Powództwo w przedmiocie roszczenia regresowego

Tematyka: powództwo, roszczenie regresowe, umowa kredytu, dłużnicy solidarni, siedziba instytucji kredytowej, jurysdykcja, TS (Trybunał Sprawiedliwości), interpretacja przepisów, umowa o świadczenie usług, art. 1215/2012

Trybunał orzekł, że art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten
sposób, że w sytuacji gdy instytucja kredytowa przyzna kredyt dwojgu dłużnikom solidarnym, „miejscem
w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone”
w rozumieniu przywołanego przepisu jest – o ile strony nie uzgodniły inaczej – miejsce siedziby tej instytucji,
i to również dla celów ustalenia właściwości miejscowej sądu mającego rozpoznać powództwo
w przedmiocie roszczenia regresowego wytoczone przez jednego z dłużników solidarnych wobeC-drugiego.
S. Benkö (obywatel austriacki, zamieszkały w Austrii) wniósł do sądu w Sankt Paten (Austria) przeciwko swojej byłej
partnerce, S. Karedzie (obywatelce estońskiej) powództwo, żądająC-zwrotu kwoty 17 145,41 euro wraz z odsetkami
i kosztami. W 2007 r., gdy zamieszkiwali razem w Austrii, S. Benkö i E. Kareda kupili dom jednorodzinny za kwotę
190 000 euro, przy czym udział każdego z nich we współwłasności wynosił 1/2. WobeC-braku środków własnych
zaciągnęli oni w marcu 2007 r., dla celów sfinansowania zakupu i niezbędnych dostosowań nieruchomości, trzy
kredyty, na kwoty, odpowiednio, 150 000 euro, 100 000 euro i 50 000 euro, w banku austriackim. Zarówno S. Benkö,
jak i S. Kareda mieli status kredytobiorcy. Z końcem 2011 r. S. Kareda zakończyła wspólne pożycie z S. Benkö
i przeniosła się do Estonii. Jej aktualne miejsce zamieszkania w Estonii nie jest znane. Od czerwca 2012 r. S. Kareda
zaprzestała wywiązywać się ze swoich zobowiązań kredytowych. Od tego momentu S. Benkö sam pokrywał
wszystkie raty. Powództwo S. Benkö zmierzało do uzyskania zasądzenia od S. Karedy zwrotu kwot odpowiadających
kwotom zapłaconym przez niego w imieniu byłej partnerki. Sąd I instancji w Sankt Pölten nawiązał kontakt
z ambasadą Estonii w Austrii w celu ustalenia miejsca zamieszkania S. Karedy, lecz bez rezultatu. Kurator
ustanowiony dla celów doręczeń dla S. Karedy jako osoby, której miejsce pobytu jest nieznane, podniósł zarzut braku
jurysdykcji, uzasadniająC-go tym, że S. Kareda ma miejsce zamieszkania w Estonii. Zdaniem kuratora, opisany przez
S. Benkö stan faktyczny nie jest objęty zakresem stosowania sekcji 2–7 rozdziału II rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012 z 12.12.2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz
ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Ponadto uważa on, że sąd, przed który wytoczono
powództwo, nie jest właściwy miejscowo, tym bardziej że siedziba banku, który udzielił przedmiotowych kredytów,
odpowiadająca miejscu spełnienia świadczenia polegającego na spłacie tych kredytów, nie znajduje się na obszarze
właściwości miejscowej sądu w Sankt Pölten. Sąd ten stwierdził brak swojej jurysdykcji międzynarodowej do
rozpoznania sprawy.
Poprzez pytanie prejudycjalne austriacki SN dążył do ustalenia, czy art. 7 pkt 1 rozporządzenia Nr 1215/2012 należy
interpretować w ten sposób, że powództwo w przedmiocie roszczenia regresowego, wytoczone przez jednego
z dłużników solidarnych z tytułu umowy kredytu przeciwko drugiemu z nich, należy do zakresu pojęcia „sprawy
dotyczącej umowy” w rozumieniu przywołanego przepisu?
Trybunał przypomniał, że interpretacje art. 5 pkt 1 rozporządzenia Nr 44/2001 oraz art. 5 pkt 1 Konwencji
brukselskiej, powinny być również stosowane do art. 7 pkt 1 rozporządzenia Nr 1215/2012, ponieważ te przepisy
można uznać za równoważne (wyrok ÖFAB, C-147/12, pkt 28).
Z orzecznictwa wynika, że pojęcie „sprawa dotycząca umowy” w rozumieniu art. 5 pkt 1 rozporządzenia Nr 44/2001
należy interpretować w sposób autonomiczny w celu zapewnienia jego jednolitego stosowania we wszystkich
państwach członkowskich, a ponadto obejmuje ono dochodzenie wykonania zobowiązania dobrowolnie
zaciągniętego przez jedną stronę względem drugiej (wyroki: Česká spořitelna, C-419/11, pkt 45–47; Kolassa, C-
375/13, pkt 37, 39). Trybunał uznał za objęte zakresem pojęcia „sprawa dotycząca umowy” wszelkie zobowiązania
wywodzące się z umowy, której niewykonanie jest przywoływane przez powoda w uzasadnieniu powództwa (wyroki:
De Bloos, 14/76, pkt 16, 17; Arcado, 9/87, pkt 13). Jest tak również w przypadku zobowiązań powstałych pomiędzy
dłużnikami solidarnymi, takimi jak strony postępowania głównego. W szczególności dotyczy to możliwości
przysługującej dłużnikowi, który spłacił całość bądź część części wspólnego długu przypadającej na drugiego
dłużnika, polegającej na uzyskaniu zwrotu dokonanych wpłat za pośrednictwem powództwa w przedmiocie
roszczenia regresowego (wyrok Kostanjevec, C-185/15, pkt 38). Rzecznik generalny stwierdził, że podstawa takiego
powództwa jest związana z istnieniem tej umowy, dlatego oddzielanie – na potrzeby stosowania rozporządzenia Nr
1215/2012 – tych stosunków prawnych od umowy, z której się wywodzą i która stanowi ich podstawę, byłoby
sztuczne (pkt 31 opinii).
Trybunał orzekł, że art. 7 pkt 1 rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że powództwo
w przedmiocie roszczenia regresowego, wytoczone przez jednego z dłużników solidarnych z tytułu umowy kredytu
przeciwko drugiemu z nich, należy do zakresu pojęcia „sprawa dotycząca umowy” w rozumieniu tego przepisu.

Poprzez kolejne pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie
rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że umowę kredytu zawartą między instytucją
kredytową a dwojgiem dłużników solidarnych, należy uznać za „umowę o świadczenie usług” w rozumieniu tego
przepisu?
Zgodnie z orzecznictwem TS pojęcie „usługi” w rozumieniu art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Nr 44/2001, którego
treść jest identyczna z art. 7 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Nr 1215/2012, oznacza co najmniej, że strona, która je
świadczy, wykonuje odpłatnie określoną czynność (wyrok Granarolo, C-196/15, pkt 37 i przywołane tam
orzecznictwo). Rzecznik generalny podniósł, że w przypadku umowy kredytu zawartej między instytucją kredytową
a kredytobiorcą świadczenie usługi polega na oddaniu przez tę instytucję do dyspozycji kredytobiorcy określonej
kwoty, za świadczenie pieniężne opłacane przez kredytobiorcę, zwykle w formie odsetek (pkt 40 opinii).
Trybunał orzekł, że art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że
umowę kredytu, taką jak stanowiąca przedmiot sporu w postępowaniu głównym, zawartą między instytucją kredytową
a dwojgiem dłużników solidarnych, należy uznać za „umowę o świadczenie usług” w rozumieniu tego przepisu.
Poprzez trzecie pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie
rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy instytucja kredytowa przyzna
kredyt dwojgu dłużnikom solidarnym, „miejscem w państwie członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były
świadczone albo miały być świadczone” w rozumieniu tego przepisu jest miejsce siedziby tej instytucji?
Trybunał wskazał, że w pierwszej kolejności należy ustalić łącznik zobowiązania charakterystycznego dla rozważanej
umowy (wyrok Granarolo, C-196/15, pkt 33). Rzecznik generalny stwierdził, że w ramach umowy kredytu
świadczeniem charakterystycznym jest samo oddanie do dyspozycji kwoty kredytu, podczas gdy spoczywający na
kredytobiorcy obowiązek zwrotu tej kwoty jest wyłącznie konsekwencją spełnienia świadczenia przez kredytodawcę
(pkt 45 opinii). W ocenie TS miejscem, w którym usługi były świadczone w rozumieniu art. 7 pkt 1 lit. b) jest,
w przypadku udzielenia kredytu przez instytucję kredytową, siedziba tej instytucji. Trybunał przypomniał, że
powództwo w przedmiocie roszczenia regresowego wytoczone przez jednego z dłużników solidarnych z tytułu
obowiązku spłaty kredytu wobeC-drugiego, ma podstawę w umowie kredytu zawartej między dłużnikami solidarnymi,
z jednej strony, a instytucją kredytową, z drugiej strony.
Trybunał orzekł, że art. 7 pkt 1 lit. b) tiret drugie rozporządzenia Nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że
w sytuacji gdy instytucja kredytowa przyzna kredyt dwojgu dłużnikom solidarnym, „miejscem w państwie
członkowskim, w którym usługi zgodnie z umową były świadczone albo miały być świadczone” w rozumieniu
przywołanego przepisu jest – o ile strony nie uzgodniły inaczej – miejsce siedziby tej instytucji, i to również dla celów
ustalenia właściwości miejscowej sądu mającego rozpoznać powództwo w przedmiocie roszczenia regresowego
wytoczone przez jednego z dłużników solidarnych wobeC-drugiego.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 15.6.2017 r., Kareda, C-249/16