W ustnym uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że doręczenie o którym mowa w art. 49114 ust. 2 PrUpad ma charakter wyłącznie informacyjny. Fakt, że ustawodawca w jednym przepisie zawarł zarówno obowiązek doręczenia postanowienia o ustaleniu planu spłaty, jak również możliwość wniesienia zażalenia nie powinien wyłączać zastosowania zasad ogólnych, a jedynie wynika z niedoskonałości ustawodawczej. Ponadto Sąd Najwyższy podkreślił, że wierzyciele zawsze są zawiadamiani o posiedzeniu jawnym w przedmiocie ustalenia planu spłaty. Ze względu na istotne rozbieżności w stosowaniu przepisów regulujących zagadnienie, stanowisko Sądu Najwyższego powinno doprowadzić do ujednolicenia praktyki w tym względzie – termin do wniesienia zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego lub o umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty wydanego na posiedzeniu jawnym biegnie od dnia ogłoszenia. Wierzyciele mają prawo wziąć udział w rozprawie, ale mogą także dowiedzieć się o rozstrzygnięciu w biurze obsługi interesanta sądu lub z akt sprawy i wnieść o sporządzenie uzasadnienia w ciągu siedmiu dni od terminu posiedzenia. Podobną zasadą należałoby kierować się w przypadku terminu na zaskarżenie postanowienia o wyznaczeniu planu spłaty w przypadku upadłości osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą (art. 370a ust. 1 PrUpad). Zgodnie z art. 370a ust. 4 PrUpad postanowienie sądu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli obwieszcza się. Na postanowienie sądu w przedmiocie ustalenia planu spłaty przysługuje zażalenie. W ocenie autorki niniejszego artykułu w przypadku postanowień wydanych na posiedzeniu jawnym, o którym zawiadomieni byli wierzyciele upadłego przedsiębiorcy termin do wniesienia zażalenia również biegnie od ogłoszenia orzeczenia na rozprawie. Obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ma w tym przypadku charakter wyłącznie informacyjny. Nie ma bowiem powodu, żeby przyjmować odmienną wykładnię art. 491 14 ust. 2 i art. 370a ust. 4 PrUpad. Kwestią nierozstrzygniętą jest jedynie, czy o rozprawie w przedmiocie wyznaczenia planu spłaty przedsiębiorcy wierzyciele w ogóle są zawiadamiani. Po pierwsze bowiem rozprawa ta odbywa się już po zakończeniu postępowania upadłościowego, po drugie ustawodawca zrezygnował w przypadku przedsiębiorców z doręczania postanowienia wszystkim wierzycielom, prawdopodobnie z uwagi na ich liczbę, zazwyczaj większą niż w przypadku upadłości konsumenckiej. Dlaczego miałby więc doręczać wszystkim wierzycielom zawiadomienia o rozprawie? Kwestia ta nadal pozostaje nie do końca jasna, nie ma jeszcze wypracowanej jednolitej praktyki i być może także w tym przedmiocie potrzebne będzie orzeczenie Sądu Najwyższego. Niezależnie od powyższego wniosek praktyczny dla wierzycieli upadłych osób fizycznych brzmi: należy zwracać baczną uwagę na terminy rozpraw, na które wzywani są wierzyciele. Od terminu ogłoszenia postanowienia o ustaleniu planu spłaty lub umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty będzie liczony bowiem termin do wniesienia zażalenia. Uchwała SN z 30.1.2019 r. (III CZP 76/18)
Brak jednolitej linii orzeczniczej co do biegu terminu na wniesienie zażalenia na postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli. Sąd Najwyższy w uchwale jednoznacznie wskazał, że termin biegnie od dnia ogłoszenia postanowienia na posiedzeniu jawnym, nie od dnia doręczenia. Istnieją istotne rozbieżności w stosowaniu przepisów, co wymaga ujednolicenia praktyki.