Środek zaskarżenia postanowienia asesora w sprawie kosztów sądowych

Na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora, który nie pełni obowiązków sędziego, przysługuje zażalenie do sądu II instancji - wynika z uchwały Sądu Najwyższego. Sąd Rejonowy w P. zwrócił się do SN z pytaniem, czy na takie postanowienie przysługuje skarga. W uzasadnieniu wskazano, że asesor sądowy podejmuje zadania z zakresu ochrony prawnej na tych samych zasadach jak sędzia, co prowadzi do konieczności wypełnienia luki w zakresie środka zaskarżenia od jego postanowień.

Tematyka: asesor sądowy, postanowienie, koszty sądowe, zażalenie, sąd II instancji, Sąd Najwyższy, referendarz sądowy, status sędziego

Na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora, który nie
pełni obowiązków sędziego (art. 106i § 10 ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.
jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 23; dalej jako: PrUSP), przysługuje zażalenie do sądu II instancji (art. 394 § 1 KPC) –
wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Sąd Rejonowy w P. przedstawił SN pytanie prawne o następującej treści: „Czy na postanowienie
w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora sądowego, który nie pełni
obowiązków sędziego, przysługuje przewidziana w art. 39822 § 1 KPC skarga (na orzeczenie referendarza
sądowego)?”.
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że asesor sądowy podejmuje zadania z zakresu ochrony prawnej na
tych samych zasadach jak sędzia na mocy art. 2 § 2a PrUSP, który odnosi się również do sędziów. W ocenie sądu,
można zatem przyjąć, że czynności takiego asesora sądowego należało więc uznać za czynności sądu jako organu
postępowania cywilnego. Jednocześnie Sąd wskazał, że z nomenklatury używanej przez ustawodawcę w PrUSP,
z uregulowań konstytucyjnych oraz z faktu dokonywania oceny asesora sądowego przez Krajową Radę Sądownictwa
wynika, że nie ma podstaw do utożsamiania statusu ustrojowego sędziego i asesora sądowego przed uzyskaniem
upoważnienia do wykonywania czynności sędziowskich oraz po utracie tego upoważnienia. W rezultacie
problematyczne staje się określenie środka zaskarżenia przysługującego od postanowień wydanych przez asesora
sądowego w postępowaniu cywilnym. Przyjęcie, że jest on osobą uprawnioną do pełnienia funkcji przewodniczącego
składu sądu I instancji, powoduje, iż od jego postanowień przysługuje zażalenie do sądu II instancji.
W ocenie Sądu z uwagi na istnienie luki w zakresie podstaw do określenia procesowego reżimu czynności
podejmowanych przez takiego asesora sądowego powstaje konieczność jej wypełnienia przez analogię. Sąd
wskazał, że zakres kompetencji asesora odpowiada kompetencjom referendarza sądowego, który nie może
sprawować urzędu sędziego i ma samodzielny status procesowy, z czego wypływa taka sama kwalifikacja ich
czynności. Dlatego należałoby uznać, że na orzeczenia asesora sądowego przysługuje skarga na podstawie art.
39822 § 1 KPC.
Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że choć status asesora jest uregulowany w tych samych przepisach co
referendarza, to jednak tak jak sędzia, posiada niezawisłość, zatem wówczas gdy rozstrzyga kwestie ochrony
prawnej należy traktować go jak sędziego. W konsekwencji środkiem zaskarżenia przysługującym od
postanowienia w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora, który nie
pełni obowiązków sędziego, jest zażalenie do sądu II instancji.
Uchwała SN z 26.7.2018 r., III CZP 10/18

Sąd Najwyższy stwierdził, że asesor sądowy, mimo uregulowania statusu w podobny sposób jak referendarz, zasługuje na niezawisłość, co powoduje, że należy go traktować jak sędziego. W rezultacie środkiem zaskarżenia od postanowienia asesora w sprawie kosztów sądowych jest zażalenie do sądu II instancji.