Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych

Publikacja pt. 'Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych' omawia interpretację art. 4 i 7 rozporządzenia Nr 805/2004 przez Trybunał Sprawiedliwości dotyczącą nadawania zaświadczenia ETE. Przeanalizowano kwestię związaną z decyzją w sprawie kosztów postępowania sądowego i możliwością jej objęcia europejskim tytułem egzekucyjnym. Wyrok TS oraz argumenty dotyczące istoty rozporządzenia zostały szczegółowo przedstawione w kontekście prawa europejskiego.

Tematyka: Europejski tytuł egzekucyjny, roszczenia bezsporne, rozporządzenie Nr 805/2004, Trybunał Sprawiedliwości, koszty postępowania sądowego, interpretacja prawa, decyzja sądowa, ETE

TS orzekł, iż art. 4 pkt 1 w zw. z art. 7 rozporządzenia Nr 805/2004 należy interpretować w ten sposób, że
wykonalnej decyzji w sprawie kwoty kosztów związanych z postępowaniem sądowym zawartej w orzeczeniu
niedotyczącym roszczenia bezspornego nie może zostać nadane zaświadczenie ETE.
G. Chudaś i I. Chudaś wnieśli powództwo o ustalenie nabycia prawa własności samochodu. Sąd Rejonowy Poznań
Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wezwał DA Deutsche Allgemeine Versicherung Aktiengesellschaft (dalej jako: DA)
z siedzibą w Oberursel (RFN) do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanej. Odpis pozwu, wraz
z tłumaczeniem na język niemiecki, oraz zawiadomienie o terminie rozprawy, wyznaczonej na 18.5.2016 r., zostały
doręczone pozwanej 30.3.2016 r. za pośrednictwem poczty. Pozwana została wezwana do złożenia odpowiedzi na
pozew w terminie 30 dni. Jednakże DA nie złożyła odpowiedzi na pozew ani nie wzięła udziału w rozprawie. W dniu
18 maja Sąd Rejonowy wydał wyrok zaoczny, w którym ustalił, że powodowie nabyli prawo własności danego
samochodu osobowego, i na tej podstawie zasądził od DA zwrot kosztów postępowania w kwocie 3900 PLN na ich
rzecz. W dniu 4.7.2016 r., za pośrednictwem poczty, DA został w jej siedzibie doręczony odpis wyroku zaocznego,
przetłumaczony na język niemiecki, wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia sprzeciwu od tego wyroku
w terminie dwóch tygodni oraz o możliwości wniesienia zażalenia co do zawartego w wyroku rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania w terminie tygodnia. DA nie odwołała się i wyrok uprawomocnił się z dniem 19.7.2016 r.
W dniu 11.10.2016 r. G. Chudaś i I. Chudaś wnieśli o wydanie zaświadczenia, że w części dotyczącej kosztów
postępowania wyrok zaoczny z 18.5.2016 r. stanowi europejski tytuł egzekucyjny (dalej jako: ETE). Sąd odsyłający
powziął wątpliwości dotyczące, co do istoty, możliwości uznania tego wniosku za objęty zakresem rozporządzenia
(WE) Nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 21.4.2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu
egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych. Wskazywał, że z wykładni językowej art. 7 rozporządzenia Nr 805/2004,
w szczególności z użycia słowa „także” mogłoby wynikać, że zaświadczenie ETE może zostać nadane w odniesieniu
do kosztów związanych z postępowaniem sądowym wyłącznie wtedy, gdy zawarte w orzeczeniu rozstrzygnięcie
główne, wydane co do istoty, dotyczy roszczenia bezspornego i samo możliwe jest do opatrzenia go zaświadczeniem
ETE. Jednak zdaniem sądu, nie jest wykluczone, że analiza teleologiczna przepisów rozporządzenia Nr 805/2004
mogłaby doprowadzić do wniosku, że rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów związanych z postępowaniem
sądowym mogą stanowić decyzje dotyczące roszczeń bezspornych, co uzasadniałoby nadanie im zaświadczenia
ETE na podstawie przepisów tego rozporządzenia.
Poprzez pytanie prejudycjalne Sąd Rejonowy dążył do ustalenia, czy art. 4 pkt 1 w zw. z art. 7 rozporządzenia Nr
805/2004 należy interpretować w ten sposób, że wykonalnej decyzji w sprawie kwoty kosztów związanych
z postępowaniem sądowym, zawartej w orzeczeniu niedotyczącym roszczenia bezspornego, może zostać nadane
zaświadczenie ETE?
Trybunał wskazał, że przedmiotowy zakres rozporządzenia Nr 805/2004 wynika w szczególności z jego art. 2 ust. 1
w zw. z art. 3 ust. 1 oraz art. 4 ust. 2. Zgodnie z tymi przepisami ma ono zastosowanie w sprawach cywilnych
i handlowych do orzeczeń, ugód sądowych oraz dokumentów urzędowych dotyczących roszczeń bezspornych. Przy
czym za roszczenie bezsporne uważa się roszczenie o zapłatę konkretnej kwoty pieniężnej, która stała się
wymagalna lub dla której termin wymagalności został określony w orzeczeniu, ugodzie sądowej lub dokumencie
urzędowym. Zgodnie z art. 6 rozporządzenia Nr 805/2004 warunkiem nadania orzeczeniu zaświadczenia ETE jest to,
aby dotyczyło ono roszczenia bezspornego oraz spełniało inne przesłanki określone w tym przepisie. Jedna z nich,
sformułowana w art. 6 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, sprowadza się do wymogu, aby orzeczenie było wykonalne
w państwie członkowskim wydania.
W odniesieniu do kosztów związanych z postępowaniem sądowym rozporządzenie Nr 805/2004 zawiera przepisy
szczególne. Zgodnie z art. 7 rozporządzenia Nr 805/2004 w przypadku gdy orzeczenie zawiera wykonalną decyzję
w sprawie kwoty kosztów związanych z postępowaniem sądowym, należy nadać mu zaświadczenie ETE także
w odniesieniu do kosztów, chyba że dłużnik wyraźnie sprzeciwił się obowiązkowi poniesienia tych kosztów w toku
postępowania sądowego, zgodnie z przepisami prawa państwa członkowskiego wydania.
Trybunał podzielił stanowisko rządu polskiego oraz Komisji Europejskiej, że z tego przepisu wynika, iż decyzja
w sprawie kosztów związanych z postępowaniem sądowym nie jest uważana za rozstrzygnięcie autonomiczne
w ramach rozporządzenia Nr 805/2004, ponieważ rozporządzenie jest stosowane do decyzji w sprawie tych kosztów,
tylko jeśli to rozstrzygnięcie jest zawarte – jako rozstrzygnięcie akcesoryjne – w orzeczeniu głównym wydanym co do
istoty. Użycie słowa „także” w art. 7 tego rozporządzenia wskazuje, że „wykonalnej decyzji w sprawie kwoty kosztów
związanych z postępowaniem sądowym” nadaje się zaświadczenie ETE tylko wówczas, gdy orzeczenie główne
dotyczy roszczenia bezspornego.

W art. 4 rozporządzenia Nr 805/2004 zdefiniowano pojęcie „orzeczenie” jako każde orzeczenie wydane przez sąd lub
trybunał państwa członkowskiego, w tym w szczególności „ustalenie kosztów lub wydatków przez urzędnika
sądowego”. Ponadto, wykonalna decyzja w sprawie kwoty kosztów związanych z postępowaniem sądowym stanowi,
co do zasady, „roszczenie” w rozumieniu definicji tego pojęcia zawartej w art. 4 pkt 2 tego rozporządzenia. Jednak
TS wskazał, że zgodnie z przewidzianymi w art. 7 rozporządzenia Nr 805/2004 przepisami szczególnymi
dotyczącymi kosztów związanych z postępowaniem sądowym decyzji w sprawie kwoty kosztów związanych
z postępowaniem sądowym nie można nadać zaświadczenia ETE w oderwaniu od orzeczenia głównego
dotyczącego bezspornego roszczenia. Decyzja w sprawie kosztów związanych z postępowaniem sądowym jest
bowiem nierozerwalnie związana z rozstrzygnięciem w przedmiocie żądania głównego, które jako jedyne uzasadnia
nadanie orzeczeniu zaświadczenia ETE. Trybunał uznał, że definicje zawarte w art. 4 nie mogą mieć wpływu na
samo stosowanie tego rozporządzenia.
Trybunał wskazał, że głównym celem rozporządzenia Nr 805/2004 jest utworzenie ETE dla roszczeń bezspornych,
aby umożliwić – poprzez ustanowienie minimalnych standardów – swobodny przepływ orzeczeń, ugód sądowych
oraz dokumentów urzędowych na obszarze wszystkich państw członkowskich, bez potrzeby wszczynania
jakichkolwiek postępowań pośrednich w państwie członkowskim wykonania, przed uznaniem i wykonaniem. Niemniej
jednak, ponieważ warunki stosowania ustanowionego przez rozporządzenie Nr 805/2004 mechanizmu stanowiącego
odstępstwo od wspólnego systemu uznawania wyroków podlegają wykładni ścisłej (wyrok G, C 292/10, pkt 64), to
ten cel nie może podważać wykładni zakresu stosowania tego rozporządzenia, który wynika z jego art. 7.
W rozpatrywanej sprawie główne żądanie, którego podniesienie doprowadziło do wszczęcia postępowania głównego,
dotyczyło ustalenia istnienia prawa do ruchomości, tj. samochodu osobowego, a nie roszczenia bezspornego. Zatem
podniesione żądanie nie należy do zakresu stosowania rozporządzenia Nr 805/2004 i dlatego decyzji w sprawie
kwoty kosztów związanych z tym postępowaniem sądowym nie może zostać nadane zaświadczenie ETE na
podstawie tego rozporządzenia.
Reasumując TS orzekł, iż art. 4 pkt 1 w zw. z art. 7 rozporządzenia Nr 805/2004 należy interpretować w ten sposób,
że wykonalnej decyzji w sprawie kwoty kosztów związanych z postępowaniem sądowym zawartej w orzeczeniu
niedotyczącym roszczenia bezspornego nie może zostać nadane zaświadczenie ETE.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 14.12.2017 r., Chudaś, C-66/17

Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że decyzja w sprawie kosztów postępowania sądowego, nie dotycząca roszczenia bezspornego, nie kwalifikuje się do otrzymania zaświadczenia ETE zgodnie z rozporządzeniem Nr 805/2004. Analiza przepisów oraz celów rozporządzenia potwierdziła konieczność związania nadania ETE z rozstrzygnięciem głównym dotyczącym roszczenia bezspornego.