Koszty sądowe w razie zawarcia ugody pozasądowej

Przepis art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych reguluje kwestię zwrotu opłaty od pisma wszczynającego postępowanie w I instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty w przypadku zawarcia ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem I instancji. Sąd Najwyższy interpretuje tę regulację jako dotyczącą wyłącznie ugodów sądowych i mediacyjnych, wykluczając ugodę pozasądową. Ustawa ma na celu zachęcenie stron do rozwiązywania sporów pozasądowo, co ma przyczynić się do wygaszania spraw sądowych i ograniczenia kosztów procesowych.

Tematyka: koszty sądowe, ugoda pozasądowa, ugoda sądowa, art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU, postępowanie mediacyjne

Przepis art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn.:
Dz.U. z 2018 r. poz. 300; dalej jako: KSCU) dotyczy wyłącznie ugody sądowej oraz ugody zawartej przed
mediatorem – uznał w uchwale Sąd Najwyższy.
Wojciech D. domagał się od Towarzystwa Ubezpieczeń „A.” zapłaty ponad 2 tys. zł jako odszkodowania należnego
za szkodę powstałą na skutek kolizji drogowej. Referendarz uwzględniając żądanie wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym. Towarzystwo Ubezpieczeń „A.” odwołało się twierdząc, że podjęło próbę
polubownego rozwiązania sporu, która zakończyła się zawarciem ugody pozasądowej. Ponieważ powód cofnął
powództwo i wniósł o zwrot opłaty od pozwu, sąd umorzył postępowanie i zwrócił mu połowę opłaty od pozwu.
Zgodnie z powołanym przez sąd art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. a KSCU sąd z urzędu zwraca stronie połowę uiszczonej opłaty
od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana. Wojciech D. zaskarżył
orzeczenie o zwrocie połowy opłaty, wskazując, że sąd powinien był zastosować art. 79 ust. 1 lit. h KSCU, na mocy
którego należy zwrócić stronie całą uiszczoną opłatę od pisma wszczynającego postępowanie w I instancji oraz
zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy
przed sądem I instancji.
Sąd II instancji skierował do SN pytanie prawne w celu rozstrzygnięcia: „Czy hipoteza art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h
KSCU obejmuje swoim zakresem także zawarcie ugody pozasądowej?”.
Sąd wskazał, że odwołując się do wykładni literalnej można przyjąć, iż art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU nie obejmuje
sytuacji, w której dochodzi do zawarcia ugody pozasądowej. Do zakończenia postępowania sądowego dochodzi
wówczas na skutek umorzenia postępowania w wyniku złożenia oświadczenia w przedmiocie cofnięcia pozwu, a nie
zawarcia ugody.
Można też odwołać się do genezy wprowadzenia art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU, który został wprowadzony wraz
z reformą postępowania mediacyjnego. Jej celem było zachęcenie stron do zawierania ugód na wczesnym etapie
postępowania i w ten sposób doprowadzanie do wygaszania sporów i spraw sądowych. Przyjęto, że pozasądowe
metody rozwiązywania konfliktów są szybszą i tańszą alternatywą dla rozstrzygania spraw na drodze sądowej.
Zachętą dla stron miała być możliwość uzyskania zwrotu całej opłaty od pozwu, jeżeli do zawarcia ugody dojdzie
przed merytorycznym rozpoznaniem sprawy.
Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU dotyczy wyłącznie ugody sądowej oraz ugody
zawartej przed mediatorem. W ocenie SN, jeśli w KSCU znajduje się odwołanie do ugody, to należy przez to
pojęcie rozumieć wyłącznie ugodę sądową i ugodę przed mediatorem. Sąd Najwyższy podkreślił, że KSCU należy do
prawa publicznego, zaś tzw. ugody pozasądowe mają status aktów prywatnych. Ich zawarcie ma inne konsekwencje
niż ugody sądowe, nie zawsze też na skutek ich zawarcia strony podejmują działania mające zakończyć
postępowanie sądowe.
Uchwała SN z 23.2.2018 r., III CZP 88/17

Sąd Najwyższy w uchwale potwierdził, że art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h KSCU odnosi się jedynie do ugodów sądowych i mediacyjnych, a nie do ugód pozasądowych. W ocenie SN, wprowadzenie tej regulacji miało zachęcić strony do zawierania ugód na wczesnym etapie postępowania, co jest korzystne zarówno dla stron, jak i dla systemu sądownictwa.