Doręczanie pisma procesowego będącego rozszerzeniem powództwa

Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie doręczania pisma procesowego rozszerzającego powództwo. Ustalono, że odpis takiego pisma nie podlega doręczeniu pełnomocnikowi strony przeciwnej na podstawie art. 132 § 1 KPC. Uchwała ta rozstrzyga dotychczasowe rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

Tematyka: Sąd Najwyższy, uchwała, pismo procesowe, rozszerzenie powództwa, doręczenie, art. 132 KPC, profesjonalny pełnomocnik, sąd, analiza, orzecznictwo

Sąd Najwyższy podjął uchwałę w sprawie doręczania pisma procesowego rozszerzającego powództwo. Ustalono, że odpis takiego pisma nie podlega doręczeniu pełnomocnikowi strony przeciwnej na podstawie art. 132 § 1 KPC. Uchwała ta rozstrzyga dotychczasowe rozbieżności w orzecznictwie sądowym.

Sąd Najwyższy podjął uchwałę w składzie 7 sędziów, w której wskazał, że odpis pisma procesowego
zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 KPC. Sąd
Najwyższy jednoznacznie rozstrzygnął zagadnienie prawne, co do którego
w orzecznictwie sądowym istniały dotychczas rozbieżności.

Zagadnienia do analizy
Z punktu widzenia analizy uchwały kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy odpis pisma procesowego
wniesionego w toku procesu przez profesjonalnego pełnomocnika strony, którym następuje rozszerzenie
powództwa, podlega
1) doręczeniu pełnomocnikowi strony przeciwnej w sposób przewidziany w art. 132 § 1 KPC,
2) czy jedynie za pośrednictwem sądu.
Rozszerzenie powództwa (którego dotyczy uchwała SN) odnosi się do przedmiotowej zmiany powództwa, która
polega na rozszerzeniu żądania pozwu bądź też na wystąpieniu z nowym żądaniem obok już pierwotnie
dochodzonego. Sąd Najwyższy rozstrzygał, czy pismo procesowe zawierające rozszerzenie powództwa
podlega doręczeniu pełnomocnikowi strony przeciwnej, czy też należy złożyć go w sądzie. Wątpliwości, które
się pojawiły wynikają z § 1 art. 132 KPC, który że w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz
radca Prokuratorii Generalnej RP doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami.
Wówczas w treści pisma procesowego zamieszcza się oświadczenie o doręczeniu odpisu drugiej stronie albo o jego
nadaniu przesyłką poleconą. W sytuacji, gdy w piśmie nie zawarto powyższego oświadczenia podlega ono zwrotowi
bez wzywania do usunięcia tego braku. W Kodeksie postępowania cywilnego przewidziano jednak wyjątki (art. 132 §
11).
Analiza
Analizując podjętą uchwałę warto w tym miejscu odwołać się do dotychczasowych (przeciwstawnych) stanowisk
sądów w kwestii rozstrzygnięcia powyższego zagadnienia. Według pierwszego stanowiska odpis pisma
procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 KPC.
Pogląd ten znajduje potwierdzenie w stanowisku SA w Katowicach w wyroku z 18.1.2013 r. (V ACa 673/12). Sąd
Apelacyjny podkreślił, że funkcjonalnie pismo procesowe, którym następuje rozszerzenie powództwa pełni rolę
pozwu i z tej przyczyny do takiego pisma stosuje się odpowiednio art. 187 KPC (art. 193 § 2 1 KPC), jak też wyjaśnia
to, że w art. 132 § 11 KPC ustawodawca nie wymienił go wśród pism, do których art. 132 § 1 KPC nie ma
zastosowania. Rola ta stała się przyczyną, ze względu na którą ustawodawca w art. 132 § 1 KPC jednoznacznie
stwierdził, że obowiązek dokonywania przez profesjonalnych pełnomocników doręczeń między nimi zachodzi: „w toku
sprawy”, czyli wtedy, gdy spór już zawisł, a nie w celu wywołania tego skutku. Podobnie wypowiadał się SN w wyroku
z 11.2.2015 r. (I PK 123/14). W ocenie SN z zakresu bezpośredniego doręczania zostały wyłączone jedynie ściśle
określone rodzaje pism procesowych wymienione w art. 132 § 11 KPC. Pismo rozszerzające powództwo nie zostało
wymienione w tym przepisie, a w związku z czym nie stosuje się do niego zasad, o których mowa w art. 132 § 1 KPC.
Natomiast ze stanowiska przeciwnego do powyższego wynika, że odpis pisma procesowego wniesionego
w toku procesu przez profesjonalnego pełnomocnika strony, którym następuje rozszerzenie powództwa,
podlega doręczeniu bezpośrednio pełnomocnikowi drugiej strony. W tej kwestii wypowiadał się SA w Krakowie
w wyroku z 19.5.2015r. (I ACa 297/15) wskazując, że ustawodawca enumeratywnie określił w art. 132 § 11 KPC
pisma, których nie doręcza się bezpośrednio drugiej stronie. Zatem jeżeli jest to katalog zamknięty, to nie jest
możliwym uznanie, że zastosowanie art. 132 § 1 KPC wyłączono również w stosunku do pisma procesowego
zawierającego rozszerzenie powództwa, tym bardziej, że pismo to, oprócz rozszerzenia powództwa zawiera również
wnioski i twierdzenia, a zatem winno zostać doręczone bezpośrednio pełnomocnikowi drugiej strony. Także SN
w uchwale z 21.1.2016 r. (III CZP 95/15) stwierdził, iż odpis pisma procesowego zawierający rozszerzenie
powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 KPC. W uzasadnieniu wskazał m.in., że pismo
procesowe zawierające nowe żądanie jest pozwem, który musi odpowiadać zarówno wymaganiom przewidzianym
dla pisma procesowego (art. 126 KPC), jak i dla pozwu (art. 187 w zw. z art. 193 § 21 zd. 2 KPC). Ponadto,
w związku z faktem, że rozszerzenie powództwa zostało poddane takim samym rygorom jak pierwotny pozew
wskazuje na tożsamy charakter procesowy. W tym kontekście stwierdzono również, że kontrola sądu w przypadku
rozszerzenia powództwa ma zakres szerszy, niż w przypadku innych pism procesowych zawierających wnioski stron
dotyczące innych czynności procesowych. Inny jest też wpływ kontroli negatywnej na przebieg postępowania –
w przypadku omawianego pisma skutkiem jest nie rozpoznanie nowego żądania i brak postępowania w tym zakresie,



a w przypadku pozostałych pism procesowych odmowa przeprowadzenia czynności procesowej związanej
z toczącym się postępowaniem lub uwzględnienia okoliczności wskazanych przez strony (art. 207, art. 127 KPC).
Co ciekawe, SA w Białymstoku w wyroku z 21.1.2016 r. (I ACa 820/15, I ACz 1022/15) przywołał stanowiska
przyjmujące przeciwną wykładnię, a w konsekwencji nie podzielił poglądu, że pismo w przedmiocie
rozszerzenia powództwa nie powinno być doręczane przez pełnomocnika, a podlega doręczeniu przez sąd.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w sytuacji, w której pismo rozszerzające powództwo doręczone zostanie
drugiej stronie w trybie art. 132 § 1 KPC, nie dochodzi do zawiśnięcia sporu w zakresie kwoty ponad pierwotnie
żądaną, jest nieprawidłowe i nazbyt restrykcyjne. Na potwierdzenie tej tezy Sąd Apelacyjny w Białymstoku powołał
stanowisko zaprezentowane przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 26.11.2014 r. (I ACa 733/14), który wskazał,
że pismem w rozumieniu art. 132 § 1 KPC jest między innymi pismo procesowe rozszerzające powództwo. Pismo
takie nie może być rozumiane jako całkowicie nowy, odrębny pozew, na co wskazuje już chociażby samo
sformułowanie wyrażone w art. 193 § 21 zd. 2 KPC, że przepis art. 187 KPC stosuje się jedynie odpowiednio. Tym
samym pisma procesowego, które zawiera rozszerzenie powództwa poprzez żądanie zasądzenia wyższej, niż
pierwotnie dochodzonej pozwem kwoty, nie należy utożsamiać stricte z pozwem. Pismo takie nie ma bowiem
autonomicznego charakteru, całkowicie oderwanego od procesu, w którym zostało złożone.
Warto wskazać, że linia orzecznicza prezentowana przez SA w Białymstoku i Łodzi została również podtrzymana
przez SA w Poznaniu, który w wyroku z 7.12.2016 r. (I ACa 672/16) nie podzielił stanowiska strony postępowania, iż
pismo procesowe, zawierające rozszerzenie powództwa, musiało być w pierwszej kolejności doręczone do Sądu,
a dopiero w drugiej kolejności – do rąk strony. Co więcej, Sąd Apelacyjny w Poznaniu nie zgodził się z wywodami
Sądu Najwyższego, zawartymi w uchwale z 21.1.2016 r. (III CZP 95/15).
W związku z istniejącymi wątpliwościami dotyczącymi sposobu doręczania pisma zawierającego rozszerzenia
powództwa ponowienie wypowiedział się SN (wyrok SN z 14.3.2017 r., III PK 79/16), który podtrzymał swoje
dotychczasowe stanowisko wyrażone w uchwale III CZP 95/15.
Reasumując, z SN w uchwale z 11.1.2.2018 r. (III CZP 31/18) stwierdził, że odpis pisma procesowego
zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 KPC. Odpis musi
więc być złożony w sądzie, z odpisami dla stron przeciwnych. Natomiast doręczenia dokonuje sąd.
Uchwała SN z 11.12.2018 r., III CZP 31/18







Analiza uchwały SN oraz stanowisk innych sądów wskazuje na spory dotyczące doręczania pism procesowych zawierających rozszerzenie powództwa. Wartością dodaną tej publikacji jest przegląd różnych interpretacji prawa procesowego w tej kwestii.