Kolejność zaspokojenia kosztów wcześniej prowadzonych egzekucji

Koszty egzekucyjne, które nie zostały zaspokojone wcześniej, nie mają pierwszeństwa zaspokojenia w nowym postępowaniu egzekucyjnym - tak orzekł Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła żądania zaliczenia kosztów nieskutecznej egzekucji do kosztów egzekucyjnych w nowym postępowaniu. Uchwała SN z 18.1.2019 r., III CZP 54/18, precyzuje interpretację pojęcia kosztów egzekucyjnych w kontekście art. 1025 § 1 pkt 1 KPC.

Tematyka: egzekucja, koszty egzekucyjne, Sąd Najwyższy, pierwszeństwo zaspokojenia, art. 1025 KPC, postępowanie egzekucyjne

Koszty egzekucyjne należne wierzycielowi od dłużnika ustalone lecz niezaspokojone w prowadzonych
wcześniej postępowaniach egzekucyjnych, nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przewidzianego
w art. 1025 § 1 pkt 1 KPC w postępowaniu egzekucyjnym, w którym sporządzany jest plan podziału sumy
uzyskanej z egzekucji – stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy.
Stan faktyczny i orzeczenie sądu I instancji
Gdy komornik sporządził plan podziału sumy uzyskanej z licytacji nieruchomości dłużnika, inna wierzycielka wystąpiła
z żądaniem zaliczenia do kosztów egzekucyjnych, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia z wyegzekwowanej
kwoty, swoich wydatków poniesionych na wcześniej prowadzoną nieskuteczną egzekucję. W ocenie komornika, jak
i sądu I instancji, w art. 1025 § 1 pkt 1 KPC chodzi o koszty egzekucyjne powstałe w sprawie, w której został
sporządzony plan podziału i które spowodowały podjęcie czynności egzekucyjnych, prowadzących do uzyskania
sumy podlegającej podziałowi. Koszty postępowania egzekucyjnego mają bowiem charakter akcesoryjny w stosunku
do egzekwowanego świadczenia. Uprzywilejowanie kosztów postępowania egzekucyjnego w planie podziału sumy
uzyskanej z egzekucji, ustawodawca łączy z efektywnością egzekucji świadczenia pieniężnego na rzecz wierzyciela,
w następstwie czynności egzekucyjnych, które wygenerowały te koszty. Zatem koszty egzekucyjne korzystają
z pierwszeństwa zaspokojenia jedynie wtedy, gdy są pokrywane z sum wyegzekwowanych w postępowaniu
egzekucyjnym, w którym te koszty powstały (zob. uchwała SN z 30.1.2018 r., III CZP 98/17,
).
Pytanie prawne
Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: „Czy niezaspokojone należności wierzyciela
z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałe w uprzednio prowadzonych bezskutecznych postępowaniach
egzekucyjnych, egzekwowane w ponownie wszczętym postępowaniu egzekucyjnym zarówno z należnością
główną lub też samodzielnie, zachowują w tym postępowaniu walor kosztów egzekucyjnych w rozumieniu
art. 1025 § 1 pkt 1 KPC i korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przewidzianego tym przepisem?”.
W uzasadnieniu pytania prawnego podkreślono ogólność i nieprecyzyjność pojęcia „koszty egzekucyjne”, co
w rezultacie oznacza, że wykładnia językowa nie daje jednoznacznego wyniku co do jego znaczenia. W art. 1025 § 1
pkt 1 KPC ustawodawca nie precyzuje bowiem, czy regulacja ta dotyczy wyłącznie kosztów powstałych
w postępowaniu, w którym uzyskano sumę przeznaczoną do podziału, czy również kosztów egzekucyjnych
powstałych w innych postępowaniach zakończonych bezskuteczną egzekucją.
Można zatem przyjąć, że w pojęciu „koszty egzekucyjne” w rozumieniu art. 1025 § 1 pkt 1 KPC mieści się każda
dochodzona wierzytelność, której źródłem są ustalone przez komornika koszty postępowania egzekucyjnego, bez
względu na to, w jakim postępowaniu koszty te powstały, gdyż zawsze zachowują walor kosztów egzekucji i w razie
sporządzenia planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji podlegają zaspokojeniu w pierwszej kolejności.
Za przyjęciem przeciwnego stanowiska, czyli że obejmują one wyłącznie koszty postępowania egzekucyjnego
aktualnie prowadzonego przez wierzycieli, nie zaś koszty powstałe w zakończonych wcześniej postępowaniach
egzekucyjnych, przemawia treść art. 770 zd. 2 KPC. Na mocy tej regulacji dłużnik zwraca wierzycielowi koszty
niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, w tym koszty poszukiwania majątku dłużnika. Koszty ściąga się
wraz z egzekwowanym roszczeniem. Takie powiązanie może przyznawać uprzywilejowany charakter kosztom
egzekucyjnym tylko wtedy, gdy są dochodzone w postępowaniu, w którym powstały.
Orzeczenie SN
Sąd Najwyższy zaaprobował wąskie rozumienie pojęcia kosztów egzekucyjnych korzystających
z pierwszeństwa zaspokojenia. Dlatego stwierdził, że k oszty egzekucyjne należne wierzycielowi od dłużnika
ustalone w prowadzonych wcześniej postępowaniach egzekucyjnych, które nie zostały wówczas
zaspokojone, nie korzystają z pierwszeństwa określonego w art. 1025 § 1 pkt 1 KPC w kolejnym
postępowaniu egzekucyjnym.
Uchwała SN z 18.1.2019 r., III CZP 54/18

Sąd Najwyższy potwierdził, że koszty egzekucyjne z poprzednich postępowań nie mają pierwszeństwa zaspokojenia w nowym postępowaniu. Uprzywilejowanie kosztów postępowania egzekucyjnego związane jest z efektywnością egzekucji świadczenia pieniężnego na rzecz wierzyciela. Uchwała SN z 30.1.2018 r., III CZP 98/17, stanowi istotne odniesienie w tej kwestii.