Negatywna opinia patrona nie może być wyłączną przesłanką do skreślenia z listy aplikantów
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że negatywna opinia patrona nie może być jedynym powodem skreślenia aplikanta z listy radcowskiej. Decydująca jest rzeczywista praktyka i zachowanie aplikanta wobec patrona. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. oraz Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych podjęły decyzję o skreśleniu aplikantów na podstawie negatywnej oceny patrona. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oraz Naczelny Sąd Administracyjny analizowały postawę aplikantów oraz opinie patronów, podkreślając wagę uczciwości i zaangażowania w wykonywaniu zawodu radcy prawnego.
Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, skreślenie aplikantów radcowskich, negatywna opinia patrona, zaangażowanie aplikanta, wykonywanie zawodu radcy prawnego, uczciwość w pracy, ocena patrona
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że negatywna opinia patrona nie może być jedynym powodem skreślenia aplikanta z listy radcowskiej. Decydująca jest rzeczywista praktyka i zachowanie aplikanta wobec patrona. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w W. oraz Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych podjęły decyzję o skreśleniu aplikantów na podstawie negatywnej oceny patrona. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oraz Naczelny Sąd Administracyjny analizowały postawę aplikantów oraz opinie patronów, podkreślając wagę uczciwości i zaangażowania w wykonywaniu zawodu radcy prawnego.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że o nieprzydatności do wykonywania zawodu radcy prawnego będącej podstawą do skreślenia z listy aplikantów radcowskich nie może decydować wyłącznie negatywna opinia patrona, która nie znajduje odzwierciedlenia w przebiegu praktyki. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., na podstawie art. 37 ust. 2 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1870; dalej jako: RadcPrU) w zw. z § 19 ust. 2 Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej, stanowiącego załącznik do uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych z 17.10.2009 r. nr 90/VII/2009 w sprawie uchwalenia Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej (dalej jako: Regulamin), postanowiła skreślić A.B. z listy aplikantów radcowskich. Organ wskazał, że A.B. uzyskała negatywną opinię swego patrona. Aplikantka w czasie patronatu wykonała dwa zadania, w tym opinię prawną. Z uwagi na niski poziom przygotowanej opinii, patron skontaktował się z aplikantką, prosząc o spotkanie, jednak ona odmówiła stwierdzając, że nie ma czasu, a następnie przez długi czas nie kontaktowała się z patronem. Patron wyjaśnił, że negatywna opinia wynika z braku zaangażowania, odpowiedzialności, chęci współpracy i dobrej woli aplikantki, a także jej negatywnej postawy i niegrzecznego zachowania. W ocenie Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., negatywna opinia patrona w pełni uzasadnia wniosek o nieprzydatności aplikantki do wykonywania zawodu radcy prawnego. Wobec aplikantki nie można bowiem sformułować przekonania, że będzie wykonywała w sposób należyty obowiązki, jakie będą na niej ciążyły w związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. Interes społeczny wymaga natomiast pogłębiania zaufania do organów samorządu radcowskiego przez wszystkich aplikantów, jak również równego traktowania ich praw. W tym przypadku niepodjęcie uchwały w przedmiocie skreślenia z listy aplikantów wywołałoby skutki niedające się pogodzić z wymaganiami praworządności. Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych utrzymało w mocy zaskarżoną uchwałę. Jak wskazano, nie tylko niezaliczenie więcej niż jeden raz roku szkoleniowego, ale i negatywna ocena patrona mogą stanowić podstawę stwierdzenia nieprzydatności do wykonywania zawodu radcy prawnego i podjęcia uchwały o skreśleniu z listy aplikantów radcowskich na podstawie art. 37 ust. 2 RadcPrU. Organ podkreślił, że A.B. uzyskała negatywną ocenę patrona, zaś przygotowany przez stronę na prośbę patrona projekt opinii o niej zawierał stwierdzenia niezgodne z prawdą. Aplikant powinien swoją postawą dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego w przyszłości i doskonalić umiejętności zawodowe w ramach patronatu. Natomiast aplikantka swoją postawą nie tylko ignorowała swoje obowiązki, ale także dążyła do uzyskania pozytywnej opinii w drodze poświadczenia nieprawdy czy wręcz fałszerstwa. Takie postępowanie uzasadnia stwierdzenie o nieprzydatności aplikantki do wykonywania zawodu radcy prawnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. Treść opinii patrona wskazuje, że skarżąca nie wykazywała żadnego zainteresowania doskonaleniem umiejętności praktycznych i w żaden sposób nie próbowała wdrożyć się w praktykę zawodu. Wobec skarżącej nie można sformułować przekonania, że będzie wykonywała w sposób należyty obowiązki, jakie będą na niej ciążyły w związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. Natomiast w interesie społecznym leży pogłębianie zaufania do organów samorządu radcowskiego przez wszystkich aplikantów i interes ten góruje nad indywidualnym interesem strony. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że najistotniejsza dla sprawy jest opinia patrona i okoliczności, jakie doprowadziły do jej wydania. Prawidłowa realizacja praktyk i patronatu stanowią niezależne od siebie obowiązki aplikanta. Osiągnięcie celu aplikacji wymaga nabycia przez aplikanta zarówno wiedzy prawniczej niezbędnej do wykonywania zawodu radcy prawnego, jak i praktycznych umiejętności zawodowych. Zaliczenie kolokwiów i praktyk przez stronę nie znosi skutku negatywnej opinii patrona. Opinia patrona, oprócz umiejętności praktycznych skarżącej, ocenia jej postawę, weryfikowaną pod kątem wzorców uczciwości w życiu prywatnym i zawodowym, rzetelności, sumienności, odpowiedzialności, zaangażowania, odpowiedzialności za własne słowa i czyny oraz samokrytycyzmu. Za istotny Sąd uznał fakt, że przygotowany przez skarżącą na prośbę patrona projekt opinii zawierał stwierdzenia niezgodne z prawdą. Taka postawa nie pozwala na wniosek, że skarżąca daje i będzie dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego w przyszłości. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok oraz uchwały organów obu instancji. W uzasadnieniu wyjaśniono, że relacje łączące patrona z aplikantem polegają na stosunku mistrz-uczeń. To patron odpowiada za określenie ram współpracy, bowiem stosunek patronatu zakłada podporządkowanie, zaś aplikant powinien oczekiwać, by patron wskazał mu właściwe postępowanie w ramach wykonywanego zawodu. Wymagany jest też duży poziom zaufania zarówno ze strony aplikanta, jak i patrona. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że negatywna i bardzo subiektywna opinia patrona pozostaje w sprzeczności z przebiegiem praktyki aplikantki, w czasie której patron nie zgłaszał żadnych uwag do samorządu, do czego zobowiązywał go § 13a Regulaminu. Na mocy tej regulacji patron niezwłocznie zawiadamia kierownika szkolenia lub Dziekana o niewywiązywaniu się przez aplikanta z jego obowiązków, a także o okolicznościach powodujących przerwę w wykonywaniu obowiązków patrona. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że kryterium nieprzydatności do zawodu dotyczy niezaliczenia rocznego oraz poprawkowego kolokwium a także negatywnej opinii patrona. Konieczne jest zatem dokonanie oceny całokształtu wszystkich czynników, które mają wpływ na taką ocenę, zaś organy dokonały dowolnej oceny dowodów skupiając się wyłącznie na opinii patrona. Wyrok NSA z 16.10.2018 r., II GSK 2949/16
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok i uchwały organów dotyczące skreślenia aplikantów z listy radcowskiej. Decyzja o skreśleniu musi uwzględniać rzeczywistą praktykę aplikanta oraz ocenę jego postawy i zaangażowania w wykonywanie zawodu. Negatywna opinia patrona nie może być jedynym kryterium oceny. Istotne są również zaliczenie szkoleń i kolokwiów oraz uczciwość i rzetelność w działaniu.